@



Réfer. : AL1313
Auteur : Raymond, Lulle.
Titre : Raymvndi Lvlli Doct. & celeber. Philosophi Testamentum... I.
S/titre : Item Eivsdem compendivm animae transmutationis ....

Editeur : Ioannem Brickmannum. Coloniae Agrippinae.
Date éd. : 1566 .
@

R A Y M V N- DI LVLLI DOCTISSIMI ET CELEBERRIMI PHILOSOPHI TESTAmentum, duobus libris vniuersam artem Chymicam complectens, antehac nunquam excusum.

I T E M EIVSDEM COMPENDIVM ANIMAE TRANSMVTATIOnis artis metallorum, absolutum
iam & perfectum.

COLONIAE AGRIPPINAE Apud Ioannem Byrckmannum Anno M. D. LXVI.
Cum gratia & priuilegio Caes. Maiest.

@

O M N I B V S C H Y M I C AE A R T I S indagatoribus Ludolphus Verdemannus S.

Vm viderem, optimi
naturaliu~ occultarum q'; artium amatores, multos adulterinos libros falsaq'ue Recepta, vt
vocant, passim inter Alchymie'
studiosos versari, quibus &
quàm plurimi decepti sunt, &
adhuc falluntur, nihil me vtilius
facturu~ existimaui, quàm si
huiusmodi aliquem proponerem,
ex quo & nature' veritas
appareret, & apud multos iam
inueterata falsitas innotesceret.
A ij ret.
@

E P I S T O L A.
Excitaru~t ad hoc me amici
non pauci, ijq'ue quorum nec
auctoritate~ omnino aspernari,
nec voluntate~ planè negligere
debui. Ac verò cùm mihi Raymundus
Lullus in manibus
esset, Philosophus omni genere
literaru~ instructus, facile me
cùm huius artis amor, tum ami
corum honesta petitio mouit,
vt illius & Testamentu~ diligenter
descriptu~, & Compendium
anime' transmutationis multis
partibus auctum typographis
darem. Testamentum quidem
nunqua~ impressum fuit, eaq'ue
res multos fucatis libris delusos
in errorem impulit. Diuisit
ipse Raymundus illud in Theoricam
& Practicam, dedicauit,
q'ue Eduardo V. Angloru~ Regi,
gi,
@

E P I S T O L A.
ann. à Christo nato M.CCC.
XXXII. Compendium verò
animae transmutationis editu~
fuit Francofurti, sed mutilatu~,
& vix dimidia parte absolutu~,
multisq'ue mendis deformatum.
A nobis autem iam perfectum
& purgatu~ est, ita vt planè
à priore aliud appareat. Hos
itaque libros omnibus vobis
harum artium studiosis offero,
vt inde rerum veritate~, ipsamq'ue
naturam perspiciatis & cognoscatis,
in qua re sola totius
artis perfectio co~sistit. Hic enim
Lullus illa ipsa minera demonstrabit,
vnde verus Mercurius
& sulfur extrahuntur. Ne verò
putetis ipsum vos statim intellecturos,
sed paulatim multoq'ue
studio & dilige~tia vos optimè
A iij mè
@

E P I S T O L A.
tandem illius mente~ reconditamq'ue
scientia~ cognituros
esse certò vobis persuadeatis.
Neque enim Philosophorum
scripta ex verboru~ cortice, sed
ex naturae viribus intelliguntur.
Nam persaepe illi verboru~
inuolucris atque integume~tis
res pulchras & difficiles occultaru~t,
ne ad tantis mysterijs indignos
praestantissime' ille' artes
emanare~t. Secretu~ enim, quem
ad modum ipse auctor testatur
xxix. cap. non datur nisi filijs
Philosophie', id est, inquisitoribus
& indagatoribus veritatis.
Neque verò fieri potest, vt
ij rectè natura~ intelligant, qui
non omni cogitatione motuq';
animi in illius occultis operationibus
in quirendis versantur.
tur.
@

E P I S T O L A.
Nam, vt idem cap. xxxj. ait,
si filius artis negligens fuerit in
perlege~do & perscrutando, ce'cus
ibit ad praxim. Diligentia
*pfecto perpetua ad hanc rem
opus est, atque ita fiet, vt cum
fructu artis mysteria percipiatis,
nempe MENSTRVVM AVT G. VEGETABILE, quo vno perfecta
corpora metallica in materiam
primam, scilicet in sulfur
& argentum viuum transmutantur:
ex quibus deinde,
creatur medicina vera, & non
ante, vt videre est in cap. lxvj.
Atque hac diligenti consideratione
futurum est, vt & falsorum
Alchymistarum recepta,
in quibus ne scintilla quide~ veritatis
elucet, co~temnatis, & ea~
viam, qua~ natura in omnibus
ope-
@

E P I S T O L A.
operationibus praescribit, sequamini.
Id quod no~ solum vobis
summae. voluptati, verum
etiam maximae vtilitati futuru~
est. A vobis igitur maxim opere
peto & quaeso, vt mea~ erga vos
beneuolam voluntatem, at que
amica~ admonitione~ gratis animis
accipiatis, & cùm OCCVLTVM FECERITIS MANIFESTVM, atque optatum finem consecuti
fueritis Philosophico more
omnia alienos ab hac arte celetis,
& Deo ter Opt. Max. pro beneficio
hoc gratias agatis. Valete.
Coloniae, VIII. Kal. Martij, Anno à Christo nato M. D. LXVI.
@
@

1
I N N O M I- N E D O M I N I N OSTRI
IESV CHRISTI. INCIPIT TESTAMENTVM MAGISTRI RAYmundi Lulli, & primùm de Theorica.
EVS QVI GLORIOSE
omnipotens existis, propter te amare, diligere & recolere incipimus artem praesentem, vt filijs veritatis patefiat, quod in parte occultatum fuit à nobis, et ut fiat illis co~plementum
tam excellentissimae nobilisq'ue partis
philosophiae, qua~ manifestabimus in hoc notro
abbreuiato volumine, quae est de de transmutatione
no~ solum perfecta, immo perfectissima,
ad quam sophistae nu~quam pertingere possunt,
& sine causa hanc inclytam scientia~ diffama~t:
& ideo istum dictum librum relinquimus filijs
nostrae doctrinae per modum testamenti, quem
diuidimus in tres libros principales: scilicet theoricam,
practicam, et codicillum, quae tres partes
distinguuntur in quatuor distinctionnes, quae
B sunt
@

P R AE F A C I O.
sunt figurae circulares, definitiones, mixtiones,
& applicationes differentiales, pro secundo libro
practicali & pro primo theoricali. Iste liber
in quatuor distinctiones diuisus est, & sunt primò
figurae circulares, definitiones, mixtiones,
& applicationes differentes secundo libro practicali,
et primo libro theoricali. In nomine et re§
uerentiae, potentiae & sapientiae coelestis, tibi fili
doctrinae clarificare intendimus donum nobis
datum per processum necessarium, sine quo plenaria
noticia illius rei, quae est vna, compositiuae
de illis entibus, quae sunt materia naturae, quae
per dissolutiones reperta sunt & reperiuntur,
& in uijs ordinarijs non patiuntur videri. Et
ob hoc, quia dissolutiua doctrina perquisite anhelat,
suspirat, & desiderat finem, & ad finem
consumationis venire, tu aeterna & suprema potestas
illuminare velis Christianos & in te credentes,
ad videndum et cognoscendum veritatem
per antiquos fabricatam, sine qua haec scientia,
q~ melior est nobilioris partis philosophiae,
integrari non possit, & ad nos introduce~dum quia iam tempus est, vt definitiones illius ponere debeamus. DE
@

T H E O R I C A. 2
De definitionibus huius artis, & de pla~ctu naturae,
& quid sit theorica, & quid practica.

C A P. 1.
E Ntia realia stantia in suis primordialibus & succedentibus principijs dant noticiam & causam cognoscendi natura~
corporum, & mediorum, ac extremitatu~
cognitarum, quae sunt causa verae permutationis
ipsorum & transmutationis, secu~dum
ipsorum radices, in forma sphaeca &
specie permanente per dispositiones suas,
in quantum sunt permutabiles & in toto
transmutabiles in veram formam vtilem
perfectorum, essentiam conseruando inquantum
est possibile, ipsa ducere ad supremum
& perfectum temperamentum.
Sed in hoc libro cùm in discontinatione
loquimur physica, mandatu~ habemus
de magistra domina naturae. Quia ipsa nobis
manifestè apparuit, & sua opera nobis
aperuit, & aperta ostendit. Ideo flendo &
gemendo contra nos clama~do dixit. Heu
quid ammodo faciam, quonia~ instrumenta
mea mihi auferre & tollere conantur, et
secreta mea, depredari, & discooperire me
B 2 volunt.
@

R A Y M V N D I L V L L I
volunt. Et illa quae formaui per licentiam
dei & magistri mei, ad mortem volunt me
expedire. Ille est dolor, quem domina dixit
natura cora~ suo presbytero, gemo atque
lugeo: & verèta~, *pfundè flebat, quòd
nullum erat cor illam videns, quin compassione
moueretur, ac ipsius amore à fletu
retardaretur. Na~ ta~tus eius corporis dolor
erat, quod vsq; ad spasmum ducta fuit
propter dolorem & displicentiam, quam
habebat propter opera bona, quae in hoc
mudo fecerat, adeo quòd ea dimittere
volebat, nec ea amplius facere curabat, du~
tamen licentiam à deo magistro suo posset
obtinere, cùm eum requisiuisset super
illo. Et ob hoc mandatum suscepimus.
quòd sua instrumenta habemus secretare,
& custodire à manibus inimicoru~ suorum.
Et haec omnia in secu~do libro declarabimus,
si intrare poteris. Et ideo iste liber
primus diuisus est & partibus in quinque
partes, & quinque diuisiones, per generalia
capitula.
Cùm autem huius partis philosophiae no~ possit tradi practica sine theorica praecedente,
dicimus quòd theorica est in par
te illa, in qua dispositiones trnsmutabilium
& mutabilium corporum ad temperamentum
mentum
@

T H E O R I C A. 3
docentur, & demonstrantur in
tanto, quantum est necessarium ad perfectionem
nostri magisterij. Practica verò
est illa pars, in qua forma & modus rectè
operandi describitur, secundu~ exige~tiam
dispositionis praecognitae per theoricam.
Et ideo, quia neq; dispositio~es corporum
supra dictorum, neq; suae naturae possunt
esse cognitae, nisi per considerationem rerum
naturalium & innaturalium & co~tra
natura~, pro meliori intellectu diuidimus
theoricam in tres partes, cum dispositiones
totius corporis permutabilis in genere
non sint nisi tres, scilicet temperamentum,
intemperamentum & neutralitas.
Primò sciendum est, quòd temperamentum
sub rebus naturalibus comprehenditur,
quia formaliter sua complexio est
de partibus subtilibus & simul adunatis.
In quarum compositionibus partium philosophi
diffusè locuti sunt, largè accipientes,
in quantum potuerunt comprehendere
continuationem & aggregationem
partium, quando continuitas illa
compositionem suam accipit. Intemperamentum
autem comprehenditur sub rebus
quae contra naturam sunt, & ideo corruptio
alio nomine vocatur, vel veri elongatio
B 3 gatio
@

R A Y M V N D I L V L L I
temperamenti, cum qua totum &
sine ea nihil. Neutralitas vero co~tinet medium
partium praedictarum, alio nomine
dicta ligamenta dictarum extremitatum,
temperamenti videlicet & intemperame~ti,
aliâs dicitur dispositio media inter duas
contrarietates.

De temperamento corporum, & intemperamento, & neutralitate, & de medicina, & de instrumentis naturalibus & innaturalibus & contra naturam.
C A P. II.
E T ideo debes aduertere, quòd verum temperamentum est dispositio naturalis corporum perfectorum, per
quam actiones naturales perfectae sunt in
perfectione medicinae, in qua sine alio
medio perficiuntur, quae intrant per totum,
& per hoc debet esse naturae dispositio
qualitatis omnium corporum, & non
actionis. Quia si corpus medicinale non
est benè temperatum, cessaret omnino ad
mutandum corpora imperfecta ad perfectionem,
quae cum debita proiectione
perficitur: verùm tunc hominatur potens
temperamentum solummodo, quod sit
aptum
@

T H E O R I C A. 4
aptum ad complendum actionem, que sibi
datur per complexionem sui temperamenti,
cum complemento, quod ei datur
per viam & modum proiectionis notae.
Haec actio reddit & ordinat medicinam
aptam & habilem per suum temperamentum.
Ad cuius cognitionem debet principaliter
intendi & dirigi intentio illius, qui
opus nostrum laborat terminare nobili te~peramento
per instrumentum sapientiae
prudentis. Quia considerationes, que' circa
temperamentum non sunt, nullo modo
debent isti rei congruere. Nam extraneae
& elongate' sunt à voluntate & considerationibus
artificis, & per hoc talis considerator
exul efficitur à toto fine bono,
sicut ille, qui est extraneus, & alienatus
per suum opus superfluum & phantasiam
sua~, qua~ perscutatus est. Veruntame~ temperame~tum
acquiritur per ingenium naturae:
aut magistri voluntatem in formento
per intellectum ad vnamentum rerum
pertinentium, & miscibilium scientiae &
artis informatiue' in medicina vnum habitum
constituentis vel diversos aut plures.
Quia tamperamentum sicut est perfectiuum
actionis, non clarius cognoscitur,
vel rectius conseruatur aut reperitur, qua~
B 4 per
@

R A Y M V N D I L V L L I
per dictam scientiam, quia siue sit vnus habitus,
vel diuersi: omni tamen tempore vnus
est solus terminus, & modus conseruandi
rectos terminos producendi ad finem
dictum temperamentum, quod volumus
significari per C. Intemperamentum,
siue non temperamentum, est vna
innaturalis dispositio corruptibilis, quae
fit per elementarium dissolutionem, per
quam immediatè corrumpuntur actiones
rerum indiuidualium & naturae, per



elonga-
@

T H E O R I C A. 5
elongationem aut labilitatem sui temperamenti,
quod venerat per continuitatem
& colligantiam suarum partium compositarum
compositione. Et illud intempera
mentum volumus significari per G. in co~uersione
de D. & F. in G.
Neutralitas, neutraliter media, vel mediocritas, est dispositio in qua per modu~
medij se habituant actiones sui subiecti,
ad conseruationem speciei, quantu~ ad initium
experientiae sensus, & est significa~da
per E. que' est descendens de B. & F. reuertens
in D. per quem formatus est C. sicut
promisimus in practica, quae est huius libri
secunda pars, dicere. Cùm diximus
theoricam nostram in tres partes diuidi,
& ab illis partibus conuenit tibi fili deuallare,
ppterea debes considerare, quòd
omnes partes theoricae dupliciter accipiuntur,
scilicet accipiendo terminos strictius,
quàm capi poterunt secundum naturam
suorum generum, secundum id,
quod in se sunt. Et aliquotiens secundum
quod sunt signa recta & propinquiora secundum
naturam ad aliquid significabilem
respectum per cognitionem in corporibus
temperabilibus. Sed fili doctrinae,
consideratio prima est, debitè procedere
B 5 dere
@

R A Y M V N D I L V L L I
in ordine doctrinae intellectualis aut
intellectiuae, sicut reperies declaratum in
tractatu de quaestionibus, capitulo quaestionali
artis abbreuiatae, in decima que'stione.
de quo secundus liber huius scientie'
& artis completus est. quia nobilis memoria
& nobilis instinctus & appetitus debet
poni & fixari in corde artificis, cui secretu~
nostrum debet manifestari, in reuelatione
quae mouetur à creatore totius intelligentiae.
Quia consideratione huius secundae
partis sine fore faciendo naturae nos ponemus
secundum exigentiam magisterij
nostri per processum nobis diuinitus reuelatum,
& nostrum secretum, quod est
instrumentum perfectiuum totius nostri
magisterij, & totius naturae, & illud ostendemus
& docebimus filium artis, quod si
fit fidelis & bonus, non reuelabit, & specialiter
filiorum artis ac scie~tiae inimicis, nec
illis qui contra naturam operantur. Quia
verè nunquam ab ore humano exiuit illud, quod reperiet in secunda parte huius libri post theoricam. De
@

T H E O R I C A. 6
De principijs naturae in uniuersali, & qualiter
sunt extracta omnia à massa confusa, ad co~parationem
magni mundi, de quatuor elementis:
& de quatuor primordialibus principalibus
principijs; & de omnibus rebus, per
magnam mundi formam eas reducendo ad
magisterium nostrum, quod est forma minor sicut minor mundus per miraculum.
C A P III.
P Rincipia naturalia primordialia & succedentia in opere naturae, sunt vniuersaliter omnes extremitates, quae esse
possunt, & eorum media, sicut declarabimus
naturam primordialium principioru~
sub posse naturae & dei regis supremi &
imperatoris coelestis, qui solus in trinitate
fine principio & fine creator est, & superior
omnium praedictorum principiorum
succedentium, quae extremitates &
media in suis operibus naturae sunt nominata.
hanc naturam supremus deus primò
de nihilo creauit sua pura liberalitate &
voluntate, in quadam pura substantia, que'
vocatur esse~tia quinta, in qua tota natura
comprehe~ditur, de meliori & puriori parte
huius susbtantiae, in tres partes diuisae,
crea-
@

R A Y M V N D I L V L L I
creauit altissimus angelos, de secu~da ce'los, planetas & stellas. Et de tertia minus pura fecit mundum inferiorem. Et hoc filius doctrinae debet intelligere, no~ sicut tradimus, sed que~ admodu~ totum volu~tate superioris dei creatum est simul, sine aliqua suc cessionis operatione, & sine aliqua materia
praecedente, quae successionem generis
aspiciat, quia aliter non esset creatio,
nec operatio diuina, quae respicit
creationem entitatis venientis scientificè
per creationem de nihilo in vera entitate
substa~tiali. Qua propter fili hoc, quod
dice-
@

T H E O R I C A. 7
dicemus & iam diximus, velis intelligere
cum spiritu scientifico, & non agiographico,
nec vulgarifico, quia sic loquimur ad
respectum naturae operationum, cuius tu
habes assimilari in nostro magisterio, & ideo
dicimus cu~ sermone exe~pli, & quod
nos benè intelligas, sicut iam dictum est,
& non vt scribitur. Nam supremus creator
hanc partem in quinque diuisit. Creauit
namque de parte puriori essentia~ quintam
elementorum, rei coelestis participalem,
quam per O. significamus. Et de hac
quatuor fecit partes, de quaru~ prima puriori
fecit ignem, qui est primum elementum.
De secunda post eam magis pura, fecit
ae~rem, qui est secundum elementum.
De tertia verò puriori post aerem, fecit aquam,
que' est tertiu~ elementum. De quarta
autem minus pura fecit terram, quae est
vltimum elementum. Primum autem volumus
significari per P. secundum per Q.
tertium per R. & quartum per B. In quantum
natura in eleme~talibus est magis perfecta,
cum parua perfectione in toto perficitur.
Nam vna ab alia perficitur, per co~cordantiam
proprietatum suarum, & earum
quinti instrumenti, rei coelestis participantis,
& in illa, que' ab illis elementis postea
stea
@

R A Y M V N D I L V L L I
descendit, cum parua natura, perfetione
scilicet generationis, & corruptionis,
& è conuerso, quia suus instinctus siue
appetitus immediatè veniens est à creatione
naturae. Et ideo non perfectum est ommino,
quod agit natura, respectu perfectionis,
quae à creatore venit, non per naturam.
Quia tunc illud est sine, destructione
perfectum. Ille enim instinctus vel appetitus
naturae, non potest rem perfectam
facere, nisi perficiatur diuina scientia
intellectuali, sicut in humana natura,
quae est rectificata per intelligentiam
diuinam, sicut per bonum artificem opus
pulchrum & bonum perficitur. Per hoc
potest artis filius intelligere primorum
elementorum naturam, post diuisionem
substantia tertiae primordialiter creatae,
non tamen intelligat, quòd substantia eorum
sit simplex elementum quintum, sed
subtantia quarta, aut tertia, aut secunda,
aut prima elementata de quinta parte,
quam vocamus elementum primordiale
& substantiam simplicem, per quam dictae
quatuor substantiae elementales sunt
elementate', que'libet secundum suam naturam,
prout suprà declarauimus. Ista
quatuor elementa sic creata remanent pura
ra &
@

T H E O R I C A. 8
& clara ratione clarae partis naturae, ab
eorum creatio~e vsque ad tempus presbyteri,
cuius peccato natura exiuit, qui vocabatur
genus, & ab eo à tempore à natu.
Sed postmodum mortui sunt homines,
aues, bestiae, pisces, & aliqua nascentia terrae
destructa & cremata, per destructionem
generationis, quae versa est de corruptione
in generationem, & postmodum
de generatione in corruptionem. Et similiter
de corporibus impuris est mundus
resolutus, & elementa corrupta, per quam
corruptionem omnia per naturam facta
& viuentia sunt, & fuerunt parue' durationis.
Quia natura in sua materia grossa &
corrupta non potestam perfectum quid
facere, sicut faciebat in suo principio,
quod plus non habet ad continuandum
suum opus primum. Imo natura vtitur
imperfectione ad corruptionem tendente,
quia dedie in diem naturam elementorum
minus puram inuenit, quia illud,
quod posuit in opere, perfectum opus emendare
non potest, sed semper paulatiuè
decrescit. Semper tamen natura secundum
suum posse componit, & ponit simul
partes fortiores ligamenti. Et per ha~c
doctrinam fili artis intendere potest verbum
bum
@

R A Y M V N D I L V L L I
Saluatoris, quod in fine mundi omnia
consumet, quando veniet ad iudicandum
saeculum per ignem, videlicet omne
illud, quod non erit de veritate dictorum
elementorum, & omne illud, quod est de
malo & impuro compositum & factum,
confundetur, & proijcietur in abyssum:
omne autem illud, quod ignis praedictus
coelestis de virtutibus & pura veritate reperiet
supra suam sphaera~, viuaciter requiescet
in aeternum, & veniet supra saluatos
felices: & malum & impurum supra, damnatos
cadit. per hoc autem potest elucidari
& declarari consideratio, quòd omnis
res in fine ad proprium locum ibit suum,
vnde primo mouebatur. Est etiam intelligendum,
quòd terra haec, quam colimus,
non est verum elementu~, sed à vero quinto
elementata est eleme~to, pòst per quintam
substantiam elementale~ corporis benè
elementati, cuius terra formata est de
quinta causa, & tunc reperies vacuu~ à virtute
formatiua prout corpus sine anima,
& sicut putredo congregata in vno in materia
sine forma composita de pre'dicta infectione
per reciprocam actionem eleme~torum
vnius ad alterum. In centro autem
est terra pura, & verum elementum, quam
gnis
@

T H E O R I C A. 9
ignis ardere non poterit in die terroris, &
sic de alijs eleme~tis. Tu cum elucidatione
per elucidatione~ intelligas clarè, & addas
principalem substantiam materialem, de
qua sine diuisione omnia formata in vno
fueru~t, quamuis per diuisionem reru~ loquuti
fuerimus, non tame~ sit separata sua
species; que' est essentia quinta quia subtrahes
totam principalitatem elementoru~
compositorum. Et clarè cognoscas omniium
rerum tria esse principia, videlicet artificiale,
exemplare, & materiale.
Primum radicale pricipium artificiale, Deus est, omnium creator. secundu~ principium
exemplare ab ipso Deo mouetur,
qui dictus est sapientîa. tertium verò succedens
principium, quod est materia, creata
per Deum, id est, sapientiam. quae mouetur
ab ipso, est primordiale elementum,
quod appellamus hyle, quod tibi, si benè
intellexisti, declarauimus, quod quidem
quaerere non est tibi praesumendum in sua
simplici specie, ad incipiendum opus nostrum,
quamuis sine ipso scire opus nostru~
non possemus, neque ad finem deducere.
Sed ipsum in composita specie quaerere
debemus, ipsamque purgare, & per ignem
euacuare, vt sit pura & clara, vt suprà diximus,
C mus,
@

R A Y M V N D I L V L L I
quòd omnia elementa creata sunt à
dicta substa~tia, & ab ipsa viuificata, ad creandum
& corrumpendum. Quia necessarium
est, vt naturaliter apparet, cùm omnis
res sub lunae globo exite~s sit creata & formata
à dicta materia, quae est hyle vocitata,
quòd de illa fit maior influentia in omni
re elementata, plus in vna, quàm in alia,
sicut per naturam reperimus, & quòd ibidem
quiescit. Per hoc autem, quòd fis certus,
quòd nulla res mundi potest esse sine
hac creata & non generata, quia ipse est
collector & coligantia totius corporis elementati
in opere naturae, & ideo ipsum
υλίω vocamus naturam, & totius elementati
primordiale principium, hoc est, omnium
rerum elementatarum, quia in sua
substa~tia simplex. Elementa, quae sunt materia
naturae, primitùs per diuinam separationem
fuere creata, videlicet, terra, aqua,
& aer & ignis, quae sunt elementata corpora
ex primordiali principio, & simplici
elemento, quod est in eis. Et ex isto intellectu
*pcedit cronica Methanostrica, quae
dicit, quòd species elementorum in suis
solis terminis inuenta, & in dicto suo principio,
quod est primordiale principiu~ rerum
suarum. Quare si istam quaeris materiam,
riam,
@

T H E O R I C A. 10
ad hanc intende, & illam esse purum
subiectum, quod est vnio & motio formarum,
& in quo omnis forma in possibilitare
retenta est, quia fluxibilitates & labilitates
infinitas ipsa in motione continet, secundum
illarum formarum diuersitatem
tam extremas, quàm medias, quas accipit
in semet ipsa. Et ideo per similitudinem ab
aliquibus nominatur receptaculum formarum,
quae ex materia nascuntur coelesti,
quae fieret super naturam suam. Et per
alios philosophos fuit forestum vocitata,
comparando eam rei grossae & crudae, ratione
suae possibilitatis. Et per alios philosophos
fuit possibilitas appellata, quia nul
lam formam habet actualiter, sed omnem
formam per possibilitatem ipsa continet,
quasi inclusam velut silentium sine auditu,
vel qui non vident, nec videri possunt
propter tenebrositatem. Et sic debet intelligi
ista materia, quasi de ipsa nihil intelligant.
Et ideo scriptum est, quòd ipsa
est forma mundi, in quo autem modo ordinata
sunt eleme~ta in mundo, de quibus
omnia sunt generata, prout optimè patebit, & declarabimus in capitulo sequenti. C 2 De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De forma minori, & de principijs naturae mineralis
simplicis per extremitates & media.
C A P III.

C Vm de maiori forma determinatum fit, postea descende~do de minori determinabitur. In qua sunt principia succedentia
in opere naturae magis propinqua
secundum extremitates medijs suarum
operationum propinquiorum. Et cùm



dixe-
@

T H E O R I C A. 11
dixerimus suprà, quòd principia sunt vniuersaliter
omnes extremitates, & omnia
ipsarum media, hic dicimus, quòd primu~
& principale medium extremum vel extremitas,
sunt quatuor elementa superius dicta,
quae sunt extremitates elementate', &
significantur per B. Secundum sunt vapores
compositi ex ipsis elementis immediatè
de prima compositione naturae, & sine
medio dicti, significati per C, in quos vapores
omnia corpora elementata resoluu~tur,
ad intrandum nouam generationem.
& velis hoc retinere & intelligere, quoniam
generaliter tibi loquor, ad attingendum
finem illius quod perquiritur. Tertium
est aqua clara composita ex dictis vaporibus
per condensationem suae naturae,
quae venit in dictos vapores quatuor elementorum,
& illa est res argento viuo magis
propinqua, quod quidem reperitur supra
terram currens & fluens. Et istud argentum
viuum in omni corpore elementato
succedente à materia aeris est propriè
generatum. Et ideò ipsius humiditas est
valdè ponderosa, per aeritatem homogeniam,
discurrentem per motum venti, per
venas perforatas subterraneas, & cadit in
mineris sulfureis causatis ex vaporibus calidis
C 3 lidis
@

R A Y M V N D I L V L L I
& siccis, & est significatum per D.
Quartum est quaedam substantia procedens
ex minera sua, & infra ipsam, magis
propinqua naturae metallorum, quae calcantis
& azoth vitreus ab aliquibus nominatur,
que' est terra & minera metalloru~, &
alio nomine vocatur vrisius, lucens & album,
in occulto rubeum, nigrum & viride
publicè, habet colorem lacertae venenosae,
immediatè generatus ex arge~to viuo materia
suprà dicta, impregnata ex dicto vapore
calido & sicco sulfureo in sua resolutione
co~gelata in lacertam, in quo est forma
& species spiritus foete~tis in mixtione,
cuius est calor mineralis mutiplicatus,
qui est vita metalli, & est significatum per
L. Quintum extremum vel extremitas, siue
medium sunt vapores immediatè generati
per resolutionem & rarefactionem dicti
vitrioli vitrificabilis. & haec est prima &
proximior materia generationi omnium
metallorum impregnata & apprehensa à
naturali calore viuificativo, in forma &
specie aquae viuae, de qua omnes huius artis
inuestigatores intelligere habent, in opere
naturae esse argentum viuum, sed no~
tale, quale inuenitur super terram nec erit,
quousque in sanguinem apostematum
& vene-
@

T H E O R I C A. 12
& venenosum primitùs vertatur, & significatur
per F. Sextum extremum sunt sulfura
facta per successione~, immediatè generata
per naturam à substantia viua dictae
aquae, de quorum vaporibus omne aliud
argen. viuum coagulatur, & est retinaculum
rectum dictorum vaporu~ in illo metallo,
cuius est vapor. Et hoc sit secundum
depurationem, quam materia recipit per
naturam, cum informatione tali, qualis sibi
administratur ad forma~ & speciem dicti
metalli. Et talia sulfura significata sunt per
G. Septimum extremum sunt metalla generata
ex dictis vaporibus sulfureis, & argento
viuo per successiuam decoctione~,
& sunt vera extrema siue extremitates, siue
media imperfecta clausura, & in omni opere
naturae significato per H. Sed p+ corruptionem,
quando extra ipsoru~ mineras
extracta sunt, intendit natura rubificare &
rubiginare, ad redeundum per motus circulares,
illa corrumpendo, & iteru~ generando,
tantum quòd terminentur in noua~
generationem, per digestionem in suis mineris,
in quibus sunt inclusi vapores resoluti
ab illis corrupti, propter grauitate~ suorum
elementorum instinctu naturali, & ibidem
suo motu digeruntur, quousq; in
C 4 speciem
@

R A Y M V N D I L V L L I
speciem meliorem terminentur, sicut generatio
carnis fit in corpore animalis, per
cibi & potus digestionem, prout breuiter
declaratur in magica scie~tia & arte, quod
sic incipit : manifestum de generatione &
corruptione in metallis, &c. Et cùm ibide~
describitur determinatione metaphorica
& literali, quod cu~ alchymista nitatur dare
aliquibus metallis formam, quae sit similis
alteri metallo, similis est pictori, qui in
materia ligni vel lapidis infigit & figurat
formam hominis, aut bestiae artificialiter,
quae forma discrepat & dissert à materia.
Quare in illo casu dictum est, quod cu~ forma
fit sua materiae extranea, breui tempore
corrumpitur, taliaque opera non bonis
nature' operibus assimilantur, & de hac assimilatione
vide capitulum, quod incipit:
Cum igitur, &c. Tales enim alchymistae &
pictores in suis operibus & materia no~ assimilantur
operi naturae, quia dare nesciu~t
informatiuam virtutem materiae conuenienti,
quae institutionem & instinctum habet
recipiendi illam, quando ei administrata
est per informatore~ naturalem, sed per
scientiam & artem cognitam, ipsa quae est
naturae substrata, que' exemplaris est dicta.
Magister subtilis ingenij ac ingeniosus in
suo
@

T H E O R I C A. 13
suo opere assimilatur operi nature' in conseruatione
speciei mineralis, & format re~
tali virtute, quòd superat omnem cursum
naturae. Et per hoc potes cognoscere, cp
opus naturale potest regi scientia & arte
operatoris, secundum proprij instrumenti
doctrinam. Et scito fili, quare homines nesciunt
vti eorum memoria, entia & entitates
mutabiles & vertibiles inuestigando,
neque eorum voluntatem eligendo, & recipiendo
etiam bona, mala, quae sunt contra
naturam, dimmitendo. Et quia istas potentias
in artifijs ponere nesciunt, quae
sunt illorum instrumenta, & de quibus te
in secunda parte artificiali nostra informabimus,
vt entia realia possis attingere in
magisterio nostro, qui per actiuitatem illarum
scientiam habituatam cum delectatione
recipies, per quam intellectus cum
vna specie attingit alia~, & in ordine vnius
speciei attingit ordinem alterius speciei, &
sic habebis ordinatam delectationem ad
intelligendum proprium & commune. Et
ob hoc scientiae, quae sunt positiuae & non
probatiuae, grossificant intellectum, & impediunt
illum ad intelligendum necessita
tes entium verissimorum, sicut declaratu~
est in arbore philosophiae desiderata in
C 5 tertia
@

R A Y M V N D I L V L L I
tertia distinctione, in capitulo, intellectus
de passionibus F. Q. Per quod apparet q'
multi in magisterio nostro per ignorantiam
habent mordinatam passione~. Quare
fili per capitulum succede~s, alia tibi dabimus
principia, tal intentione, quòd ante
dicta metalla significabuntur per H. Et
sit nota illorum, qui non habent patientiam
in magisterio.

De principijs huius magisterij, & de quibus factum
est, & quos sunt in numero, & de conuersione ipsorum.
C A P. IIII.
P Rima radicalia principia in nostro magisterio sunt tria principaliter, videlicet, aqua viua, & foetens spiritus, de quibus
creatur sulfur, quod est lapis noster. Sed
cùm illa non sint in sua actione super terram,
prout nobis opus esset, imò in actione
sint terrestria, in forma metalli, in qua
est eorum potentia, ideo suae naturae extremitates
accepimus per artis nostrae media,
recurre~do ad substentiam vnam infra sua~
minera~, scilicet D. E. & H. Et cùm illa sint
remota, & contraria per suae extremitates
naturae,
@

T H E O R I C A. 14
naturae, scientia districa nobis ostendit
quòd capiamus F. quae est dispositio media
extremitatum suae naturae, quae dispositio
electa est de D. sicut apparet per figuram
A. inferius declaratam in secunda parte
capituli subsequentis, sic vt per F. D. co~uertatur
in E. vt omnia vertantur in B. &
quod B. per circulationem reducatur in
E. à quo extrahes F. in magisterio nostro,
loco aquae viuae & foetentis spiritus, quia
sic F. potestatem habet conuertandi D. &
H. per suarum formarum conseruatione~,
cui actualiter erit totum illud, quod erat
in potentia in opere naturae medijs melioribus
extremitatum causa & ratione, quia
in E. & D. sunt actualiter F. & G. & H. cocta
& pura, ac fortiter digesta, naturae sapientis
ingenio. Quare non conuenit nisi
remouere & separare vnam partem de D.
& vnam partem de E. & tunc habebis F. in
opere artis assimilare naturae in omnibus
melioribus modis per adiutorium C. & D.
quae venerunt de H. & F. qui conuersus est in
G. cursu naturae in nostro magisterio. Et
illud G. est prima & p'ximior materia, de
qua creamus & facimus nostra~ medicina~
perfectam, quae est fermentum elixiris.
De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De approximatione temperamenti respectu
naturae, de genere secundum regulam scientiae,
de extremitatibus, & de medijs, & de ipsorum diuisione in principijs essentialibus.
C A P. V.
P Ropter quae potes considerare, quòd res naturales sunt illae, quae sunt necessariae habitudini temperame~ti, secundum
rationem generis sui, que descensum habuerunt
ab extremitatibus & medijs suis,
& ideo dictae sunt res, sine quibus aliqua
naturaliter corpora non possunt esse temperata.
Quia quando res, cuius caput est
rubeum, pedes albi, & oculi nigri, apparet,
tunc est magisterium, cùm de ista re temperamentum
co~sistat. quamuis enim corpus
medicinale possit esse temperatu~ absque
tali humore, scilicet innaturali, no~ tame~
absolutè sine tali humore. Quare opus
est, quod omne medium naturam sentiat
extremitatum suarum, causa & ratione sui
temperamenti, & per hoc inuice~ * eleme~ta
sunt reciproca, vt primae ipsorum qualitates
se mutua & aequali actione corrumpant,
transitione per virtutem, quod ambobus
bobus
@

T H E O R I C A. 15


participat, secu~dum appetitum naturae,
nec ad hoc est medicina sine humidi
tate, vel calore, aut genere: q'a sine tali vel
tali humore non habet instantiam aut potentiam
in operationibus, & ideo solas operationes
debet capere & operari solummodo
per actiones debitas proprietati, elixir
per temperamenta magis generaliter.
per siccum naturale, idque post suam
transmutationem, & ideo cùm metalla infirma
& mollia co~uertantur in vnam temperata
perata
@

R A Y M V N D I L V L L I
actione sua~ ex se sufferant ignitionem
cum fusibilitate, tunc dicitur operatio
naturalis, licet sit cessatio, vt requies
bestiae ex actione sensibili, quae veniebat
in sua transmutatione per virtutem elixiris:
& sic temperamentum corporum mu~datorum
transmutatorum non est sine operatione
naturali. Rationem huius debes
intelligere in medicina suprema, ipsaq'ue
integraliter verti & mutari. Sed quia nimis
diffusè, per nimiam imaginationem
phantasticam, posses errare casualiter secundum
intellectum trium praedictorum,
pertinentium theoricae, quae continet in
se principia praetacta generaliter tradita,
ideo specialiter nos instruemus terminos
remotos trium principiorum necessariorum
istius scientiae & artis diuinae. Quia
cùm tibi dixerimus, quòd per intentam
considerationem harum rerum naturalium,
non naturalium, & contra naturam,
debes habere noticiam materialem & essentialem
temperamenti, per omnes suas
partes substantiales, & etiam accidentales,
vt scias te regere in dicto magisterio
nostro, dictis principijs sic à te comprehensis.
Habes tamen intendere no~ de pluribus
aut multis, sed de tribus tantùm, per
se,
@

T H E O R I C A. 16
se, singulariter, stantibus, vt intelligere potes
ex capitulo praedicto de principijs ipsis
in nostro magisterio, per quae nos comprehendimus
hoc temperamentum. Et
per hoc dicimus, quòd rerum naturalium
tria sunt genera; videlicet animale; vegetabile
& minerale. Genus animale in sua
specie multiplicatur, & diuiditur in tres
differentias, scilicet, in actiuo spermate,
quod est naturale sperma, in passsiuo spermate,
& illud est innaturale, & in sanguine
menstruali, & illud est contra naturam.
Genus vegetabilium est in sementis seminibus
ac racidibus, quae sunt naturalia, co~tinentia
non naturalia, & per hoc eorum
complexio est Hermaphrodita, masculino
& foeminino coniunctis, iuxta humorem
& humiditatem terrae menstruo pluuiali
per aerem aquam continentem, quae
sunt contra naturam. Genus verò minerallim
in tres diuiditur differentias, qua~uis
omnia metalla sint, & exitum habea~t à
materia vna, & sic sunt co~plexionis Hermaphroditae.
Prima differentia naturalia
est, vt aurum & argentum, quoniam argentum
viuum in se suum proprium sulfur
continet, quod per se congelatum est,
pro medio in aurum, & pro alia medietate
in ar-
@

R A Y M V N D I L V L L I
in argentu~, post conuersionem eius sulfur,
albo & in rubeo. Ob hoc sunt duo spermata
naturalia, scilicet aurum & argentu~,
sume~do largè, quando largè decimus, hoc
fit ad differentiam illius, quod perficit elixir
nostrum. Et sperma innaturale est sicut
plumbum, & innaturalium & immundorum
metallorum, sicut plumbum, stannum,
cuprum, ferrum, sulfur & argentum
viuum, & rerum quae co~tra naturam sunt,
sicut atrame~ta, sales, alumina, tuthiae, marchasitae,
& arsenicus, & omnia, quae deuallantur
ab alijs generibus vegeetabilium &
animalium, de quibus potest fieri humidu~
menstruale, secundum magis & minus te~dendo
ad perfectionem vel imperfectionem.
Et ideo minerale genus solummodò
additum est per figuram similitudinis generaliter
inter ista naturalia, innaturalia &
contra naturam duorum generum, scilicet
animalis & vegetabilis, quia de ipsoru~
natura propinquiorum alterationem accipiunt
in claritate luminosa. Et per hoc
intelligere potes veram compraehensionem
respiciendo naturam magis propinquam
suo generi, secundum quod te potes
informare, per testificationem vulgaris
experientiae in terra lunariae, natura cuius
ius est
@

T H E O R I C A. 17
est nostri lapidis rectificatio, quia propter
hoc liberaliter nobis data est.

De qua re debet extrahi materia conueniens
& magis propinqua, ad faciendum magisterium, de conuersione vnius elementi in alterum.
C A P. VI.
C Vm igitur clarum sit atque manifestum, quòd proprietas temperamen ti in corpore metallico sit de natura metalli
magis propinqua sibi, sicut experientia,
que non mentitur, affirmat atque demonstrat,
effectu nobilis resistentiae in fusione
bona, & fusione permane~te in ignitione.
& hoc sit propria forma & natura,
vt dictum est, & magis propinqua sue' materie'
minerali, sicut de sua mineralitate descendebat
in partes indiuiduales suarum
propriarum specierum, de quibus trahes
materiam suae formae conuenientem, quae
est sibi debita secundum exigentiam spei
indiuidualium sine accesu ad extremitatem
vel contrarietatem, diuisionem, sed
cum perfecto amoris vinculo sine aliqua
re alia seiungunt, simul à reali vnione, nec
disconuenire~t vnquam indiuidualia tam
D diu
@

R A Y M V N D I L V L L I
diu, quam diu firmari poterunt secu~dum
cursum naturae à suis nobilibus speciebus,
vnde exit vera forma, quae quidem in suae
proprietatis magna potentia vadit contra
solem, que~ natura creauit. Et ideo tibi dixiuli,
quòd accpias natura~ dicte' progeni
ei, in quo luminaria duo & claritates eoru~
hospitate sunt & permanentes, quae super
terram radiare no~ cessant, & sunt sol & luna,
qui per suos radios ignem obscurant.
Nota igitur fili, & qui non recipit hanc materiam
in opere suo, assimilatur pictori, qui
formam cognitam in materia remotam &
longinquam depingit, sicut suprà diximus
in capitulo, in quo de forma minori tractauimus.
Et inter corpora innaturalia recipies
volatile corpus, hoc est, argentu~ viuum,
quod continet natura~ sua~ infra concauitatem
ventris sui, que' taliter sibi adheret,
quòd nullus habere potest, nisi quada~
amicabili concordia, quam natura in quada~
amoris attractio~e nos fideliter docuit.
ex quo ei valdè multu~ tenemur, à quo ligame~to
amoroso fortiter detinetur & arrestatur.
Et ideo inter innaturalia positu~ est,
non omnino tame~ tanqua~ non naturale.
Quia tunc in numero illoru~ esset, que' sunt
contra naturam, Et ideo dictum est medium,
dium,
@

T H E O R I C A. 18
participans cum naturalibus & co~tra
naturam, quia ab intra retinet naturale
corpus, & substa~tiam puram, quia est proprium
ligamentum & retinaculum illius
& proprietate~ ipsius, quod est exterius, educit
id, quod est intus cum ipso, quod est
contra naturam. Qua~do igitur videre volueris
natura~ operari, proijce intus, & coniunge
ei naturale cum liga sui amoris, iracundus
erit. Istud au~t nomen innaturale,
largè recipimus in hac arte, pro omnib. rebus
continentibus in centro sui corporis
naturas passiuas, ad respectu~ actiuorum.
Et nos diximus superius, quòd in centro
terrae terra est virgo, & verum eleme~tum,
& quod illud est creatu~ per natura~: igitur
natura est in centro cuiuslibet rei sicut apparet
per dictu~ capit. & in capitulo pre'cedenti,
quod facit mentione~ de prima forma
mu~di, quomodo domin9 deus noster
instituebat mundum, & formabat natura~,
vt melius eorum naturae detinerentur per
nostram theorica~ secu~dum genus suum,
vt scias quas accipere debes in magisterio
regali, & quas dimittere debes. Patet indubitanter
quod per naturam dicuntur
ad generationem sui generis, qua sunt
secundum suas species, sicut patet de
D a sper-
@

R A Y M V N D I L V L L I
spermate animalis, cum coniunctione caloris
sui naturalis masculi. Et per hoc intelligere
potest, quod in naturalium specierum
virtutes remote' sunt, & propinque'
medio, quod participat extremitatibus naturalium
specierum, & co~tra naturam secundum
plus & minus, secundum quod
tota generis illius natura discrepat, & recedit,
vel concordat speciei: quia per genus
non debet discordare natura, nisi tantummodo
per specie~, cum appropinquitate
amorum, quae nascitur à sua proprietate,
sicut aer ab igne, & ab aqua, in quo
est eorum proprietas media, sicut est continens
naturaliu~ & contra naturam. Qua~do
nos dicim9 tota natura, dicimus hoc ad
differentia~ naturaliu~, innaturaliu~ co~tra
natura~, q' omnia sunt vnius generis. Et tame~
si loquuti sumus, quòd natura generis
in sua generatione discordare non debet,
hoc debes intelligere immediatè ad recipiendum
formam cuiuslibet rei viuentis.
Quomodo natura bruta per alteratio~em
reuertitur cum operatio~e humana totum
hoc videre potest, sicut de vegetabilibus.
Sed non recipiunt formam vnquam animalia
hominum, donec vertatur eorum
genus in humanalibus. Tunc dico, quod
sper-
@

T H E O R I C A. 19
spermata veniunt ad hoc, quod dictum est
cum multiplicatiua virtute, quae est spiritus,
ex quo indiuidualia sunt generis iam
dicti, vnde homines crea~tur per virtutem
spiritus & hoc institutum est per creatorem,
vt quodlibet per homine ei faciat
honore~, vel minor natura vertitur ad maiorem,
quare exaltatur de multum magno
valore. Igitur si volueris naturae herbarum
assimilare metalla nostra, vel bestiarum
per entium realium naturam, facies
genus eorum per mensuram, & tunc recipere
poterunt speciem & veras formas, si
tu facias in igne per fermentum fortiter &
firmiter permanere. Et hoc tibi dicemus in
secunda parte, dum tamen secretum teneas,
quia totum fit arte & scientia. Et nulli
dices, nisi velis maiestatem philosophorum
& secreta eorum accusare. Et iuro tibi
supra animam meam, quòd ea si reueles
damnatus es. Nam à deo omne procedit
bonum, & ei solum debetur. Quare seruabis,
& secretum tenebis illud, quod ei debetur
revela~dum, & affirmabis quam per
rectam proprietatem subtrahes, quae eius
honori debetur. Quia si reuelares breuibus
verbis illud, quod longinquo tempore
formauit, in die magni iudicij condemnareris,
D 3 nare-
@

R A Y M V N D I L V L L I
ta~quam qui perpetrator existeres
contra maiestate~ dei laesam, nec tibi remitteretur
casus laesae maiestatis. Talium enim
reuelatio ad deum, & non ad alterum spectat.
Et inter illa, que' sunt contra naturam
capiendo vnum liquorem, qui est corruptio
& separatio spolij corporis dicti volatilis,
hoc est, arge~ti viui, quod est causa co~tinuitatis
partium illius liquoris in dictis
duobus luminaribus & claritatibus sine
illarum perditione in suo genere, sed remotè
& propinquè participat secum vim
re menstruali infirma & corruptibili, sicut
res menstrualis, de qua, quando fermentata
est & albificata in humiditate
suorum spermatum, nutritur infans, sicut
sub mammilla puer, quia virtute humiditatis
duorum spermatum sanguis menstrualis
virtute suae naturae vertitur in humiditatem
radicalem. Et quando dicimus
remotè, hoc est ad differentiam rerum
naturalium, & quando propinquè dicimus,
hoc est ad differentiam rerum,
quae sunt contra naturam. De his tribus
rebus fili magnum draconem extrahes,
qui est initium radicale & principale firmae
alterationis. Et in isto tua~ firmabis diuturnam
& continuam considerationem,
per
@

T H E O R I C A. 20
per instrumentu~ rationis naturalis. Et melius
tibi haec declarbim9 in capitulis subsequentibus
practicis.

Quomodo non sit nisi vnus lapis philosophicus, & de auisatione sua purgationis
C A P. VII.
D Icimus, quòd non est nisi vnus lapis philosophicus à rebus supra dictis nostro extractus magisterio. Et ideo qua~do
de nouo venit in mundum, non debes
ei addere alium puluerem, vel aquam alia~
nec aliquam rem extraneam, nisi illud,
quod in eo natum est, suae naturae proprie'
radicalis, & mater eius, q' eu~ pascit, & portauit,
& sulfur, cp formauit lapide~ suu~ in colore
coelesti. Sed antequa~ eu~ ex toto extrahas,
foras purga eu~, & munda ab omnibus
suis infirmitatibus, quae sunt co~tra natura~
sua~, phegmaticis terrestrib. & corruptibil,
quia mors eius sunt, quibus circumdatur,
que ipsius viuificatiuu~ spiritu~ mortificant,
q' habet posse suscita~di eu~ de morte advita~
perenne~ co~tra bellu~ ignis, donec mater in
sublimi nature' mobili q'euerit incorrupt9,
D 4 & ho-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& honorabilis naturae mobilis in magna
puritate sine aliqua corruptione quiescat.
Et ideo fili, nisi ille spiritus à sua separetur
morte corruptibili, corpus suu~ tenebrosum
radiare non poterit, neq; de ipso fieri
matrimonium inter corpus & spiritum,
scilicet et inter sulfur & argentum viuum.

Quomodo appellatur lapis, ratione suae
proprietatis, & naturae ipsius.
C A P. VIII.
I Stum spiritum appellamus in testamento nostro spiritum petrosum ac lapideum, quia potestatem habet retinendi lapides
contra ignem, & conseruandi ac viuificandi
corpus mortuum, à quo exiuit, cuius
virtus & proprietas in nullo alio spiritu
reperiri potest. Et ideo quando corpus
eius tra~siuit de morte ad vitam, purum est,
mundum, album, & clarum, resple~dens in
subtilitate magna, qua superare facere debes
subtilitatem spiritus ferme~tabilis cum
sua fortitudine ac ingenio. Quia grossitudo
fermentabilis spiritus debet subtilitatem
corporis circumdare, & asce~dere super,
& hoc per proprietatem ingrediendi
quam portat in se, quae est proprietas penetratiua.
netratiua.
@

T H E O R I C A. 21
Et ideo nulla corporis grossities
debet aut potest amouere proprietatem
cius magnam & penetratiuam, impedime~to
à suo contrario prouenie~ti. Et hoc modo
manet & manebit corpus indutum ab
extra claritate pulchra, quia spiritus eius
potatus est, & corpus intrauit spiritu~, qui
cum suscitauit, & terminauit in forma pulueris
multum subtilis, fluentis & fundentis
instrumento ignis fusione leui sine fumo,
qui est sicut ignis ardens, quando fla~ma
tangit eum, cu~ alteratione permanente,
quae facta est amplexu amicabili nature',
retinente propriam naturam suam alleuiatione
perenni, & illud leuiter fit cum
practica, quam à theorica reperimus, quae
nos his verbis pulchrè & leue monuit.

De praeparatione lapidis.
C A P. IX.
P Raeparatio lapidosi spiritus ac ferme~tabilis est, quòd recipias de succo lunariae, & sudorem eius extrahe cum igne
paruo & leui, & habebis in tuo posse vnu~
de arg. viuis nostris in liquore & forma aquae
albae, quae es ablutio & purgatio lapidis
nostri, & totius eius naturae. Et istud
D 5 est
@

R A Y M V N D I L V L L I
est vnu~ de principalioribus secretis, & est
prima porta, prout intelligere potes rationibus
antedictis. In isto liquore rectificatur
magnus draco, & proijcitur à magno
deserto Arabiae, quia immediatè suffocaretur
praesiti, & periret in mari mortuo,
quia iam poteris scire quia frigiditas magna
calorem paruum extinguit. verte igitur
ipsum & mitte in regnum Aethiopiae,
vnde naturaliter natiuus est. quia dicimus
quòd nisi vertatur, et ponatur in terra sua,
redecet, & aliam intrabit regionem. Quare
de certo scias, quod omne aliud clima,
vel alia regio nostro lapidi mortem affert,
velato non scientibus ac ignorantibus, &
per nos cognito.

De quare est lapis, et quid dicitur, et quomodo
ipse est de quatuor elementis, & in quo loco reperitur, & de verbis contra me~daces derisores.
C A P. X.
I deo debes cognoscere clarè, quòd spiritus noster secum portat suae regionis proprietate~. Et hac ratione allegoricè oportet
dicere, quòd magn9 draco de quatuor
est elementis, & non intellectu literali,
prout scriptu~ est, quia fit terra, aer, aqua
vel
@

T H E O R I C A. 22
vel ignis, sed sola natura est & vna, que' co~tinet
in se naturam & proprietatem quatuor
elementorum, & haec proprietas venit
complexionaliter in dicta substa~tia naturae,
per actionem qualitatum primarum elementatarum,
& nunc transformataru~ in
proprietatem & speciem metalli, tolerantem
ignem in suis perfectionibus: & sic abscinduntur
& disrumpuntur dictae primae
qualitates, per mutationem sue' mixtionis,
que' facta est per alterationem, vsque quo
sint in hoc substantiali medio, in quo est
species solis aut lunae, vel alterius, quae debet
& potest per naturam constitur: quia
predictu~ mediu~, in quo dicta species salua~da
est, tanta~ habet latitudine~ & longitudine~,
quanta potest esse partiu~ indiuidualiu~
similitudo huius speciei. Et ideo cu~ sit de
proprietate illius nature' sustine~di igne~, no~
potest, nec habet aliquid, nec facit prosicuum,
quousq; totus motus illius mobilis
non corruptus arrestetur. Sed eo non obsta~te,
quando ia~ effectus fuerit de proprietate
ignis excellentissimi, potest tolerare
corruptione~ asperitatis ignis. Et ideo potest
tua intelligere speculatio modu~, per
que~ natura nobis ostendit operatione~ sua~,
cp est ad exemplum hui9 scie~tie' dicendo, cp
non
@

R A Y M V N D I L V L L I
non est transitus de primo ad tertium, nisi
per secu~dum, quod participat cum eis secu~dum
nature' velle. Et per hoc desideriu~
nostru~ conquisiuimus, per media transeundo,
que' sunt conseruatoria & retinacula
suae speciei contra bellum ignis. Et per
haec praeambula potes intelligere rectum,
& verum tempus limitatum respectu naturae,
quod debes habere & co~seruare in certa
latitudine, quousq; crees rectore~ & principale
medium, in quibus vltimatae species
se saluari habent, quia mediu~ est subiectu~
materiale vel reale gen9, in quo co~tine~s
influit suam virtutem, & primordiale
generationis initiu~, in qua determinatè
elementa fixanda sunt coelesti virtute.
Omnia enim antedicta coram oculis nostris
manifestata sunt per experie~tiam, scientia
clara nobis per natura~ ostensa, diuine
pre'cepto predestinationis, Et vltro tibi
securè dicimus, quòd de natura herbarum
medium creauimus, conseruatiuum
speciei mineralis, & suum transmutauimus
ignem, in colorem metallicu~, in mutatione
speciei mineralis, Charissime fili
intellige, quòd lapis non est nisi vna natura,
in quatuor partes diuisa, secundu~ proprietatem
suorum elementoru~ resultans
per
@

T H E O R I C A. 23
per proprietate~ suarum co~cordantiarum,
vt sit ligame~, & ligamentum in posse omnium
quatuor eleme~torum, sicut largè tibi
declarabitur. Na~ alio modo spiritu~ per
suu~ corpus ligare no~ possumus, nisi à propria
sua natura detineatur, & arrestetur,
que' ligamenti coru~ proprietas est. Et ideo
aduerte dilige~ter, quòd ne proprietas spiritus,
qui à corpore exiuit à nimio calore,
deuoretur, quia non posset corpus suu~ reducere
ad medium, in quo spiritus secundus
influit suam virtute~, videlicet specie~ solis
aut lunae, & illud est argentu~ viuum nostrum,
quod aptè & habiliter nostri sulfuris
tinctura~ accipit, in quo lapis noster dissolutus
est, & resolutus in tali aqua, vt supra
diximus. Et in tali aqua nobis apparuit,
non in aqua fontis aut pluuiae. Quare si
cum igne magno fueris operatus, proprietas
dicti spiritus, quae inter vitam & mortem
participat, separabit se, & anima recedet
in regionem suae sphaerae. Iterum tibi
dicimus & clarius, quòd per creatorem,
qui nec saluauit generare lapides, transeat
riuos, quia sic reperitur exaltatus in fluuijs,
est ipse cum magno posse. Et nibil mundi
appone extraneum, dando sibi illud,
quod de ipso exit & nascitur, & pro vero
illud
@

R A Y M V N D I L V L L I
illud à dracone exiuit, & à foetido ventre.
Et in secunda parte tibi tota~ dicemus sententiam.
Custodi igitur illum à gigantibus
& tyrannis mundi, vt suprà diximus. Positi
enim sunt in vnda aquae, à quibus multum
timemus. Quia nihil sufficit eis, quin faciant
populo pacis tale malum ac martyriu~,
vnde gens confunditur, & ponunt totum
mundum à co~fusionem. Quare istud secretum
per superiorem nobis datum est,
ta~quam surdo à domino reuelandu~, quousque
filijs fit manifestum per prudentia~
diuinam, per eorum nobilem intellectum.
Et ideo quandoque garrulatores Clerici,
Legistae, Artistae, seu mundani medici, & alij
plures, de quibus loqui non audemus,
qui credunt aquam viuam facere, & totu~
non valet vnum sicum, quia nostram credunt
philosophia~ depraedari, & se depraedatos
reperiunt, & ideo tales perdunt inde
vitam. Custodite igitur filij ignem &
regime~ spiritus, & videte, ne euanescat pre'
nimio calore, sed retine cum amore, & custodi
eum à magno calore. Quia si anima
recesserit, spiritus non poterit viuificare
corpus, cùm aliquid dare no~ possit, quod
in eo non est.
De
@

T H E O R I C A. 24
De diuisione & resolutione lapidis ad conuertendum
ipsum.
C A P. XI.
I N toto magisterio nostro necessarij su~t tres spiritus principales, qui sine consummatione suae resolutionis non possunt
manifestari. Et nominantur alio modo tria
viua argenta. In quibus lapis noster est dissolutus
& versus, per suae naturae mutationem,
per co~trariam & diuersam digestionem,
quae sit per elementariam circulationem,
per reciprocationem, in sua primordialia
generationis initia. Et quia resolutio
est totius primae portae habitudo nostri
magisterij, quam declarare volumus secu~dum
exigentiam reductionis & conuersionis
sui lapidis in tribus spiritibus, quorum
quem libet habes conseruare secundum
propriam naturae cuiuslibet ipsorum
proprietatem, secundum quod requiritur
in perfectione vltimata nostri magisterij,
per dictam resolutionem diuisam in tres
partes principales. Primae est corporalis,
& vocatur in lingua Oritana, Recsage:
secunda spiritualis est, & vocatur, Agaxoph:
tertia aute~ spiritualis & corporalis,
& vo-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& vocatur Vbidrugal. Et in omnibus istis
draco noster quiescit. Recsage est solutio
humida in corpore, et sicca in spiritu. Agazoph
in duas diuiditur partes, in Periminel,
& in Adulphur, & Vbidrugal co~summatio
est finalis nostrae trinae dissolutionis,
qua sine sorore sua nec haberi, nec cognosci
potest. Prima pars solutionis Recsage,
non est aliud, quàm diminutio partiu~
grossarum minutissimas partes & subtilissimas,
vel reductio grossi in simplex,
in mutatione formae specificae in formam
contrariam & corruptam, stantem in suo
corpore, & non in forma aquae de nubibus
cadentis, neque in forma metalli in
diuersis pecijs constituti, sed in forma terrae
aquosae & aquae mineralis subtilis, sta~s
in vase profundi inferni. In cuius ventre
natura sua mundatur in suis primis luminaribus
in tenebras obscuras, quae aqua &
terra per excitationem suarum percussionum
in diuersas partes multum subtiles
foetentes, vt sulfur, fugiunt altius omnibus
elementis in regionem ignis, quas tum oportet
multum diligenter custodire, si per
istud portellum vis intrare. Tibi enim opus
est, vt benè scias regere te, & reducere, que'
possit ingredi & exire, si ad secundam solutionem
lutionem
@

T H E O R I C A. 25
Agazoph transire desideras. Idcirco
attende hic, quòd menstruale spermatum
condensatur de sua aeritate in aquasitatem
grossam, per resolutione~ spermatis
foeminini, quod est in me~struali cum
amplexu vaporis crudorum, quod est in
forma aquaae, quae est de vapore magis crudo.
Et illud, quod est magis coctum cum
magis continenti ex natura, altè descendit
in forma corui nigri in aere, cuius caput
rubeum, pedes albi, & oculi ex saphyro.
Et hoc totum nihil est aliud, nisi aer &
humiditas radicalis p.p. generatum ex calore
& natura supremi metalli. Et alia natura
cruda, quae est causa condensationis
menstrualis, quae manet inferius, est causa,
& materia coniunctina & congregamentum
lapidis regalis, qui in naturam frigidam
est versus, quia calidam suam perdidit
naturam per resolutionem. Qua propter
sic definies dictam dissolutione~. Definitur
autem sic: Dissolutio est actio &
passio contrariarum qualitatum, per quas
virtutes elementorum inter se mouentur
per minimum puluerem. Aut sic definitur:
Est motus, qui facit comminutionem de
partibus insensibilibus diuersis in specie,
& similibus in genere, conionctis in forma
E ma con-
@

R A Y M V N D I L V L L I
confusa liquorosa, & per corruptionem
subiecti. Nam de qualitatibus contrarijs
mediante excitatione eleuatis in ignem
nigrum absque extranea diuisione
affectantes tum diuisas operationes
germinante in generatore . Alio modo
dissolutio definitur. Dissolutio est instrumentum
subtiliatiuum, factum cum exercitatone
caloris coniucti cum motu
continuo, per quem qualitates contrariae
insimul operationes tangut se, & misce~tur
in corrumpendo partes indiuiduales,
sub conseruatione suae speciei ad opus
generationis. Fili haec prima dissolutio
nihil aliud est, quàm disligatio simplex
partium subtilium descendentium à prima
natura in germe~, in quo calor naturalis
debet calefieri, qui est instrume~tum, cu~
quo habet operari virtus informatiua, que'
est introducta in materia absq; separatio~ibus
actualibus partium germinosaru~, vnius
ab altera, que' separatio indiget, quòd
cu~ applicatione amoris naturae in secunda
camera fiat, prout declarabimus per beneficium
secunde' resolutionis Agazoph,
in secunda parte suaru~ quatuor figuraru~.
Sed ante qua~ ad illam tra~seamus, opus est,
quòd inter Recsage & Agazoph co~seruetur
tur
@

T H E O R I C A. 26
digestio pepa~sis sui te~poris spatio, prout
declarabimus in practica nostra, quia
calore pepantico putrefit germem nostru~
termino nature', & facit eu~ postea crescere
& fructificare. Sed primu~ in sua~ natura~ prima~
verti~t sulfuris & ar. viui, quod fuit germe~
ar. viui, quod mutabitur in lapide~ albio
re~niue. Et ideo dissoluatur prima corporu~
forma in Mercuriale germen per solemne~
operationem, & statim per inhumationem
pepanticam in suo ventre intrat alia forma
per corruptionem formae germinis, &
elementis mixtis corruptis insimul in forma
corporis nigri. Quia elementa co~uersa
virtute caloris naturalis, qui est in materia
excitata & festinata calore temperato
coeli in minimis partibus miscent se, alterant
& corrumpunt sub conseruatione
speciei gubernatae per calorem non cremantem:
quae corruptio est nostri arg.
viui generatio, prout in secunda parte, &
rota circuli declarabimus. Quia ibi de
suis principalibus coloribus determinabimus
ac de saporibus; odoribus, grossitie,
simplicitate, subtilitate, & ponderositate.
Et haec est praeparatio solemnis, quae est
caput & fundamentum creationis nostri
cari infantis: Et modus huiusmodi creationis
E 2 tionis
@

R A Y M V N D I L V L L I
est iste. Abijce humorem, vbi submersus
est draco vsque sit corpus minutum ex
coelestiali spiritu. Et hunc nominamus ignem,
quem Deus sanctis & sapientibus
philosophis concessit per reuelationem,
antequam nasceremur, & poste à nobis, vt
ei absq; indigentia seruiamus. Quia monstrando
nobis exempla per cursum naturae
qualiter ei teneamur, & ideo debemus
eum precari, honorare, seruire, laudare, benedicere,
adorare, glorificare, & amare
absque aliqua sorditie, vitio aut peccato.
Ob hoc, quia ipse monstrat nobis cognoscere
suam veraciter potestatem, & nos amauit,
postquam nos haec videre fecit. Fili
noster lapis iam factus est, postqua~ creatus
est congelans argent. viuum, & in elixir
conuersum. Et hanc operationem reiterabis,
quam diu lapidem multiplicare volueris,
sub conseruatione caloris naturaIis,
qui multiplicat speciem sua~ cum substantia
argen. viui.

De dissolutione lapidis in forma speciali,
& de mutatione nominis sui.
C A P. XII. Sic
@

T H E O R I C A. 27
S Ic philosophando potes habere noticiam, quòd prima & principalis intentio in nostro magisterio est, lapide~ dissoluere per mutationem suae naturae in ar.
viuum, & illud est primum elementum in
sua natura minerali propinquando, & per
hoc radix est, & primum eleme~tum compositum
de omnibus corporibus liquabilibus,
& pater duorum luminarium. Ideo
in hoc solo conuertuntur per solemnem
resolutionem, & poste à in sulfur conuertuntur.
Quia argen. viuum natura continet
suum sulfur proprium per vaporem,
cuius seipsum congelat in lapidem philosophicum,
qui postmodum potestate~ habet
congelandi omne aliud ar. viuum per
magisterium nostrum. & hic lapis dictus
est sulfur, & materia appropinquata perfectae
naturae metalli, per quam natura inter
sapientes nobilis & dignissima reputatur,
de qua philosophi faciunt medicinam
fortem, & solemnem multum, & hanc appellant
elixir vitae, quia in humano corpore
superlatiua & vltima consolatio est. Et
hac intentione suae compositionis dabimus
noticiam in huius libri parte secunda,
per quam cursum omnem dictae medicinae
concludemus in conseruando locutionem
E 3 tionem
@

R A Y M V N D I L V L L I
per modum medium, vt melius in
telligamur, per modum & mediam vitam
naturae. Et ideo apparet, quòd intellectus
instrumentaliter dirigitur, & ratione ducitur,
per formam mediam in hac pre'senti
arte & scientia. Et ideo non conuenit, nec
est necessarium, vt ducatur multum subtiliter,
nec esse multum subtilis in discernendo
entia realia, eo quòd conuerteretur
in rebus pha~tasticis, de quibus ars aut
natura non habet curam. Si verò lapis, que~
tibi diximus, fuerit rubeus, clarus, & in ipso
sit vis simplicis ignis non vrentis, sic
facies multa, de quo poteris ad aurum elixir
componere, quae est medicina, omnes
actiuitates conseruans in natura humana,
& restaurans vires diminutas ex naturae
defectu. Et breuiter si hanc medicinam
habeas in hoc mundo, perennem habes
thesaurum.

De ratione transitus lapidis, ad conuerte~dum
ipsum in medicinam, & quomodo operator debet
considerare naturas mediorum, per quas transit, quia per ipsasmet facit mutationes secundum simbolum naturae.
C A P.
@

T H E O R I C A. 28
C A P. XIII.
P Otes intelligere fili, quòd de vna extremitate ad aliam non potest fieri tra~ situs nisi per medium, & elucidauimus ratione
naturae, quòd extremitates lapidis
nostri in primo gradu sunt ar. viuum, & secundus
est elixir perfectum. Sed media harum
duarum extremitatum sunt vnguenta
& olea, quoru~ aliqua sunt magis cocta,
magis pura, & magis digesta, qua~ alia, &
ista vocamus medicina~ perficie~dam ac elixiris
fermentu~. Illorum oleorum & vnguentorum
confectionem scies in secunda
parte huius operis, per hoc debet bonus
operator & filius doctrinae de ar. viuo
nigro facere sulfur album ad arge~tum, &
postea sulfur rubeum at aurum. Quia nullum
sulfur potest rubificari, nisi primo fit
album. Quia natura non confert, quòd
transitus fieri posset de primo in tertium,
nisi fiat transitus per secundum, sicut apparet
per definitionem elementorum, quae
distinguit, quòd terra fit nigra primitus,
quàm aqua, & quod aer fit clariùs intensus,
& quod ignis fit rubeus. Quapropter
apparet, quòd terra non poterit conuerti
in aerem, nisi prius vertatur & mutetur in
E 4 aquam
@

R A Y M V N D I L V L L I
aquam, nec aqua potest conuerti in igne~,
nisi prius alterum eorum conuertatur in
aerem. Id circo tu fili habes multum notare
in temetipso cum consideratione philosophali
natura~ mediorum coloratiuorum
in mutatione naturae mineralis. Quoniam
in eis est multa scientia illorum, qui
se fortificant transmutare metalla de specie
in speciem. Et iam tibi diximus, si nos
intellexisti, quòd tibi conuenit primò tra~smutare
corpora cum naturali reductione
in illud medium per alterationem artificialem,
imitando naturalem, in quo species
auri aut argenti poterit saluari absque
distemperantia indiuidualium, quae sunt
vnius generis. Et haec est propinqua materia,
magis adiuuans ligamentum naturae
ratione primae coniunctionis, qua lapis est
resolutus per alterationem suae naturae coctae
& crudae, & multum infirma, quae est
corporis conuersio in ar. viuum, & per reductionem
illius poste à co~uersa est in sulfur
album, deinde in rebeum sulfur. Et sic
de gradu in gradu~ materia lapsa gradualiter
appropinquat materiae & nature' magis
propinque metallo per alteratiuam resolutionem,
per quam promptius & melius
recipere potest speciem auri vel argenti
ti per
@

T H E O R I C A. 29
per scientiam & artem multiplicatam, vt
infrà dicemus in secunda parte, in capitulo.
Nos dicimus per theorica~ loquentem.

De gradualibus transmutationis lapidis, ut fiat materia apta ad creandum elixir.
C A P. XIIII.
P Ost hoc dicimus fili, quòd lapis noster variatur & mutatur tribus mutationibus gradualibus, antequa~ fit materia ad concreandum elixir. Et istae mutationes
fiunt per tertiam digestionem. Vna
in liquorem, per modum olei, homogenei.
Et sicut ista fit concauitate cordis, sic
fit prima digestio in suo proprio, vase actione
caloris, qui stat vnitus ad materiam.
Alia est in quatuor humoribus, hoc est,
quando corpora luminatiua iam fluxerunt
in corruptionem . Quia necessarium
est naturae ipsorum, quòd eorum alteratio
mala conuertatur in bonam, & mala
facta est bona, & vt per consequens possint
obuiare corruptioni omnium corporum
infirmorum. Benedictus fit ille dulcis
& iustus Iesus Christus filius Dei, qui pro
E 5 pecca-
@

R A Y M V N D I L V L L I
peccatoribus in terram venit, & quia ei
placuit mortem sustinere & fu~dere suum
sanguinem alte in cruce, & in illa pro nobis
exaltari & alijs peccatoribus, & à morte
inferni, & à tormentis redimere. Per
hanc figuram ammoneo te, quòd necessaria
fuit quatuor humoru~ istoru~ duoru~ luminarium
praesentia, de quibus facta sunt,
& constituta est regalis medicina. Et sicut
he'c digestio fit per animalia in concauitate
fabricae epatis epapanticae: Sic secunda
fit in capite Alembici desce~dendo in receptorum,
scilicet in modum aquae cu~ aeris
liquore, cu~ omnibus elementorun mineralium
virtutibus. Tertia digestio fit per
mutatio~em dictorum humorum in sulfur
purum, sicut in animalibus calor & humiditas
ptisanaria, quae conuertitur in sanguinem,
postea in essentiam & substantiam
membrorum, secundum ordinatio~em
naturae. Ideo debes intelligere fili quòd
prima digestio fit, quando coniunctio &
coitus fit amore naturae, quae est luxuria libidinosa
& desiderata, tunc fit prima mixtio
per coniunctionem & assimulationem
inter corpus & spiritum, vt totum simul
perueniat ad vnitatem, & amorosam
ac vnitam concordiam cum ligamento
sua-
@

T H E O R I C A. 30
suarum qualitatum iam miscibilium & co~positarum,
ac suarum elementatarum virtutum,
vnius ad altera~, virtute conceptionis
duorum in vno. Et si hanc conionctiomem
& coitum nunquam facias, nusquam
conceptionem facies. Et nisi conceptione~
feceris, nunquam pregnationem habebis,
& si nullam pregnationen, non habebis
fructus. Quando igitur materia tua conce
perit, expectare debes partus, & quando
peperit, habere debes patientiam in puero
muriendo, quousque possit ignem pati,
& tunc de ipso liberam poteris facere proiectionem,
quia prima digestio facta est: &
id circo in secunda digestione fit exubera
tio ex sanguine, scilicet spiritus, qui virtutem
portat in se cum approximatione vicina
natura~ ad finem, vt ei fit magis placabilis
per decoctionem vnius gradus, qua~do
sua substantia subtiliatur secundum intentionem
intellectus naturalis. Cum ista
substantia impregnes lapidem, qui nondu~
est factus, sicut tibi dicemus in secunda
parte. Et ideo in tertia digestione nutritur
cum perfectione, & augmentatur in
crescendo, & lapis confortatur ad faciendum
suas actiones in restaurando rem
perditam, in terra alba foliata extensibili
mul-
@

R A Y M V N D I L V L L I
multum nobiliter augmentatum. Fili pacis
& veritatis, in lapide nostro, fili, manet
& mouetur spiritus, prout in suo corpore
proprio operante, tum virtute attractiua
nostri lapidis, quam dictus spiritus cu~ substantia
tota nostri lapidis in sua supra dicta
mixtione prima per modum exuberationis
vniuersaliter acquisiuit, adiuunante cu~
toto hoc potentia magis propinqua, scilicet
calore naturali lapidis, qui respicit naturam
in maiori proximitate generis, &
naturae metallicae, & similiter adiuuando
virtutem lapidis nostri imperfecti, perforati
& porosi, quae per corporis sui resolutionem
continuam insensibilis & sine tactu
per certam operationem causata est in
eo. De qua in secunda parte practicali specialius
dicemus.

De vltimo termino transmutationis lapidis
per reincrudationem cocti, & decoctionem
crudi, & vnde extrahitur argentum viuum, philosophorum.
C A P. XV.
A D huc intellige fili, quòd vltimus terminus nostae reincrudationis & tra~smutationis muta-
@

T H E O R I C A. 31
cocti in crudu~, scilicet cui naturaliter
intendit Artista, est substantia sulfuris
non vrentis, quae cùm conuersa est,
est proximior nostri lapidis materia, naturalis
& puri metalli prima & proximior natura,
alterata tamen per calorem sui corporis,
videlicet in alteratione prima, per
quam melius & propinquius possit formam
& speciem eorum recipere, voluntate
& concordia suae naturae mineralis. Fili
humiditas istius materia vna vice no~ fuit,
nisi argen. viuum proiectum à corporibus
liquefactis & fusis intus & extrà. Et hoc est
ar. viuu~, in quo qualitates sulfuris perprimam
& secundam digestionem ad mixtae
sunt. Et ideo prout natura requirit, alteratur
per calorem sui ipsius, rations suae exuberantiae,
per conuersionem naturae suae &
congelatur, & conuertitur in sulfur puru~.
Quia scire potes per naturam, quòd nulla
humiditas alia potest promptius & proprius
conuerti in substantia~ sulfuris, quàm
illa, in qua fuimet sulfuris qualitates sunt
sufficienter introductae per ingenium naturale
artificiosè factum, quae humiditas
est ar. viuum in forma aquae clarae, sicut lac
in mamillis. Et sulfur est sicut sperma in genitalibus.
Hoc ar. viuum non habet aliquam
quam
@

R A Y M V N D I L V L L I
contrarietatem, ex eius pura complexione
prouenientem, quia necessarium
est, quòd tale argrnt. viuum fit temperatum
multum respectu complexionis sui
corporis, & per hoc notificamus, quòd
materia istius non est arg. viuum commune
per totam eius substanciam grossam &
terrestrem, lutulentam & phlegmaticam,
sed tantum modo in eius media substa~tia,
quam opus est bene custodire, & ab igne
proprietatem eius super omnia defe~dere,
nec etiam ar. viuum est in tota eius natura,
quia ad terminum digestionis venit, per
quem de natura in naturam mutatum est.
Sed istud est ar. viuum de ar. viuo noster verus
spiritus erectus à suis extremis contrarijs
cum depuratione et conuersione illius
in lac virginis mutatum.

De inuentione artis, per quam fit multiplicatio, & de diuersis digestionibus lapidis.
C A P. XVI.
I Deo fili charissime potes esse certificatus, quòd absq; digestionibus siue decoctionibus noster lapis in sua propria
natu-
@

T H E O R I C A. 32
natura non potest eme~dari. Et in certo artem
reperimus, qua naturam sequimur, id
quod natura in suis digestionibus multiplicare
potuit informando materia~, prout
digestio naturae te docebit. prima~ digestione~
appellamus pepanticam, quam significare
volumus per H. Secu~da est Iecoralis:
quam nos vocamus Eptesis, quia calidi
tate humidi corporis facta est, & haec significatur
per I. Et haec in digestiones duas
diuiditur. harum prima ligata est in Eptesi,
& in ista trahimus dissolutio~em Periminel
de potentia in actum, & haec significata
est per K. Alia~ clamamus Optesis, que
est inter Scaoptesis & Scatesis. Et per
hanc calor spiritum melius desiccat, in
resoluendo, & hanc resolutionem vocamus
Adulphuch, & est significata per L.
Tertia verò, quae est vltima consummationis
nostrae terrae vel ternae dissolutionis,
est digestio facta, quando ar. viuum conuertitur
in essentiam puri sulfuris, quam
appellamus Scoaptesis, quia est inter Optesis
& Escatesis, & est significata M. Et
cum illa de N. facimus decoctione~ nostre'
dictae medicinae, quam nominamus Escatesim.
Per prima~ digestione~ extrahimus elementa,
& ad concordia~ ponimus. Et per
secun-
@

R A Y M V N D I L V L L I
secundam nos dissoluimus spiritu~, informando
vas suum, de vbi se conuerti habet
cum calore de optesi post digestionem optesis.
Et in tertia nos creamus & formamus
lapidem nostrum de ipsa materia statim,
sicut à vase recessit spiritus cum anima
corporis, quae est lapidis perfectio. Et
in quarto nos nostrum elixir regale & verum
creamus.
H Digestio pepantica, vel stomachalis.
I Iecoralis vel Ephesi, id est, balneum.
K Solutio Periminel, id est, cineres.
L Opsesi vel Adulphuc, id est, cineres, areM
Optesi, id est, flamma. (na. N Escathesi, id est, furnus secretus.

De diuisione lapidis in tres causas principales,
& de mutatione sua, & de principalibus coloribus, & de qua materia specialiter extractus est.
C A P. XVII.
P Er iam declaratam doctrinam notandum est, quòd tria principalia nobis sunt necessaria in hac parte, videlicet corpus
nobis significatum per N. & spiritus,
quem
@

T H E O R I C A. 33
quem significamus per O. & anima, quam
significari volumus per P. Semper fili in
mutatione lapidis intelliges tres colores
principales. Primus ergo color est niger,
& ille apparere incipit in fine digestionis
I. & durat vsque in finem M. quando arg.
nostrum viuum congelatum est in sulfur,
tunc in eo apparet color albus, subtilis, albior
niue, & hic est secundus color, tertius
autem apparebit in calore multùm rubeo,
vt sanguis cum continuatione super albo
lapide. Fili quando nigredo tibi apparebit,
signum erit multùm fortis & nobilis
corruptionis, quia nulla res animata est
per naturam sine putrefactio ne facta. Fac
transire ergo eam per K. & L. quousq; fit
O. benè album, quod dealbescat N. per
M. Post haec rubificabis eum cum igne lapidis
in digestione successiua de N. Debent
tamen omnes artifices in hac dealbatione
patienter operari vsquequo nigrum
dealbetur optimè, prout ostendemus
per proprietatem elementoru~ in hoc
primo lib. cap. 22. & 23. Quia de nigro non
potest fieri citrinum, quousque sit benè album.
Quia citrinitas causatur de re albissima,
& modico rubeo claro essentialiter.
Nec similiter fieri potest transitus citrini
F ad al-
@

R A Y M V N D I L V L L I
ad album, nisi per nigrum. Nec aurum potest
fieri argentu~ medicinale, nisi destruatur
primò, & fiat nigrum & corruptum.
Neque melius potest fieri peius, nisi per sui
ipsius corruptione~. Quia generatio vnius
est corruptio alterius, & eco~uerso. Experti
ergo artifices, qui sciunt aurum co~uerti
in argentum, sciunt argentum in aurum
similiter transmutare. Quia illud albu~ sulfur,
quod ad argentum per digestionem
N. potest citò fieri sulfur rubeum ad auru~,
& hoc intelligatur cum solo igne lapidis
excitato per M. Quia in substantia istius est
calor naturalis bonitatis, & magnitudinis,
& aliarum partium suae nobilis substantiae.
Et quia in isto est maioritas substantialis,
quae est suae propriae essentiae, ideo habet
ignem naturalem & proprietatem multiplicandi
suam speciem cum suo calore digerente
se in alia elementa, quae sunt calefactibilia,
vt ignis suo calore valeat vti, &
eum in illis multiplicare per viam compositionis
& generationis cum continuatione
de M. quia calor M. est fortior, quàm
digestio L. Et ideo fili scies, quòd haec rubificatio
nihil aliud est, quàm digestio co~pleta.
Quando enim de mane furgo & video
vrinam meam albam & indigestam,
signum
@

T H E O R I C A. 34
signum est paucae dormitionis. Et ideo
requiesco, & dormio, & reperio vrinam;
quasi citrinam, & percipio, quòd somnus
est perfectus. Sed quando rvina matutina
citrina est, tunc calor ignis niturae diffusus
est per omnes partes vrinales, per que~
natura manifestè docet & ostendit, quòd
citrinatio per co~pletam digestionem completa
est. Et ideo intelligere potest, quòd
sulfur album & rubeum venit de vna materia
metallorum solum modo, scilicet argenti
fini cum igne auri fini. Sed primò
necessarium est, quòd dicta materia sit fortiter
depurata & cocta per modum differentialem,
sicut in capitulo sequente declaratur
de suis mixtionibus. Fili tale sulfur
supra terram reperiri non potest, nisi
illud, quod est in istis duobus corporibus.
Nec etiam omne sulfur est album,
aut rubeum, vel perfectum ad magisterium,
nisi istud, quod est in dictis corporibus.
Et ideo corpora ista debent
nobiliter praeparari, vt sulfur & argentum
viuum habeatur tale super terram, de quibus
aurum & argentum creata sunt infra
terram. Cum istis corporibus per modum
subtilem miscetur argentum viuum.
Et ideo si tu scis miscere argent. cum corporibus,
F 2 poribus,
@

R A Y M V N D I L V L L I
venies ad magnu~ secretum, quod
nos vocamus sulfur albu~,vel lapide~ benedictu~,
qui postmodum efficitur rubeus, &
dicitur corona regia, & est lapis co~pletus.
De istis duobus corporibus solu~ extrahitur,
tu~c extracta sunt sulfura ad albu~ & rubeu~
cùm in ijs duobus, corporibus reperta
sunt meliora, & purior substa~tia sulfuris in
supremo gradu depurati per ingeniu~ naturae.
Et haec res est melior, & altior & subtilior,
in quam ars no~ potest consequi naturam,
& quia in omnibus casibus ei non
assimilatur. Quia si in prima natura vel materia
vellet ars incipere ad similitudinem
naturae, multum longa & inquieta esset,
& effet sine fine, nec esset aliquid magis vile,
& caderent multae ac infinitae miseriae
& expensae. Et per hoc etiam ars primam
materiam depurando esset vilior & debilior,
quàm natura, & sic namquum in sequi
eam posset omnibus suis viribus pro pluribus
alijs causis in arbore quaestionaria
huius scientiae contentis. Et ideo hec scie~tia
elegit aurum pro patre, & argentu~ pro
matre. Quia deistis duobus corporibus in
eorum sulfure & arsenico praeparatis nostra
medicina elicita est, & elucidata de
auro ta~quam omnium preciosissimo metallorum.
tallo-
@

T H E O R I C A. 35
Ergo tinctura est rubedinis, &
refertibilis, & resplendens, tingens & tra~formans
omne corpus ad perfectam claritatem.
Argentum verò est albedinis tinctura,
imperfecta claritate omne corpus
tingens. Cum istis corporibus misce Mercurium,
non tamen talem, sicut est communis,
vt dicemus in secunda huius libri
parte. Quapropter scire debes, quòd ar. viuum
in sua natura non est miscibile cum
corporibus.

Quomodo Artista debet esse virtuosus ad inquirendum
noticiam primam lapidis, & exqua
materia fit, & fortiter constans ad habendum
intentionem secundam per experiantiam artis cognitae in materia naturae.
C A P. XVIII.
F ili huius indagator scientiae oportet te firmum esse, & non quaetere post hoc vel hoc: quoniam in multis rebus ars ista
nunquam perficitur. Et ideo tibi dicimus,
quòd non est nisi vnus solus lapis, scilicet
sulfur, & vna sola medicina, scilicet compositio
sulfuris, cui nihil addere debes nisi
F 3 super-
@

R A Y M V N D I L V L L I
superflua demere terrestria & fleumatica
quoniam ista sunt & debent esse separabilia,
& separata à nostro ar. viuo, quod est
hominibus magis commune, quàm ar. viuum
commune, & est maioris precij, meriti,
& fortioris vnionis nature', à quo & suis
primis formis omne illud, quod non est
de sequela armoniaca metalloru~ per gradus
separationis scitos & cognitos opus
est separare, quousque appropinquet, &
fit vicinum primae rei, scilicet sui generis
propinquioris, inquantum erit possibile
cum concordia reali, debet incorporari
cum igne & terra. Et tunc repertu~ est multis
nobilibus virtutibus multiplicatum, &
multum ponderosum. Nullus à natura debet
petere, quod non habet, nec habebit
vnquam. Quia omne sulfur inquantum
combustibile, nostro ar. viuo est extrane u~quia
sibi ipsi incombustibiIe est, & corruptibile,
& à nostro ar. viuo alienu~. Et ideo
cùm tale sulfur super terram non inuenitur,
conuenit, quòd per artificium componatur,
eò quòd in semetipso sulfur vulgi
est combustibile. Et ergo à contrario sensu.
Res non est ar. viuo nostro extranea, in
quam per magisterium habet co~verti, scilicet
in aurum & argentum. Nota, quòd
nulla,
@

T H E O R I C A. 36
nulla res conuenit lapidi, nisi quae est de
materia propinqua naturae suae, quia de
homine non generatur nisi vnus homo, &
alia animalia nisi sibi similia. Et sic omnis
res, que' concipit generare potest sibi simile.
Et id circo nobili materia habes operari.
Et scias vbi reperies. Ego dico tibi, cp in
desertis & depopulatis terris inuenitur. Et
dum per te reperies, & inceperis operari,
noli in ea ponere aquam, nec puluere~, nec
aliquam aliam rem, nisi illud, quod de sua
propria natura exierit. Nam si contrarium
facias, statim deteriorabitur & corrumpetur,
ne que venies ad intentum. Et quia in
habentibus symbolum facilior est transitus,
ideo in omnibus rebus corporalibus,
& magis conuenientibus ac similioribus
naturae metallinae, opus est tibi corporum
diminutorum medicinam accipere.
Cùm sit opus habere in sua natura maiorem
eis conuenientiam, vt melius & profundius
possit eam amplecti, inhaerentia &
societate perpetua permanente, vt omne
corpus in sua natura diminutum possit etiam
perfectius in sua natura perfici & co~pleri
in collecta exuberantia, & vltra ad finem,
quòd Mercurius per minimas partes
possit naturaliter in eisde~ misceri metallis,
F 4 ante-
@

R A Y M V N D I L V L L I
antequam capiat fugam, & ideo subtilior
substantia & leuioris fusionis in liquabilitate
est tibi necessaria ad nostram componendam
medicinam, quàm sint corpora
metallorum, & fortioris retentionis fixatiuae,
quàm ar. viuum naturale vel compositum
fit in sua natura.

De prima cognitione lapidis, & de qua materia
sit, & de virtute patientiae, quam Artista habere debet in practica.
C A P. XIX.
C Harissime fili videre potes manifestè, quòd nullum corpus stans in natura sua potest congelare Mercuriu~, neque ei firmiter ad haerere, neque similiter
dictus Mercurius in sua natura specifica
potest dare medicinam, per quam corpora
infirma medicinare possit, atque diminuta
à perfectione perficere, neque potest
alterari à sua natura in specificatione
alterius formae, quin contingat ipsum ab
eis separari. Propter hoc eligimus duo luminaria
corpara, quae fixant omne illud,
quod non est fixum. Et ideo necessarium
est,
@

T H E O R I C A. 37
est, quòd illa corpora luminaria per retrogradationem
elementarium sint ad suam
primam naturam reducta, scilicet in sulfur
& ar. viuum per contrarias operatio~es,
quae sunt solutio, subtiliatio, & sublimatio,
& congelatio, non tamen vulgares, sed philosophicas.
Tibi enim dicimus, quòd nihil
est in hac scientia secretum, nisi modus operis
& operandi, quem tibi clarè in practica
in secunda parte huius libri monstrabimus,
dum tame~ velis nostram intelligere
theoricam, quae monette, vt aliqualiter
vexari velis in dictis operationibus. Quia
corpora sunt fortis compositionis, & ideo
longa indigent separatione, & contraria
operatione, videlicet, quòd primò philosophicè
calcinentur, & poste à etiam philosophicè
soluantur, prout natura requirit
sub conuersatione, quae ad generationem
aspicit. Quia quando calcinantur, leuius
dissoluuntur: quia calor ignis corpus
penetrat, & penetrando partes eius facit
aquam post eum ingredi. Et sic corpus est
magis dissolutionis susceptiuum. Et quando
benè dissolutum est, spiritus congelatur:
& quando spiritus est co~gelatus, corpus
est dissolutum. Quia sine congelatione
spiritus, non fit corporis dissolutio, nec
F 5 disso-
@

R A Y M V N D I L V L L I
dissolutio corporis fine congelatione spiritus.
In hoc facto fili sis longus, le~tus, dulcis,
& lenis, nec in aliquo festineris. Permitte
omnia lento igne perfici. Quia primus
error in hac arte est, multum coquere,
quia ignis comburit totum, & portat in
regionem perditionis. Et intellige, quòd
omnis mora in hac arte nec non tarditas electe
sunt operando patienter, nec sine patientia
iter arripias. Cùm tibi contigerit
studio cognoscere multa, patientiam retine,
semper operando directè, & sic philosophiam
habebis habituatam, praestaque
virtutem, operi patientia datur. Patientia,
etenim morum semper est maxima, & maioritas
in nostro magno & secreto opere,
quod quide~ penetrare facit, & magnum
scire secretum, tamen per experientia~ cum
instrumento erectiuo, quod monstrauit
natura dirigens, ac rectè ducens intellectu~
ad philosophia~. Et ideo auisa te, quòd non
facias ignem nimium in principio mixtionis,
quia statim in tinctura veniret corruptio.
Ideo in eorum prima calcinatione, in
qua se habet conseruari tinctura, tu ibis
ad digestionem de L. ab illa extrahes securè
F. de E. in modum, quem tibi dicemus
in practica. Et poste à pones D. iunctum
cum
@

T H E O R I C A. 38
cum H. in F. in digestione I. & ibidem statim
calcinabuntur cum forma conseruata
in illis, & ibidem permittas per terminum
suae propriae naturae, & non plus, ne
patiatur spiritus, quem terminum praefixum
reperies in secunda parte, post dictu~
terminum reperies corpus totum nigrum
in colore intenso. Inde deferes ipsum in
digestionem de K. quia ista dabit N. O. &
P. cum quibus nihil aliud misceas crudum
neq; coctum. Post hoc fac transire septies
O. per digestionem de I. deinde P. fac
transire per K. qui trahi debet de N. cu~ L.
vsque ad septimam exuberationem. Et sic
conuenie~tem materiam habebis multùm
pulchram ad crea~dum lapidem nostrum,
in quo naturalis calor continetur. Et haec
est causa, quare natura separata partes suas
iungit in vno, vt virtus vnita fortior sit
dispersa.

De creatione lapidis, quae fit per virtutem
certae digestionis, & de eius proprietatibus.
C A P. XX.
C Reatio lapidis nostri tantu~modo facta est de N. & O. per digestione~ de M. quo-
@

R A Y M V N D I L V L L I
M. quousque corpus nigrum vertatur in
album. Quia tunc N. quantum potest suae
primae naturae appropinquat, quae est magis
propinqua de H. quàm erat D. neque
E. neq; F. Et ideo nec esse est, cp N. reuertatur
in G. quia propinquior est natura de
H. & E. in O, quia propinquior est naturae
de N. à quo exibit P. quod est compleme~tum
totius nostri magisterij dicti. Tamen
teneas secretum.

Quomodo species metallorum transmutant se.
Et de igne naturae elementalis causatae, quia
nullo modo conuertuntur. Et ideo quando de ipsis apparet species, quae est in
esse veritatis, bonitatis & magnitudinis.
C A P. XXI.
P Ost haec fit quaestio, vtrum metalla vel species eoru~ possunt transmutari? Solutio. Illud quod effectualiter videtur probatione no~ indiget alia. In veritate est
vnum speciale metallificatiuum, metallificabile
& metallificatum in natura minerali.
Et ab istis speciebus concretis concretatis
est species veritatis, quae est species colorificatiua
lorifi-
@

T H E O R I C A. 39
& colorifica~s. Et illae duae species
sunt in esse, & in essentia. Et ideo species
in esse, & species in essentia, in quantum
sunt, non conuertuntur: sed eoru~ indiuidualia,
in quibus per ingenium naturae
colligata sunt sua simplicia eleme~ta mineralia,
per quam colligantiam haec species
est in actu optimè conuertuntur. Et
per hoc media principalia vocata sunt in
nostro magisterio, quia possunt mutari,
mundari, purificari sub conseruatione sue'
speciei, tali modo, cp species prima, quae erat
in actu manifesto, est co~creta, in essentia
concretoru~, quae sunt in entibus creatis,
quae non conuertuntur. Et cùm ex illis
constat species, quae est in esse veritatis, &
bonitatis, & magnitudinibus, quae sunt
in entibus creatis, no~ conuertuntur, quoniam
si conuerterentur, entia realia essent
confusa, & ars & sciencia non possent via~,
quam sciunt, insequi, nec natura posset aliquam
rem multiplicare ad similitudine~
praecedentis generis. Et ideo in potestate
naturae fuit per creatorem positum, quod
indiuidua tantummodo, in quibus sunt
entia realia, tracta ex speciebus eorum sine
corruptione vel separatione eorum in genere
cuiuslibet speciei sub earum conseruatione
uatione
@

R A Y M V N D I L V L L I
transmutantur ad multiplicationem
facie~dam. Et de ista noster ignis creatus
est, & faltat, & ab illo exit lume~, & claritas.
Et lumen est calor noster, qui multiplicatur
per ignem innaturalem & contra
naturam. Et hoc in partibus indiuidualibus
naturae mineralis prout experientia erit
tibi manifestata, si per artem in hac practica
possis esse imbutus. Quia calor figuratiuus
nostri rubei lapidis, qui habet igne~
simplicis ignitionis, est pars ignis creati, &
ab illo separatus, & cum ipso tingimus argent.
viuum, quousque fiat ignis maioris
compositionis. Et ideo ipsum vocamus ignem
compositum, quoniam isti subtiliter
infixus est calor ignis simplicis, que' est
ignificatiua, ignificabilis, & ignificata. Et
sic ignis in suis indiuidualibus passiu9 mouet
potentiam ad multiplicandum suum
effectum, actionem, complementum & finem,
non tamen per potentiam, in quantum
passiua est, moueat potentiam actiua~,
sid sunt cognite' similitudines entibus realibus
ad finem, vt sint penetratae, coctae, &
permutatae in meliorem naturam, hoc de
natura aeris in naturam ignis: sic mouet
potentiam, & sua obiecta ad complendu~
& finiendum, sicut ignis, qui mouet oleum
ad lu-
@

T H E O R I C A. 40
ad lumen da~dum, & clarificandu~ locum,
in quo est. Tene tamen fili pro regula generali
naturae, quod semper in omni tempore
obiectum, in quantum est appetibile,
mouet potentiam ad attrahendum ad se
suum appetibile, sicut res, quae perfici desiderat
de suo, & non alio, vt possit secundum
suum complementum habere quietem.
Et quia natura, que' semper operatur,
non est infinita, cùm sit co~posita ex partib9
vniuersalibus eleme~talib. ideo in suo opere
non est infinita, nec opus suu~ infinitum,
nec ipsum natura infinit. Intelligere igitur
potes, quòd omnia elementa alia suam ostendunt
potentia~ in lapide nostro secundum
magis & minus suae dominationis.
Quia si ager in generatione lapidis dominatur
super ignem, ipsum terminantem, lapis
noster διαφανες supra aquam congelatam
apperebit. Et si aqua dominatur, elementum
albedinem ostendet, si terra, nigredinem
manifestabit.

Quomodo totum factum lapidis est in cognitione
elementorum, & in conuersione ipsorum.
C A P. XXII. Si
@

R A Y M V N D I L V L L I
S I intelligas haec elementa, & scias ea conuertere per certas operationes, habebis lapidis facturam, & intellectum, quia secundum eorum proportionem habemus
formas eorum apparentes in diuersis
speciebus, & per diuersas proportiones
mixti, datur diuersa forma generato
mixtibilium. Et diuersa proportio mixtionis,
est in metallis, vt ex eorum formis apparet.
Et ex hoc mouetur pars secreti,
quod nisi cognoscas lapides, & eoru~ virtutes
in omibus suis naturis consulimus,
quòd no approppinques nostro lapidi. Fili
forma & species tibi manifstant bonitatem
materiae, sive immunditiam, & vtilitatem
eoru~, & grossitiem, & simplicitatem.
Quoniam certa forma ac spiecies secundu~
proprietatem suam data est suae propriae
materiae, & secu~dum fluxum materiae formae
influxae sunt, prout aurum & plumbu~
tibi manifestant. Et in quantum materia
nobilior est, inta~tum forma cuiuslibet mixti
nobilior existit. Et in quantum forma
elementi puri est nobilior, in tantum forma
corporis est nobilior, quòd ab omni
corruptione fuerit depuratum.
Quomodo
@

T H E O R I C A. 41
Quomodo elementa exiuerunt ab vna sola materia quae in se continet speciem mineralem.
C A P. XXXIII.
E Lementa nostra fili ab vna sola natura exiuerunt, in qua species mineralis influxa est potentialiter, que' postea per opus
nature' actu manifesto se ostendit in sine
eorum eleme~tarie' circulationis. Et hoc
opus non est in actu, sed in ratione potestatis,
per quam artista cum sua intelligentia
ponit eum in actu proprio. Et id circo nostrum
opus assimilatur naturae, & est in ratione
tantu~, quia sine illa cursus operationis
naturalis nu~quam inueniret finem, nisi
per intellectiuam rationem transeat. Et
ideo pauci sunt, q' opus nostru~ sciant in actionem
ponere, nec est nisi vna semita.
Quia ferè nullus vadie per semita~ recta~ naturae
respectu, per quam mutari se habent
elementa sub conseruatione, & multiplicatione
speciei in ipsis infusae de potentia
ad actum. Et sic apparet, quòd scie~tia notra
non est in esse, nec in actio~e, sed in potentia,
qua~ per intellectiua~ ratione~ traximus,
& posuimus de potentia in actione~.
G Quo-*
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo artista debet cognoscere naturam,
vt possit ei assimilari in aliquibus casibus. Et de
errore plurimorum operatorum, & de eorum
auisamemto. et quomodo instrime~ta naturae aequiparantur instrume~tis artis, in quibus gubernetur in sua formatione.
C A P. XXIIII.
Q Vando ergo volueris lapidem nodrum facere, scias primò, quomodo & qualiter natura operatur, & conducit
seipsam. Et sequere hanc viam, & quadraturam,
& habebis de dictis elementis
quantum volueris, quia natura habet
operari, & non tu ad formandum, mundandum,
& purificandum. Et ideo tibi
necessarium est, quod scias eam ducere
per rectam carreriam, per semitam rectam,
& materiam informare in qua natura
est introducta, quia si benè scias eam
custodire, qui tibi remaneat, dabit vltra
quàm scies petere. Postea scias specifice
quot modis fatui Alchymistae sensualiter
errant, non instructi, nec experti in tribus
principalibus rebus & experime~tis, de quibus
bus
@

T H E O R I C A. 42
duae ad vna~ reuertuntur, scilicet, quia
nesciunt ignem disponere, qui est totus
magister operis, quia est ille, qui congelat
& dissoluit simul, & ideo haec intelligendi
non habe~t potestatem, quia omnes
imbuti sunt sua fatua ignora~tia. Tertia causa
est, quia disponere nesciunt materiam
tali modo, per quem datur ei informatiua
virtus, per quam instrumentum, quod est
in materia, directum est ad formandu~ per
suum motu~ illud, quod petimus. Et est natura
venerabilis abscondita in profundo,
quam fili si scias benè regere, apparebit tibi
cara, & clara, vt nobis ipsis in claro apparuit
lumine, in forma terrae albae, subtilis,
foliatae, & fusibilis, & erat prope naturam
argenti fini, clari & pretiosi, quare in magisterio
nostro noli habere artem incerta~
loco informatiuae virtutis. Nec velis in ardenti
igne operari loco instrumenti. Virtus
informatiua est gubernata per modu~
certum operandi, qui in certa ratione datus
est scientifica, & hunc ante oculos habere
debes in introitu magisterij nostri.
Et antequam aliquid facias, vide quid
vis facere, & sapienter operare. De grosso
fac simplum, & de ponderoso leue, asperum
mollifica, & durum fac molle, &
G 2 amarum
@

R A Y M V N D I L V L L I
amarum dulce. Et tunc habebis complementum
in noticia instrumenti, quod directum
est informatiua virtute, mouente
materiam ad formam, de qua est actiuus
formator per potentiam, quae infunditur
in illo ex parte superiori. Et est locus & locatum,
quia per infusionem generatus est
in suo loco. Quia genus habet aliud locatum
per proprietates coeli, quae in materia
sua influxe' sunt per radios solis & stellaru~.
Illud tame~, quod elementales ac coelestes
virtutes agunt in suis naturalibus vasis, illud
met faciunt in suis vasis artificialibus, si
sint formata ad modum vasorum naturaliu~.
Et illud quod facit natura solis & stellarum
calore, hoc idem facit per calorem
ignis, dum taliter temperetur, quòd non
super et virtutem motiuam, & informatiuam,
quae est in materia influxa desuper.
Quia in omnibus rebus, quae sunt, & fuerunt
corruptae, & putridae, vidimus influere
virtutes stellarum, determinationem in
re illa accipiendo, in quam materia conuenie~tiam
habet. Quia coelestis virtus fortis
est & communissima, & capit determinationem,
& finem per virtutes sui subiecti
in rebus mixtis. Et ideo quando in materia
infusa est minerali, statim recipit determinationem
termina-
@

T H E O R I C A. 43
naturae & virtutis mineralis.
Et sic est de vegetabilibus rebus, & animalibus,
secundu~ eorum materiale genus.
Et id circo fili debes lapidis nostri eleme~ta
cognoscere, quae sunt de materia naturae
mineralis, quoniam in ipsis influitur virtus
mineralis multiplicatiua, quae respicit ad
perfectionem actu mineralis per determinationem,
quam accepit à materia minerali,
non vegetabili nec animali. Nihil ominus
qua~do voles habere mineralia elementa,
non accipias de primis, & vltimis
cp nostro lapide creando, quia prima sunt
multum, imo nimis dimplicia, vltima verò
sunt nimis grossa. Quando fames tibi aduenit,
accipe pane~, & dimitte farina~. Quando
voles facere panem, farina~ accipe, bladum
dimitte. Et hoc verbum philosophicale
datu~ est tibi de elementis figuratiuè,
in quibus elementis sunt entia realia minéralia,
de quibus mouetur virtus coelestis
instrumentalis. Et nota, quòd virtus informatiua
mouet instrumentum, & instrume~tum
mouet materiam occultam, & materia
mouetur de potentia occulta in actum
manifestum. Et virtus informatiua in materia
est per scientiam introducta per artificem
in sua naturali operatione.
G 3 De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De virtute informatiua, per quam lapis noster
recipit creationem, & multiplicationen in
suis instrumentis. Et de sulfuritate elementorum. Et de loco generationis.
C A P. XXV.
P Ost haec fili per praecedentia potes intelligere & discernere, quae sit virtus, per quam lapis noster potest, & habet
se multiplicare, & vnde exit. Et dicimus
quòd est virtus mineralis, quae descendit
à coelo naturam mineralem, per quam
secundum naturae suae specificationem ipsa
fortitudinem & virtutem, accepit mineralem,
que' respectum habet ad totius materiae
suae perfectionem, in quanto se extendere
potest, secundum indiuiduorum
naturam, quae quidem indiuidua in vniuersitate
naturae mineralis inclusa sunt, &
in quibus virtute influentiae descendit, &
infunditur virtus formatiua lapidis nostri,
sicut in semine bruti generati à superfluitate
nutrimenti putrida, à vasis testicularibus
virtus formatiua animalis descendit,
quae virtus postmodum per diligentiam
naturae specificae informat indiuidua
uidua
@

T H E O R I C A. 44
in spreciem animalis praecedentis.
Et est sicut magister carpentator, qui informat
suum artificiantem per suam artem
operando. Sic enim est in materia lapidis
nostri virtus informatiua, quae respicit
perfectionem eius & alterius. Et ideo
dicimus, quòd est vna virtus mineralis,
quae format lapides ac metalla, ac omnia
quae inter ea sunt medica. Et vltro dicimus,
quòd ipsa est communis virtus naturae
mineralis, per eam sunt formati per determinationem,
quam accipit à loco terrestri
sue' generatio~is, & cppter hoc in illo est
fixa. Videas ergo si est res nimis co~munis
cu~ ipsa sit in lapidibus, quos tu quotidie
calcas. Et nota, quòd ex hoc patet doctrina,
in qua terra, anima debeat terminari &
co~iungi Mercurius. Et super hoc passu videatur
epistola Alexa~dri, que' loquitur de
illis, qui dicu~t lapides, qui inueniu~tur inutiles
& nullius valoris. Vnde mira~tur rustici
qua~do eis dicitur, quòd nostru~ argentum
viuu~, auru~ fit de natura lapidum. Ad huc fili
potes melius cognoscere formatiua~ virtute~
per ha~c similitudine~. In liquoribus enim
gu~mosis, ab arborib9 exeuntib9, sicut
thus, mastix, Terebe~tina pix & similes, cognoscere
potes, cp sunt humiditates mixte'
G 4 in
@

R A Y M V N D I L V L L I
in minimis partibus cum subtilibus partibus
siccis, existentibus in arborib9 suis virtute
& mixtione caloris naturalis, quae fecit
humidum per siccum pati, & siccu~ per
humidum. Quia quando tales liquores ab
arboribus exeunt, statim humidum naturam
suam siccam manifestat. Quia calor
naturalis per totum humidum dispersus,
constringitur à sicco contemperato cum
humido, aut à frigido aereo ipsum circundante,
& sic amplius nequit se mouere in
humido, ad formandum illud in figura &
forma fructus, cùm fit extra locum sui vasis
suae generationis. Videas igitur ne vas aperias,
donec totum humidum terminetur
& finiatur, secundum quod suas rorationes,
& sufflationes excluderet. Hoc
intelligitur de terra, quae non est separata
à vase de terra terrae. Et de hoc habes exe~plum
de grano frumenti, & de rebus terminatis,
quando per frigus aereum constrictiuum
se congelant. Istae gummae sic
congelantur, cùm sunt extra locum generationis
earum, in quo est virtus formatiua,
quae format dictos liquores cum suis
duobus instrumentis in flores, folia & frutus
secundu~ suam naturam tantum, qua~tum
stant intus dictas suas arbores, vbi est
dicta
@

T H E O R I C A. 45
dicta virtus, quae est calor naturae. Et per
hoc intelligere potes, quòd sicut materia
sicci terrestris, quae passa est per humidum
viscosum, cum materia humidi, quae passa
est per ignem, & siccum terreum, parata
est ad lapidem, & in ipsum generata per infusionem
virtutum stellarum & loci, vt suprà
diximus de virtute formatiua lapidis.
Sic generatur per infusionem similis virtus
in semine genitalium, scilicet, quando
semen descensum est per totam spongiositatem
corporis, & attractum in vasis seminarijs,
tali modo, quòd dicta virtus accipit
determinationem loci, vbi infusa est,
& per hoc accipit potentiam formandi figuras
diuersas propter differentiam qualitatis
loci generationis. Quia qua~do virtus
informatiua infusa est in materia minerali,
recipit materiam multum in complexione
siccam, tendentem ad mineralitatem.
Igitur ei necesse est, vt fit fortis influe~tia,
vt scilicet calor sit ad dirigendum sufficiens
materiam metalli, pro prima digestione,
aut quòd illa materia fit satis rara,
vt calor simplex valeate se mouere per totum,
donec generetur fortior calor in materia
fortiori composita, vt possit dirigere
materiam fortiorem. Et ideo opus est,
G 5 vt se-
@

R A Y M V N D I L V L L I
vt sequatur minerale~ materiam informando
secundum loci qualitatem, in quo adiungitur
natura secundum suam fortitudinem.
Consimiliter est in natura animalium,
quae est complexionata complexione
calida & humida, quia locus suus proprius
co~plexionatus est ipsamet co~plexione,
sicut animaliu~ testiculi sunt calidi calore,
& humidi atque madidi secundu~ plus
& minus fortiter spo~giosi. Et si virtus format
naturae qualitatem custodie~do & specificando
secundum intelligentiam nature'
ad speciem generis, vnde exiuit. Et ideo
dicimus, quòd in qualibet materia secundum
suam speciem est propria virtus infusa.
Et hoc est, quòd dicit litera chronicae
Platonis. Secundu~ materiarum merita virtutes
coelestes infusae sunt, quae opera~tur,
& formant res naturae in vegetabilibus, &
mineralibus. Et nota, quòd influentia caloris
naturalis descendit à stellis in aestate,
& tunc calefit aer, omnia continens, & calefactus
calefacit corpora, & dissoluit ea.
Denique venit influentia frigoris, calidum
aeris comprimens, in centro corporis, &
tunc vegetabilia incipiunt crescere & germinare,
& sic faciunt mineralis. Propter ea
dicitur in rebus, quòd dimittas stellis materia~
teriam
@

T H E O R I C A. 46
ad constringendum calidum in profundum.
Et existo constat, calore~ naturalem
debere esse cum calore loci. Et ista~ vocamus
virtutem coeleste~, multiplicatiuam,
vegetatiuam, mutatiuam. Quapropter declaratur,
quòd noster lapis formatur per
virtutem coelestem, & crescit per virtutem
multiplicatiuam, & pullulatur & gignitur
per virtutem vegetatiuam, & mutatur per
virtutem mutatiuam, & corrumptitur per
virtutem corruptinam, & generatur per
virtutem generatiuam de corruptione in
generationem. Et ideo virtus coelestis dicitur
multiplicatiua, eò quòd multiplicat:
vegetatiua, quia crescit & fructificat;
mutatiua, quia mutat; corruptiua, quia
corrumpit; generatiua, quia generat. Et he'
sunt sex virtutes, que' determinatione~ recipiunt
à prima, quae desiderat formari. Et
formatio non potest esse sine mutatione
& alteratione materiae. Quare conuenit &
est neccessitas, quòd ista prima sola virtus
induat se virtutibus omnium aliarum virtutum
secundu~ proprietatem materiae alteratiuae,
& passibilis. Quapropter apparet,
quod non potest formari absq; mutatione
materiae, nec mutari sine corruptione,
nec generari, multiplicari, vegetari
sine
@

R A Y M V N D I L V L L I
sine alteratione materiae illius. Per quod
apparet, quòd virtus coelestis propter formatione~
scilicet, vt valeat perficere & formare
materiam, omnia praedicta facit, &
sic declaratur, qualiter natura transit per
sua media ad extrema. Declaratur etiam
per hoc, quòd nulla materia potest perfici,
nisi patiatur diu. Et ideo necessariu~ est,
quòd in tua materia haec virtus fit infusa,
quae anima est lapidis, quia anima lapidis
nostri de lapidibus est, sicut anima vegetabilis
de plantis, & anima vitalis de bestijs:
non tamen, quòd intelligas, quòd sit illo
modo vegetabilis sicut plantae, sed duntaxat
ordinem in sequendo, secundum sua~
potentiam, & secundum quod materia
sua sustinere potest potentiam suae nobilisimae
coelestis virtutis, & in tantu~, quantum
est sua materia subtilior, de ipsa plus
& minus ad nutum suum operatur. Non
quòd sit sicut anima vitalis, quae est actio
organicorum, & philosophicalium membrorum,
habe~s in se vitae potestatem, quia
materia naturae suae terrestris, & durae ac
siccae non patitur, sed sicut ars, cum qua
Artista operatur in suo artificio. Et ideo
tibi necessarium est scire, quòd omnis talis
virtus, quae format materiam secundum
dum
@

T H E O R I C A. 47
genus naturae, indiget duobus proprijs
instrumentis, per quae suum formet
opus secundum suae diuersitatem materiae,
de quibus instrumentis loquemur in
secunda parte capituli secu~di. Quia hic te
ad huc informare volumus de dictis virtutibus,
& per exempla declarare, per vegetabilia
saepè dicta.

De morte lapidis, & de aliquibus causis, &
de rebus impedientibus generationem, & multiplicationem:
& quomodo remouentur per exempli demonstratione~ ad respectum naturae communis.
C A P. XXVI.
I N lapide nostro fili dicta virtus mortua est, que' non habet multiplicandi poté~tiam, ratione suae durae, & nimis compactae
materiae, quoniam per eam ligatus est
calor, qui mouere se no~ potest, per quem
dicta virtus se regere deberet in informa~do
lapidem nostru~. Et ex hoc tibi damus
exemplum de grano frume~ti ac omnibus
alijs seminibus, quia frumenti granum per
se solum existens in materia compacta &
sicca,
@

R A Y M V N D I L V L L I
sicca, non habet potentiam crescendi, secundum
cursum naturae, neque multiplica~di
se, nisi resolutione quada~, & attenuatione
per simplicitatem suae durae substantiae,
in qua substantia dura congelatus est
calor infra existens inclusus, haec substantia
terminata est, & mortificata ratione siccitatis
& duritiei, in qua terminata est materia,
in qua rete~tus est calor naturae. Quia
siccitas & frigiditas excellentes causant
mortificatiuam qualitatem. Et per hoc potest
rusticus cognoscere, quòd talis siccitas
causans duritiem & mortiticationem,
aerea indiget humectatione, vt calor naturalis
resuscitari possit & extendi in simplici
materia aeris, qui est ei materialis cibus;
sed ha~c grossarum partiu~ densitatem siue
duritiem ponere in simplicitatem, non est
datum nature', nisi per subtiliationem suarum
partium siccarum, facta~ à resolutione,
quae est facta per reincrudationem madidi
& humidi materialis graui, quod erat
terminatum in cocto in digestione perfecta,
per modum substantiae albae subtilis,
de qua fit panis, quem comedis. Et reincrudatio
dicti humidi seminalis terminati
in sicco, causatur ab humido subtili frigido
& crudo, quam accipit in sua dissolutione.
tione.
@

T H E O R I C A. 48
Quare necessarium est, quòd illud
siccum terminetur, aut conuertatur in humidum
aereum, quod est amicus & cibus
ignis, qui sua virtute format nascentia. Sed
cùm siccum & humidum sint oppositae
qualitates per suae contrarietatis differentiam,
ideo est opus, quòd per differentiam
concordantiae, elementa de qualitate in
qualitatem transmutentur, & vna qualitas
in aliam, scilicet, siccum in frigidum, & frigus
in humidum, & humidu~ in calidum,
vt materia approprietur, & iungatur per
ignem, per huius concordantiae differentiam.
Hoc est dicere, quòd materia sicca
grani conuertatur in humidum materiale,
in quo est naturalis calor, per differentiam
concordantiae, quae potestatem habet
recipere virtutem informatiuam coeli
ab illo. Quapropter apparet, cp natura non
transit de vno contrario ad aliud sine medio,
per quod causata est differe~tia co~cordantie',
per quam materia transmutatur de
natura in naturam, & haec est specialis differentia,
quam habet custodire. Na~ aqua est
aeris amica per humiditatem, & vicina terrae
per frigiditatem. De qua per rarefactionem,
alleuiationem, & subtiliationem
venit reincrudatio in rebus, quae sunt &
suerunt
@

R A Y M V N D I L V L L I
suerunt coctae, condensatae, & terminatae
per naturam & artem. Et terra est vicina igni,
propter eius siccitatem, & ignis vicinus
aeri propter eius calorem, à qua terra
per rarefactionen, & alleuiatione~ vel subtiliationem
fit reincrudatio in rebus, quae
sunt & fuerunt coctae, & condensae, & terminatae
per artem & naturam. Fili conde~satio
& rarefactio est via originalis in elementorum
tra~smutatione, in gradibus rerum.
Et haec est communis doctrina, per
quam natura sagax conuertit sua elementa.
Et ideo granum frumenti qunado solutum,
dissolutu~, & reincrudatum est, tra~smutatum
est de sua natura in aliud opus, ibidem
operatur frigiditas, & humiditas,
quae est aqua cruda. Et ideo calor, in quo
est vegetabilis virtus potentialiter, sed sentit
ad huc formatiuam virtutem secu~di instrumenti,
quae mouetur à coelo, ad informandum
per aliam informationem naturalem
calorem, & per hoc non potest habere
modum penetrandi actualiter, nec ibi
se mouere in partibus humidi sui materialis.
Quoniam quasi hebetatus est in suo
materiali principio, ratione frigidi & humidi,
quod intrauit in suo materiali per resolutionem
dicti sicci, cum superfluitate
multi,
@

T H E O R I C A. 49
multi, magni, frigidi, humidi. Sed postea à
secundo instrumento descendit coelestis
virtus per calorem solis, resoluendo, & diminuendo
à dicto humore frigido quantum
opus est ad intentionem nature' & no~
plus, sed in ta~to & vsq; ad terminum excitationis
& acceleratio~is naturalis caloris,
quia perdit materia ista~ superfluitate~ frigiditatis,
que' ea~ tenebat mortificata~. Et qua~do
iste' nature' calor, qui est excitatus & acceleratus
à calore solis, per continuatione~
instrumentationis illius caloris se mouere
incipit in suo madido & humido materiali,
per quod ligatus fuit, tunc in ipso se
mouendo penetrat, & penetrando dilatat,
& dilatando format, & conuertit suum
humidum materiale in suam propriam
speciem, & in suum proprium esse,
& ens, & sic dictus calor non cessat operari
infra suam materiam, vegetando,
pullulando, crescendo, & augmentando,
elongando, & extendendo, & etiam multiplicando
tantum, & à quousque veniat
ad terminum, qui non habet amplius
materiam humidam, & tunc humor incipit
terminari & inspissari per informatiuam
virtutem ab alijs differentem per co~cordiam,
& calor per siccitatem mortificatur,
H catur,
@

R A Y M V N D I L V L L I
quam granum frumenti accipit in
sua terminatio~e per compactibilitatem &
duritiem, tantum & quousque altera vice
in resolutio~em reuertitur & putrefactionem.
Quapropter rota elementorum per
naturam tota & in circuitu rotunda gyratur,
& erit quousque venerit ad suum propriu~
terminatum punctum, & sic per euidentem
experientiam natura tibi ostendit
quòd virtus, quae est in potentia in semine
bladi, in nullo tempore posita est in effectum
& actionem productiuam & vegetatiuam,
nisi post corruptionem & putrefactionem
suae materiae propriae, quae causa
est alleuiationis & subtiliationis, & rarefactionis,
quousque veniat ad punctum
generationis, quam vocamus multiplicationem,
de vno grano in centum, & de ce~tum,
in 10000. appellamus, & ideo vis est
rusticis credere, quòd si granum frumenti
non proijciatur in terram, nullo tempore
virtus eius multiplicabitur, quia natura
sua sicca non vult illud pati propter causam
suae terminationis, factae per conuersionem
subtilis in spissum, & si proijciatur
in terram, alleuiabit se per resolutionem,
& crescet humiditas sua per putrefactionem,
per quam eius animae vis procedit,
dit,
@

T H E O R I C A. 50
non tantum quòd faciat eu~ multiplicare
in calore coelesti superius ascendendo,
ac si melius foret, quàm hic inferius,
sed sicut erat. vide igitur quomodo separatur
per subtiliationem mundum ac purum
à vili & immundo & coenoso, viscoso
per elementationem, quam accepit à putrido
per rarefactionem, per quam exaltatum
est, & fermentum appellatum. Dicimus
ergo fermentum res exaltatas in altu~,
quae per omnes mundi gentes sunt desideratae
ac sic nominatae. Quare dicimus,
quòd per opera rusticorum virtutes coelestes
adiuuantur, scilicet per aratione~, culturatio~em,
seminatione~, & impinguatione~
terrae. Et tali modo rustici iuua~t natura~, vt
citius fructus expediantur, & emenda~tur.
Simili modo tibi dixim9 in magisterio nostro,
quia primitus nobis est opus, quòd
substantia, quae est pura nostri lapidis natura,
resoluatur per subtiliatione~ suae substa~tiae
grossiae, postea putrefiat, & humidum
quod est frigidu~, & innaturale benè separetur
per calorem solare~, qui contra igne~
vadit: postea sibi adminestretur suus competens
cibus, que~ virtus ia~ dicta habet in se
cp mutari. Et per hu~c modu~ materia mineralis
adiuuabitur cp industria~ Alchymistae.
H 2 Tali
@

R A Y M V N D I L V L L I
Tali forma, quòd cora~ omni viro ipsa claro
lumine manifestabit effectus suos, &
potentias non indige~tes probatione logicali.
Quia benè conclusum est ad intellectum
tuum huius operis naturalis, in qua
forma artifex huius operis naturalis debet
inclinari, & dirigi per co~siderationem instrumentalem
aut rationalem, & non sophisticam,
cum sentetijs philosophie' naturalis.
Quonia~ ad huc non obstante, qua~uis
ingenium profundum habeat logicus
argumentabile, aut naturale de rebus extrinsecis,
nunquam cum hoc toto per aliquam
rationem, que' veniat ad sensum, poterit
directè cognoscere nec iudicare, cu~
quali natura aut virtute per fortitudinem
intrinsecus habeat sua multiplicatio crescere
super terra~, nisi pro similitudine, quasi
simpliciter credendo nostrum magisterium
esse, aut non esse, nec quomodo fieri
potest, quòd nostrum semen in terra sua
pullulat, crescit, & colligit fructus suos &
suas messes, hoc nunquam scies nisi cum
doctrina experientiae prius intraueris in
philosophia naturali, & no~ sophistica, que'
nascitur per diuersas pre'sumtiones fa~tasticas
infusas illorum capitibus, qui cu~
praenosticationibus eleuatis contra vim &
volun-
@

T H E O R I C A. 51
voluntatem rationis & naturae faciu~t multos
pertinaciter errare in sophisticatione
mentis. Quapropter concludo per rationes
suprà dictas, quòd si per industriam
naturalem, cum claris & euidentibus
experimentis tu non habueris rectam rei
cognitionem iam inquisitae, nunquam ad
tam preciosum epulum eris inuitatus per
naturam. Qui ergo lapidum virtute~ ignorat
ac proprietatem eorum, qui de potentia
deferunt corpora in effectum, & in actum,
prout experimentaliter cognitum
est, nostro de cibo precioso non gustabit.
Est igitur tibi necessariu~, vt lapidu~ nostrorum
experientia naturam agnoscas per
practicae viam, mediante theorica, & doctrina
ostensibili; aut per reuelationem
secreti, quia pauca format theorica, nisi
per practicam habeas experientiam, & per
experientiam practica formatur, ac etiam
clara veritas, quae humanum intellectum
illuminat. Fili ergo bene cognoscere
debes processum, qui tibi naturam ostend
et lapidum ac virtutem, que' per vim
suam conuertit illud, quod nulla res alia
facere potest, nisi ipsa per similitudinem
suam, & illa est res ignorantibus secreta.
Est tamen omnibus sapientibus communis,
H 3 nis,
@

R A Y M V N D I L V L L I
vt lux mundi, noticiam cuius per experimentorum
viam habebis, & non sine illis,
aut eorum aliquo. Quia de ipsa experientia
exiuit veritas rei, per quam multiplicatur
tinctura adiutorio, informatio~is nostri
magisterij naturalis.

De corruptione & putrefactione omnium rerum.
Et quomodo omnis res nascitur, et recipit
vitam, & animam naturalem à putrefactione, sicut de ventre putredo matris suae, per mutationem eleme~torum.
C A P. XXII.
H Ic cognoscere potes, cp nulla res potest esse animata, nata, aut creata, nisi post sui corruptionem & putrefactionem,
ac mortificationem. Quia tunc
natura materiae mutatur de natura in naturam,
sicut res fragilis, & materia quae no~
habuit sue' perfectio~is co~pleme~tum. Trahe
igitur formam à sua materia per corruptio~em
illius, vt ipsa materia separata à sua
corruptione possit perfici in sua sublimatione.
Fili in omni materia est quaedam potentia
actiua, sicut dictum est, si intellexisti
nos, quae forma nominatur non completa,
ta, &
@

T H E O R I C A. 52
& ratione suae imperfectionis communis
est duobus contrarijs, que' quasi nominantur
informatiua ipsius, secundum suum
instinctum, & institutio~em. Nam qua~do
haec potentia per virtutem informatiuam
ducitur de pote~tia in actum alicuius
formae, statim habet appetitum standi sub
forma contraria, sicut haec potentia, quae
co~muniter se habet in frigido & humido,
nam existente sub vno eoru~, statim appetit
esse sub forma contraria.i. qualitate contraria.
Quia nulla forma corporis corruptibilis
aut generabilis potest vnquam sufficienter
complere potentiam suae materiae
actiuam, quoniam compleri sub forma
alia desideret, nec forma haec (cùm sit
desperata) potest eam introducere in materiam,
nisi post primae formae corruptionem.
Et ideo secundum quod virtus agens
formae introducendae, corrumpit
praesentem, sic excitatur, & acceleratur
forma actiua ad formam contrariam, &
dat paulatiuè, quòd sit magis & melius co~pleta
ad maius compleme~tum, quousque
sit facta sub actione completa illius forme'
& sine suis proprietatibus non potest esse;
nec est tota materia. Qua~do igitur fili corrumpere
lapide~ nostrum volueris, hoc fac
H 4 per
@

R A Y M V N D I L V L L I
per siccum ignem, vt siccum illud in frigidum
conuertatur. Et quando voles generationi
appropinquare, fac quòd humidu~
in calorem conuertatur per frigiditatem.
Et qua~do eris in puncto generationis, pone
frigidum humidum cum calido sicco
suae naturae. Et quando voles aquam cum
calore refrigerare, calefac eam magis. Et
quando voles ignem accendere, cu~ aqua
frigida balneetur intus. Et si niuem per frigiditatem.
F. dissoluere volueris, congeles
melius, & sic versae sunt, & inuenies mutationes
naturae graduales, secundum gradus
scalae naturae, quae est rotunda, & elementa
rotundat, vt dictum est. Si ergo co~uertas
siccum in frigidum, frigidum in humidum,
& humidum in calidum, habebis
magisterium. Quia tali modo natura exit
de natura mala, & conuertitur in bonam,
bonaq'ue in meliorem. Et ideo hac in arte
naturam modo duplici capimus. Primò,
recipimus pro retento, vt est ignis naturae.
Secundo, accipimus procontinente ipsius,
vt est aer, in quo ignis se habet mouere
ad formare res nature'. Et quia aer esse
non potest, nisi habeat naturam ignis,
nec vllus potest aliquam formare specie~
materialem ad suam similitudinem, nisi in
natu-
@

T H E O R I C A. 53
natura propiniqua, patet, quòd lapis noster
est de materia aeris compositus, quia
nisi esset materialis tinctura, igne~ non posset
manifestare in effectu vel actione, nec
ignis ardere posset sine cibo aeris, (noli intelligere,
quòd totum sit plus, quàm vna
natura, ex qua fit totu~ nostrum ingeniu~,)
nec claritate~ daret per se absq; aere. Quia
in quolibet composito est ignis naturae: &
ille certa informatione mouetur, & mouendo
se mouet materiam, omni tempore
ipsam & semper terminando. Et est necessarium,
quòd ducat mouendo ad aliquam
speciem, secundum quòd formator
sciet ipsam benè informare, scilicet ad
illam, ad quam materia hâbebit conuenientiam
secundum cursum nature'. Propter
quod extitit declaratum, quòd non opereris,
nisi de nobiliori materia, quam habere
poteris, quia res non fit, nisi secundum
naturam in ea emendatur.

De humiditate nostri lapidis, & quomodo ipsa
est aqua permanens, & de diuersis actionibus
ignis, & de subtilatione elementorum grossorum, & de nigredine.
H 5 CAP.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. XXVIII.
H Vmiditas nostra fili, est aqua permanens, quia suum humidum radicale non amittit, neque per ignem combustum
est, nec ignis maris nostri potest ipsum co~sumere,
quin de vno calore in alium mutari
videatur, imo augmentari, meliorari,
& crescere in proprietate videatur. Nam
ignis est eius rectum nutrimentum, & causa
eius nobilis incrementi. Ideo quando
volueris praeparationem nostri magisterij
incipere, recipe aquam proportionatam
in qualitate secundum naturamm corporis,
quod dissoluere volueris, tali modo,
quòd virtus ignis contra naturam, no~
superet calorem naturalem. Quia corpora
non sunt eiusdem qualitatis in mensura,
quamuis semel fuerunt omnia vnius
virtutis, in mensura in Domino Deo nostro,
modò habent participatio~em in differentia
concordantiae. Nam aliqua ipsorum
non adeo fortis compositionis sunt,
neque ipsorum sulfur tam subtile nec te~peratum.
Et ideo fragiliori virtute se disligare
possunt. Charissime fili, ignis, qui
calefacit hominem, leonem frigescit, &
ignis calefaciens leonem, ardet & cremat
homi-
@

T H E O R I C A. 54
hominem. Per hoc autem scire habes,
quarum fortitudinum sunt virtutes nostrorum
lapidum, ad finem, quòd argentum
viuum respectu potentiae sulfuris naturae
possit temperari per noticiam certam
graduationis in sua prima resolutione,
quia in eo iacet totum periculum. Et
ideo tibi notifico, quòd habeas sulfura per
calorem destructa simplorum argentorum
viuorum in forma tali, quòd eorum
proprietas actiua non exterminetur extraneo
calore, & quod separari non possit à
suo subiecto humido, quòd ex toto apparet
nigrum plenum de nobili spiritu. Ista
nigredo demonstrat signum primae portae,
ad intra~dum nostrum magisterium. Et
sine ipsa non potest aliquid fieri, quia est
ignis nature', qui habet lapide~ creare q' sine
sui corporis corruptione manifestari non
potest. Et nisi manifestetur, nunquam in actione
erit, per quam possit crescere aut
generare. Cùm autem sit reuelatum, quòd
initium operationis nostrae est in forma
capitis corui, & operationes praecedentes
absque nostrae initio operationis sunt erronae
omnes, quousque compositum totum
nigrum se manifestet: ideo fili intelligere
noli, quòd nigredo nostra subitò
veniat,
@

R A Y M V N D I L V L L I
veniat, neque citò, sed suauiter & paulatiuè,
quia necessarium est, quòd calores per
sua media transeant sicut elementa. Quia
ignis naturae cùm sit inclusus in profundiori
sui corporis, non potest se ostendere
statim, quousque sit apertum. Na~ in grossis
elementis ignis est inclusus & absconditus.
Et ideo necesse est elementa subtiliare,
scilicet, terram, & aquam, per debile~
digestionem, vnde causatur viriditas, quae
est primus color, cuius signu~ dat cognoscere,
quòd actio caloris resoluti friuola
est & lenta, & per consequens insufficiens
dissoluere & rarificare partes terrestres. Ideo
in cute & superficie, & vbique color
viridis manifestatur indigestus & terrestris
in ventre, cuius calor naturae multiplicatur,
qui propter causam humidi excellentis,
tenentis eum hebetatum, no~ potest manifestari,
sed vt praedictum est, calor naturalis
paulatiuè vigoratur calore ignis adiutorio,
administrati ab Artista & operatore,
qui benè scit intellectu suo disponere,
informare, & coquere materiam sua~ quousq;
appareat desuper induta nigra. Quia
tunc ignis naturalis pugnat contra humorem,
à quo creatur nigredo. Quando igitur
apparere incipit, cresce eam, & multiplica
plica
@

T H E O R I C A. 55
per naturalem informationem, per
quam se habet regere naturalis ignis, qui
incipit materia~ digerere, vt apparet ex nigredine.
Et ex hoc extitit declaratu~, quòd
in puncto nigredinis noster ignis incipit
operari, & non alias. Et ideo nostri magisterij
principium dictus est, quia tunc excitatus
& acceleratus est nostrae materiae
calor, qui habet potentiam putrefiendi omnia
elementa sua, vsque ad huiusmodi
digestionts finem, quae est prima caloris in
nostro artificio, donec sit completa materia,
quia humor po~ticus & terrestris per
suum contrarium alteratus, & adiutus à
suo simili habiliter & aptè se digerit. Et tu~c
in materia completa per gradum dictae digestionis
color niger multiplicatur; non
tantùm in superficie, vel in cute, sed per omnes
partes subtiles, & separatas in tota
materia per multiplicationem, quae est generata
à calore naturali in humiditate radicali.
Vnde nostra fit alba tinctura sicut
nix, & tunc dicimus, quòd corpus fusum
est, & liquefactum intus & extrà, & no~ potentia
vel actione ignis communis, sed potentia
ignis, qui est calor naturalis. Quia
iste ignis apprehendit, impregnat fortiori
calore lapidem nostrum, quàm sit elementalis
talis
@

R A Y M V N D I L V L L I
ignis. Et sic videmus potentias & virtutes
rerum, & causare, & per earum effectus
cognoscimus. Hanc rem tene secretam
fili, quòd calor naturalis praedomina~s
post diminutionem humidi extollentis omnis
grossitiem & substantiae terrestreitatem,
quam prius non potuit bènè dissoluere.
Posteà per suam fortiorem actionem
resoluit & digerit tantu~, quòd venit ad vltimum
suae actionis punctum in digestione
prima. Et quando materia sic digesta
& putrefacta, & optimè cocta est per dictam
digestionem, natura separat subtile
à spisso, & grossum proiectum est ad partes
& remotas per actionem secundae digestionis.
Et tantum, quantum oportet,
conuertit ex subtili in substantiam sulfuris,
ab ar.viuo creati, secundum hoc conuersio
facta est per informationem datam
calori naturae in tertia digestione.

De modo philosophandi. Et quomodo ista scientia
& ars non est data, nisi philosophis. Et
quod congelatio argenti viui est principale secretum
& finale. Et de patientia operatoris, vsque ad albedinem transeundo.
C A P. XXIX.
Huius
@

T H E O R I C A. 56
H Vius scie~tia libri loquuntur per voces tacitas fortiter notandas, ad finem, vt principalis res in ipsis contenta. Et quòd illud secretum non manifestetur
nisi philosophis, & filijs philosophiae
nostrae, qui sunt indagatores & inquisitores
veritatis, & amatores eius, & no~
sophistis plenis mendacijs, nec auaris, nec
amatoribus mundanis, sicut sunt vsurarij,
mercatores, & renouatores monetae, ca~biatores,
& congregatores thesaurorum,
condemnatis & per diabolum incantatis,
qui nolunt laborare, nec inquirere, nisi in
rebus palpabilibus, quia imbibiti sunt &
potionati in rebus mundanis, nec possunt
aperire intellectum ipsorum, ad intellige~du~
bonas doctrinas nostras, per quas possent
habere thesaurum perdurabile~ & saluationem.
Ideoq'ue tibi dicimus fili, quòd
sapienter consideres doctrinas, quas tibi
dabimus in libris nostris, & nota illas, &
glosa fortiter per multas considerationes,
& reiterationis speculationes, si desideras
nos intelligere. Et quando nos intelligas,
capias cum ambabus manibus coopertum
cu~ tua camisia vestime~to philosophie', & sic
alijs relinquas doctrinas, sicut patres nostri
nobis reliqueru~t, & non aliter. Et si co~trarium
trarium
@

R A Y M V N D I L V L L I
feceris, tu eris maledictus, sicut ille,
qui est participans de confusione mundi.
Et noli ipsam reuelare per vocem viua~,
quia nemo sine labore debet artem possidere,
nec sine consideratione alicui manifestare
actualiter, nisi per coopertura~ philosophiae,
& illis, qui per intellectum illuminati
& leuati sunt, & qui habent instrumenta
rectificata ad penetrandum causas
& res naturae secretas. Et tu qui desideras
esse filius noster, et nutrit9 in philosophia,
debes perscrutari per reuelatione~ tui nobilis
intellectus, id quod dicemus esse veru~
in nostro magisterio. Videlicet, quòd
fumus auri nostri fermentati, post fixationem
suae reductionis in terra sua apparebit
visibiliter in igne philosophiae. Et ideo
fili necessariae sunt considerationes multe'
antequam procedas ad formationem lapidis
nostri, & quòd fis scrutator per reuelationem
nobilis intellectus illorum, quae
dicimus esse vera in nostro magisterio, videlicet,
qualiter fumus auri nostri ferme~tati
post fixatione~ & reductionem in terram
sua~ visibiliter apparet in philosophico
igne. Scito ergo, quòd terra, in qua nostru~
auru~ debet seminari ac plantari, primitus
est alba antequam visum ignis nostri mafestare
nifestare
@

T H E O R I C A. 57
possit, habebis tamem fili in dealbatione
patientiam, quoniam ibi magna tarditas
est. Fac igitur dealbari terram tuam,
& nutriri eam, si vis, quòd filius patris subueniat
tibi in necessitatibus. Haec terra est
magnesia nostra, in qua iacet secretu~ nostrum.
Et nostrum finale secretum est, notri
ar. viui congelatio, sine qua iamq; fieri
non potest certitudo scientiae nostrae,
quae in principio magisterij nostri est nostri
ar. viui congelatio in magnesia nostra
per ingenium, certumq'ue regimen. Spiritus
essentiae quintae in magnesia nostra est.
Nostra magnesia est ar. viuum, quale tibi
diximus. Et existo exiuit fumus auri nostri
& argenti, per quem venit omnis color.
Et si scias cum extra corpora proijcere,
medietatem habebis secreti. Et si facias eu~
reuerti, habebis coloratam sua~ magnesia~,
vt niuem. Nam sicut à corporibus proijcitur,
ita in ea reuertitur, scilicet, ta~ à medijs
mineralibus, quàm à metalis cum ar. viuo.
Nam cùm ar. vinum fit medium coniungendi
tincturas in puro subiecto: ita erit
medium separa~di eas ab impuro, quod est
res contra naturam. Et pro isto Mercurio
intellige aquam, in qua deportatur tinctura.
Quia ignis quando ab vno subiecto separatur,
I para-
@

R A Y M V N D I L V L L I
immediatè introducitur in aliud,
nisi per ignem impediatur extraneum
cùm sit incorruptibilis. Et ideo est necesse,
cùm non possit haberi sub forma essentialiter,
quòd habeatur sub forma substantialiter,
scilicet in materia Mercurij,
quae est aqua nostra. Et scias fili, quòd noster
ignis trahitur à corpore parum & parum,
& postea vertitur in corpus per suum
nobilem calorem. Fili hoc est necessarium
semen, cum quo fixatur nostra tinctura
in corpore, quando trahitur ab illo cum
aqua ignis. Fili impregna igitur corpus ab
igne, & multiplica suam combustionem,
& fortem habebis tincturam. Et intellige
secretum. Nam initium est atque complementum
totius, prout in secu~da parte dicemus
practicae.

Vnde propria tinctura philosophorum extrahitur, quae tingit argentum viuum congelatum in album, in medicinam rubeam per fermentationem.
C A P. XXX.
Tinctura
@

T H E O R I C A. 58
T Inctura, quam dicimus fili, extracta est ab auro nostro, & illam in auro vulgari fermentamus, quòd portat illam de potentia ad actum, nec in isto
eramus ex toto certi, nec possemus credere,
quousque vidissemus nostrae magnesie'
potestatem, quae magno calore suo spiritum
congelat per suae exuberantis nature'
mutationem, multiplicatae in calore permanente,
& haec fermentatio facta est adiutorio
sulfuris rubei fixi, & postea non est
nisi ignis, aqua & terra, pleni quinta essentia,
& per aquam terra abluitur, per ignem
terra tingitur & coloratur, & tunc omni
homini manifestatur. Hec enim est tinctura,
quae à vili terra se spoliat, & de alia multu~
nobili reinduit se. Et scias, quare nostru~
primum venenum no~ facit de auratum fumum,
quando de ipso Mercurius sublimatur.
Ideo; quia in suo ventre Mercurius totam
accepit tincturam fumi, & est impregnatus
à dicto fumo, qui est noster ignis
dictus, & per successiuam decoctionem,
quae in natura sua est correspondens naturae
dicti ignis, qui absconditus est in ventre
dicti argenti viui co~gelati per exte~sione~
partium subtiliu~ suae ignibilitatis essentialis
in dirige~do partes dicti Mercurij colorat,
I 2 lorat,
@

R A Y M V N D I L V L L I
& tra~smutat eum in suam propriam
naturam ignis, qui est pura tinctura, infixa
essentiae materiali indiuiduorum metallorum,
quem clamamus spiritum Mercurialem,
cùm in eo manifestè fit resolutus,
& ad huc sit resolutiuus in eodem, &
erit, quamdiu poterit, quia sic voluitur natura
per circulationem.

De modo procedendi in practica, & quanta
res requiritur in magisterio.
C A P. XXXI.
A D informandum super hac re filium artis opus est magna scientia, scilicet reuelatione, vel oste~sibili doctrina, vt possit
nostri migisterij practicam intrare, &
indiget forti ac magna theorica, quae vires
reuelet per velle naturae. Et si es negligens
per legere, & perscrutati conte~tum in nostris
libris, caecus ibis ad practicam sicut
ignorans. Et ideo fili debes praemeditari,
cui rei debes manum apponere ad opera~dum.
Et debes scire, quot, & quae requiru~tur
principaliter in nostro magisterio vel
propinquitate suae operationis. Et id circo
fili tibi dico, quòd tria requiruntur, scilicet,
Ingenium subtile, naturale, non sophisticum;
phisti-
@

T H E O R I C A. 59
manuum operatio, & liberum
arbitrium, & hoc requirit sapientiam, diuitias,
& libros. Sapientiam ad sciendum
facere. Diuitias, ad habendum potestatem
faciendi. Libros, ad intellectum aperiendem
diuersum, qui est in multis gentibus.
Quoniam hoc, quod vnus comprehendit
per doctrinam vnius, nunquam poterit
comprehendi, nisi per doctrinam alterius.
Et sic doctrina vnius aperiet doctrina~ alterius,
fortassis datam per figuram, & secundum
traditionem plus vel minus valentem.
Sed hîc tibi nos manifestabimus
in clara voce principale celatum, ad intra~dum
secreta secretorum naturae. Vnde tu
videbis multa pulchra mirabilia, quae in
secretis naturae sunt reposita, & quasi miracula
reputabuntur per secretum dominae
naturae. In quo est necessarium, quòd
incipias ad intrandum per istum modum.
Fili necessarium est tibi, quòd primò habeas
in cognoscentia virtutem formatiuam,
ex supradictis rememoratam, quae
dependet à nostro magisterio ex certa scientia
cognita. Quia ars, id est, scientia
quando veraciter est cognita, sine aliqua
ignorantia, per sensum intelligentiae, qui
venit de nobili operatore, informat materiam
I 3 riam
@

R A Y M V N D I L V L L I
ad illud esse, ad quod calor naturalis
instrumentalis, in quo à virtute informatiua
influitur virtus actiua, & dirigitur ex
sua materia ad operandu~ & formandu~ directè:
tunc apparet, quòd dictus calor instrumentalis
sit directus per virtutem formatiuam,
& virtus fomatiua dependet de
scientia operatoris, in custodie~do cursum
naturae in magisterio, per quod ista est influxa
in materia, quia calor excitatus & auctus
ipsemet mouet illam. Sicut in natura~
omnis alterius rei influitur virtus formatiua
de coelo & de stellis. Quia ce'lu~ est principium
mouens totius naturae, sicut sapiens
operator est in magisterio nostro, per
doctrinam suae nobilis intellige~tiae. Reuelatum
ergo tibi sit, ea duo sunt in magisterio
nostro necessaria, scilicet, virtus informatiua,
& instrumentum eleuatum, per
quod nostrum debet formari magisterium.
Informatiua virtus est gubernata per
quatuor virtutes principales, conuertibiles
& conuertentes, scilicet, calor, frigus,
humidum & siccum, ad finem, quòd materia
tractetur cum instrumento directo
& conducta & deducta ad illum actum,
per quam pati debet suam operationem
secundum intentionem conuertentis &
conuer-
@

T H E O R I C A. 60
conuertibilis, & in actione debet informati
materia, vt per ipsam informationem ipsius
instrumentum gubernetur ad co~plementum
suae operationis, volu~tati operatori
correspondens in materia informata
per artem secundum exigentiam naturae
venerabilis, quae sagax est, & inte~ta peruenire
& perficere suum perfectionis opus.

De quatuor naturalibus virtutibus mutatiuis, et quomodo appella~tur, et quomodo opera~tur.
C A P. XXXII,
I Ntellige fili, cùm dicta formatiua virtus se habeat regere per quatuor antedictas qualitates elementales, à quibus
sine medio, & succesiuè quatuor virtutes
naturalie mutatiuae causatae sunt. Et ideo
habes diuidere gradualiter informationem,
quam omnis bonus operator debet
influere in materia conuenie~ti, & successiuè
in quatuor partes, videlicet, In attractatiuam
naturam, vel appetitiuam in
naturam retentiuam & coagulatiuam, &
in naturam expulsiua~, & contentiua~, & digestiuam.
Natura attractiua operatur per
I 4 calo-
@

R A Y M V N D I L V L L I
calorem & temperatam siccitatem; natura
retentiua per siccitatem, & temperatam
frigiditatem; expulsiua per humiditate~ &
temperatum calorem; & natura digestiua
per calorem & temperatam humiditatem.
Et in illa actione, in qua materia melius operatur
in complexio~e ipsius, habes tu ea~
adiuuare, quia secundum plus & minus
fortitudinis suae complexionis materia tibi
ostendet suam velocitatem aut tarditatem,
vel temperamentum suae differentiae
transmutationis, vnde sui causantur effectus
secundarij, qui tracti sunt de potentia
in actum, sicut sunt ponderositas, leuitas,
grauitas, durities, mollities, dulce, amarum,
album, & nigrum &c. Scias ergo fili,
ad quam virtutem, ad quam formam debes
tuam tractare materiam, vel ad virtutem
appetitiuam, vel ad virtutem digestiuam,
vel ad virtutem retentiua~, aut ad virtutem
expulsiua~. Quia tibi opus est, quòd
materia accipiat talem informatione~ per
artem cognitam, & scita~, tali forma, quòd
suum instrumentum ibi fit motum, & benè
directum, vsque ad suae operationis finem,
qui finis certum signum monstrat
suo magisterio. Qua propter si ipse habuerit
in memoria sua signa, habebit scie~tiam
certam
@

T H E O R I C A. 61
certam, & habitudinem corrigendi & emendandi
confortatio~em, & debilitationem,
quae sunt extremitates operationum
naturalium. Et ideo intellige, quòd ignis
est instrumentum naturae, sicut instrumentum,
quo faber operatur, est martellus,
qui mouet materiam ferri ad talem dispositionem,
quae sit de intentione fabri, qui
informat malleum per formalem motu~.
Sic autem facit calor ignis in magisterio
nostro, quia secundum artem dirigitur ad
intentionem Artistae. Nam vel dirigitur ad
destruendum & corrumpendum, vel ad
generandun, vel ad ligandum, aut alias.
Et ideo tibi necessariu~ est, quòd per hanc
scie~tiam cognitam habeas directione~ eligendi
& cognescendi talem ignem, secundum
quem per artem formatum debet
materia de natura in naturam mutari;
quousque motus naturae supremae, que' est
in igne, per terminationem & expulsione~
extraneorum motuum in sua propria materia
sine corruptione aliqua possit perpetuò
quiescere. Et iste est calor omnium generatorum,
sicut est solis calor, qui est effectus
principalis omnis generationis. Ideo
tibi fit certum, quòd si ars operatoris
fit incerta ad disponendum materiam, in
I 5 illa
@

R A Y M V N D I L V L L I
illa lapis noster formari no~ poterit, in potentia
cuius formaliter & naturaliter totus
cursus virtutum, quae sunt in ce~tro medicinae
nostrae est inclusus. Benedictus fit
Deus gloriosus omnipotens, qui humano
generi dedit intellectum ad coniungendum
& integrandum particularitates confusas
totius medicinae cu~ vniuersitati reali,
per quam remanebunt rectificata omnino.
Et ideo fili monemus te, si desideras
esse perfectus medicus, no~ ponas te complacentiae
particularitatu~ medicinae, quia
confusae sunt, nec sunt hodie integrae. Natura
enim eas pati non potest propter co~fusionen
nimiam, sed complacere in vnica
medicina, quia non est nisi vna fanatiua
totius maliciae, prauitatis & infirmitatis, &
confortatiua spiritualium virtutum. Habe
ergo & tene opinione~ secura~ emorroytorum.
Quia tota scie~tia medicinae est, & esse
potest reducta stabiliter opinioni illorum
qui tantum modo contemplantur in vniuersalitate,
in qua est operatiuarum virtutum
congregatio, intellige cursu naturae.
Quia qui multas & plures particularitates
sciet ad vniuersalitate~ reducere, inter alios
erit melior. Quia in particularitatibus sunt
virtutes co~fusae, & in in vniuersalitatibus sunt
rea-
@

T H E O R I C A. 62
reales virtutes in vnum congretate, & excitatae,
sicut totius naturae cursus manifestat,
& est medicinarum medicina. Et qui
talem habet medicinam, donu~ Dei habet,
quia thesaurus est incomparabilis. Recupera
igitur scientiam, per quam tuam possis
naturam informare, à qua tale iocale, &
tale bonum creatur & formatur per artificium,
superans totum nature' cursum, quia
si ars incerta operetur in materia, non poterit
benè disponi secundum exigentiam
inte~tionis naturae, nec natura poterit creare
illud, quod sibi manet, neq; illud, quod
petit operator, q'a materia defecit, in informatiua
virtute. Et quia instrumentu~, quod
erat ad formandum motum, non erat benè
rectum, & hoc fecit ignorantia in intellectu
tota, quando Artista non habet scie~tiam
cognoscendi certam informato~iem,
de qua dicta materia debet recepire suum
motum, per influentiam scientiae cognitae
ab operatore naturali. Et ideo, quando
influit ignorantia & incertitudo scientiae,
natura deuiat ab intellectu talis artificis.
Et etiam benè debes co~siderare, quòd
virtus, quae est in medicina non ei vniatur
plus per calorem extraneum, quàm possit
dirigere. Quia calor ardens & co~bustiuus,
qui
@

R A Y M V N D I L V L L I
qui venit ab igne elementali, sibi datus est
per instrumentum, quae res nunquam fuit
de intentione naturae, & ideo formare defecit
illud, quod petebat Artista.

De informatione caloris naturalis per excitationem
factam per ignem communem, vel de informatione naturalis caloris cum calore, qui est contra naturam.
C A P. XXXIII.
F Ili intelligere potes, quòd solus ignis naturalis, aut ignis naturae confortatus cum igne non naturali, cum operatione
confortationis, vel creationis, vel transmutationis,
vniformiter operatur in materia,
excitata solum modo per ignem contra
naturam, tali modo, quòd ignis naturalis,
in quo est virtus actiua, no~ sit superatus
per elementale~ ignem. Et in operatione
prima suae corruptionis obseruare debes,
quòd ignis contra natura~ superer calorem
naturalem innatum in mobili subiectiuo
vno gradu tantùm, & non vltra illu~
numeru~. Quia spiritus indiuiduus, qui est
speciei conseruatiuus, desiderans similem
generationem recto instinctu suae naturae
corrum-
@

T H E O R I C A. 63
corrumperetur, per suae destructione~ essentiae,
& tunc amplius non haberet appetitum
similem generatione~ faciendi. Quia
natura exiret per corruptionem & destrutionem,
quae contra naturam sunt, & terminum
acciperet, & finem consummationis,
quia no~ haberet locum, in quo requiesceret,
nec aerem, in quo respiraret. Et debet
intrare vacuitas, de qua locus erat plenus
extranea natura. Et debes habere magnum
alembicum, vt materia liberius possit
ascendere, & cum paruo igne excitari,
vt veniat in aerem. Et non est necessarium,
quòd per ignem exitatum aer multu~ co~densetur
in aquam, eò quòd virtus actiua
submergeretur, & suffocaretur nimis in aqua,
& tincturae naturales comburere~tur,
quando actio caloris ignis eleme~talis occuparet
partes ignis naturalis, aut locum
vbi deportatur. Sicut videtur, quòd magna
flamma paruam destruit, & istam in se
conuertit. Non enim volumus, quòd ignis
contra naturam conuertat naturalem in
tota sui substa~tia essentiali & accide~tali: sed
quòd naturalis conuertat sua prima pote~tia
in parte iam alterata ignem contra naturam.
Et ideo tibi existat reuelatu~, quod
duae operationes certae sunt tibi necessariae,
riae,
@

R A Y M V N D I L V L L I
scilicet, corruptio, que facta sit sub sue'
formae conseruatione, & per ignem contra
naturam fit, cùm ignis elementalis excitatione
adiutorio naturalitatis nois naturalis.
Alia operatio est generatio, que' fit
cum igne naturali multiplicato ab igne no~
naturali & contra naturam. Quia duo ignes
isti conuersi in igne proprio naturali,
scilicet ignis non naturalis de per se, & per
accidens, & ignis contra naturam per accidens
amore attrectationis ignis non naturalis.
Et in isto naturali igne sunt reperti
& conuersi. Quare igitur sunt inter ambo
instrumenta naturae calida, & multùm
temperata, ex multùm forti virtute, quae
est alta, & pote~tissima ad faciendu~ nouam
regenerationem aut colligationem multarum
virtutum coniunctaru~ in vno proprio
subiecto, quod est secretum naturae
per artem magisterij coniunctum ad naturam
humidi radicalis.

Quomodo materia nostri argenti viui reperitur.
Et potest inueniri in omni corpore elementali.
C A P. XXIIII.
S I vis fili nostri magistrij effectum habere, ar. viui nostri naturam ignorare non
@

T H E O R I C A. 64
non debes, quod in omni elementali corpore
reperitur. Et omne corpus eleme~tale
in quacunq; forma natura formauerit illud,
co~positu est de quatuor eleme~tis principalibus,
vt per reuolutione~ circuli naturae
manifestè patet, qui ostendit, quòd nulla
res creata vel generata per natura~, iam
non erit adeo diuersae formae seu figurae,
quin per principia naturalia reperiamus
eam esse compositam ex vno genere materiali,
scilicet, ar. vi. quod quidem volumus
nominari genus naturae propinquius
generale, tanquam proprium eius siubiectum
naturale, in quo domina natura pingit
& p' trahit suas figuras diuersas. Et nota,
quando dicimus, propinquius nos ad
differentiam generis vniuersalis dicimus,
à quo istud descendit. Et quando dicimus
illud generale, dicimus, ad differentia~ majoris
propinquitatis alterius generis, qua~
habet ad naturam. Et ideo cùm de isto fit
genus, in eum conuertitur, quando per artem
vel naturam appropinquat, est primae
formae generis vniuersalis, à quo alia genera
omnia descendunt, quae sunt argen.
viua nostra. Et ideo, cu~ omnia genera venia~t
successione naturali graduali à primo
ar. viuo, quod est generalissimu~, remotu~ à
princi-
@

R A Y M V N D I L V L L I
principali & propinquiori, medio nature':
quare dictum est materia prima omni generi
succedenti, nec sic discorda~t vel discrepant
in natura primi generis, quod est
vniuersale vel generalissimum clamatum
in philosophia nostra, vnde decepti sunt
logici & logiste', quia tantum modo habe~t
in specie vel figura, prout manifestè vides
die qualibet, quòd genus nutrimenti co~uertitur
in genus nutritae rei, quod natura
facere non posset, nisi genus conuertentis
generi & naturae conuersi co~cordantiam
haberent. Haec concordantia fili descendit
à primo genere rei in tria genera diuiso,
scilicet animale, vegetabile & minerale.
A primo genere venit vapor, generatus
ab elementis immediatè & sine medio. Et
iste vapor est compositionis primae, & de
secunda sunt corpora mineralia, & de tertia
compositio~e vegetabilia. A quarta bestiae,
bruta, & à quinta sunt homines. Sed
omnia haec desce~dunt à genere principali
principalissimo, à quo natura recipit ar.
viui naturam, ad creandum omne aliud
compositum. Et omne compositu~ ratione
dictae materiae tanqua~ in prima re Mercuriali
transmutatur in aliud, sicut dictum
est, in naturam & materiam alterius compositi,
positi,
@

T H E O R I C A. 65
videlicet quòd genus Mercuriale
vegetabile transmutatur in genus animale
& minerale, et genus animale in minerale;
& hoc qua~do appropinquat ad retro gradatione~
ad secunde' gradum compositionis,
ex qua sunt corpora mineralia, sic natura
facit transmutationem talem subtili
separatio~e puri ab impuro, scilicet homogeneae
rei, & heterogeneae. Quia naturae
intentio talis est, quòd qua~do vult disponere
ad destructio~em suum compossitum,
imediatè cogitat separare naturam, que'
participat cum re quinta, & in illa saluat &
conservat primam speciem, quia consiliu~
aliud recipere nequit. Et si sic est quod
causa magnae excitationi, hoc non possit
facere, moratur in materia magis grossa,
qua transmutat dicta~ materia~ in genus alterius
compositi, vegetabilis vel animalis
aut mineralis. Nam secundum quòd corruptio
in potentia se extendit, & secu~dum
corporis materiam, secundum hoc transmutatur
in illam, vel aliam, aut similem, vt
si materia simplex quintae compositionis
corrumpatur; absque conseruatione formae,
statim appetit quartae compositionis
materiam, per naturam immediatè grossam.
Sed illa diuisio fieri no~ potest per artem,
K tem
@

R A Y M V N D I L V L L I
neq; per naturam ad perfectionem
materiae, nisi conuertens actiuum reddat
materiam totam homogeneam, & quòd
pars illi9 similis sit totalitati, vel simplex sit
forma, vt est forma elementorum, aut forma
mixta, sicut est forma lapidis aut metallorum.
Et haec homogeneitas facta est, vt
materia separetur ab omnibus formis, que'
non sunt de sequela harmoniace' commixtionis
corporum, ad quae natura, vel ars
intendunt dictam constituere materiam.
Aut fortè dictu~ conuertens est naturale,
aut contra naturam. Si est naturale, tunc
creabuntur lapides fusibiles per calidu~ &
siccum. Et si co~tra naturam, tunc creabu~tur
lapides non fusibiles, in quibus no~ remansit
humiditas, quae erat informanda
per naturam conuertentem, nisi sit secundum
continuitatem materiae. Quapropter
lapides non possunt fu~di, nec funduntur.
Et quando dicta materia per gradus separationis
est disgregata, tunc est vicina primae
causae. Et quantò illi proximior, tantò
multiplicabilior nobilissimis virtutib9, videlicet,
quando corpus, ex quo est perfectio,
quod vocamus vnguentum fixum,
in figit in illum suas figuras, quae sunt multiplicatae
tincturae aureitatis aut argenteitatis,
tatis
@

T H E O R I C A. 66
per quas figuras virtus nobilissimae
materiae perficit effectus & officia, & suas
transmutationis proprias actiones, sicut in
sua vidimus proiectione, tam in corporibus
mineralibus, quàm animalibus.

De genere supremo, à quo omnis natura exiuit.
C A P. XXXV.
I Deo fili fatis elucidatus esse debes, & videre, quòd nisi esset vniuersale & supremu~ genus, p' quod natura gubernatur:
nulla res, quaer per naturam creanda, vel
genera~da esset, posset esse, neq; res animata
viuere, nisi sustentatione generis supremi,
quod gen9 est materia naturae, sed per
deret natura suum esse. Quapropter cùm
in tali genere in esse materiali licet confusè
sit potentialiter, in materia & substantia
cuiuscunque generis: necessitas est tibi,
quòd per transmutatione~ suae formae per
certos gradus separationis co~uertat dictas
materias de pote~tia ad actione~. f. in prima~
materiam, no~ tamen remota~ à genere metallino,
sed propinqua~ & vicinam ad linea~,
aut ad genus, in qua era~t in eorum initio.
K 2 De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De qua materia vel genere natura incipit
operari, antequam alia forma esset materiae
primae introducta, seu generata propinquiori
aut viciniori generi.

De materia, quae desiderat habere vnitatem
formae, vt de sua perfectione in vnitate spiritus quintae essentiae integretur.
C A P. XXXVI.
I Sta prima materia Fili, est terra subtilis sulfurea, quae multum optat integrationem de vnitate spiritus quintae essentie',
sicut prima materia desiderat aliquam
propriam formam, causa & ratione sui co~plementi:
& ideo praeparetur materia argent.
viui humidi per septem distilationes,
vt materia sit pura, cum qua per resolutionem
pura forma habeatur: & ideo
hoc intelligatur in materia sicca & humida:
& ideo qua~tò materia nobilior & melior
est, tantò desiderat formam nobiliorem,
& quantò nobilior est forma, tantò
magis materiam nobilitat suam, tamen
quòd materia sit habilis ad resumendum
illam, sicut est qua~do approximata fuerit,
aut per artem, aut per naturam ad actu~ primae
mae cau-
@

T H E O R I C A. 67
causae tunc multum habilis est ad recipiendu~
formam mineralem aureicam, que'
clarificat, illustrat, & eam penitùs nobilitat.
Ideo haec mobilis terra, dictum est subiectum
Mercuriale, cùm in prima~ substantiam
ar. viui conuersa fit, & nullam recipit
terminationem. Et in hac terra fili debes
fixare elementa, in quibus opus est, quòd
quiescat fumus auri nostri, tanqua~ ad primum
elementum, quod est omnium aliorum
subiectum & fondamentum, que' de
bent fixari super. Ideo, quia est magis materiale
aliorum omnium, quamuis subtile
sit multum, ac spirituale in forma terrae albae,
multae, & magnae virtutis. Si haec fili tibi
sit abscondita, habes omnem artem nostram,
atque scientia~ ignorare, quia est totius
magisterij nostri principale fundame~tum.
Et si vis eius habere noticiam per doctrinam
nostram, tibi est & erit reuelata. In
omni loco eam reperies, & ab hoc trahes,
sicut in secu~da parte dicemus, quia est sulfur
& argenti viui, vt ex eius apparet proprietate,
quando recipit in se rubea~ & sanguineam
tincturam supremi metalli, & accipit
ingressum & fixationem perpetuam,
non tamen sine magisterio nostro tibi fili
reuelato in secunda parte. Et quia proprietas
K 3 tas ar-
@

R A Y M V N D I L V L L I
argenti viui est dissoluendi & dealbandi
suum sulfur. Et proprietas sulfuris est
congelandi & rubificandi suum Mercurium,
talem reperies eam suis virtutibus
munitam à primo genere receptis. Et adhuc
multas alias proprietates habes perfectionis,
vt audies postea. Scias tame~, quòd
non est ar. viuum vulgare in tota sua substantia,
nec in sua natura, sed est ar. viuum
philosophicum, auri, scilicet, & argenti,
appropinquatum generi creato ab entibus
realibus, certis mensuris naturae, per
artem iam notam.

Quomodo omnes res mundi sunt de sulfure, &
de argen. viuo, sicut de vninersali materia, &
de suis succedentibus, & quòd in omni loco reperitur per suas proprietates.
C A P. XXXVII.
A D huc fili tibi manifestamus, quòd omnis res mundi composita ex substantia quatuor elementorum substantialiter,
non est nisi sulfur & arg. viuum pura,
mu~da & inco~bustibilia in primo suae creationis
puncto, & hoc scire & videre poteris
per artem, quae hoc facit per operatione~
magisterij nostri, scilicet, quando humidum,
midum
@

T H E O R I C A. 68
terreu~, siccu~ congelatur, sicut per
vinu~ apparet, de quo Mercurialis substa~tia
in natura~ humana~ conuertitur, hoc est primu~
gen9, vel prima materia, & media substa~tia,
in qua natura infigit, & fixat oe~s colores
suos, diuersas substa~tias figura~do. Isti
colores & proprietates adueniunt à proprietate
naturae co~iuncta sulfuris, & ar. vi.
per instintu~ suae naturae. Ad huc multas alias
proprietates habet he'c prima materia,
per quas scim9 de natura sulfuris ha~c esse
& ar. viui. Nam in igne corrumpi non potest,
nec in aere, aqua, vel terra. Et habet
proprierates dissoluendi, congelandi, trahendi
in appetitum, attrahendi, retinendi,
expellendi, pellendi, & dirigendi, quod
est perfectio & complementum rei animatae
cum co~trarijs passionibus, per quas
proprietates constat certissimè, quòd est
de natura sulfuris & argen. viui, cùm in illis
fiant contrariae operationes, quas facere
non posset, nisi esse de natura amborum
ac proprietate ipsorum. Et cùm proprietates
dictae nequeant esse sine substantia,
sicut nullum accide~s sine materia, nos
dicimus, quòd haec substantia non esse nisi
sulfur & argentu~ viuum, collecta secundu~
suam compositionem. Per quae patet,
K 4 quòd
@

R A Y M V N D I L V L L I
quòd lapis noster in omni loco reperitur
causa & ratione proprietatum suarum, &
ex illa experientia cognoscimus, quòd
est prima materia oîm reru~ vniuersalium,
quae per generatione~ & corruptione~ formatae
sunt secundum compositionem earum.
Quare nobis declaratum est, quòd
est de natura sulfuris & arge~ti viui, & propter
hoc non est argentum viuum in tota
sui substantia, nec in tota sui natura, respectu
argenti viui communis, sed in parte de
ipso est, & ideo amicabiliter ad haer et suae
naturae, & ipsius est perfectiua, ratione potentis
digestionis suae, per quam crudum
conuertitur in coctum, tunc enim natura
laetatur natura, & est ipsius mater & eius
naturae mansio per concordantiam eius,
quae mouetur à prima causa, & vnum co~gelat
alterum reliquum, & perpetuò se fixant,&
iungunt sine vlla disiunctio~e, quae
res fieri non posset, nisi natura vnius esset
affinitate participa~s naturae alterius, & hoc
propinquitate & vicinitate primi generis,
â quo omnia processeru~t. Et ideo dicimus
esse cognitum manifestè, quòd haec materia
prima est de natura argenti viui, & est ei
propinqua, cùm in sua proiectione descendat
argentum viuum vulgare contra ignem
nem
@

T H E O R I C A. 69
ab adustione absque fuga, & eu~ congelet,
& mirabiliter retineat post ipsi9 perfectam
fixionem. Vnde notandum, quòd
natura medicina non est, nisi argentum viuum
benè digestu~, & coctum per naturam
sui sulfuris depurati. Et cùm materia argenti
viui fit de natura metalli, ideo penetrat
illud & mixtionatur secum, quoniam
ipsum est de substa~tia & natura illius. Quare
debes intelligere, quòd argentum viuu~
fixari debet, primò in quadam decoctione
descendente ab vna proprietate, quae
est digestio a perfectio ipsius per fermentum
solis & lune', antequam proiectionem
facias super arge~tum viuum vulgare, quia
tota aerea est, & propter hoc ad totum volaret
ab igne vel totaliter maneret, quia
tota eius sustantia est incombustibilis &
aerea, quae res est operatiua & similitudo
totius perfectionis.

Quomodo in omni loco lapis noster reperitur.
Et de ingenio quomodo potest reperiri.
C A P. XXVIII.
C Vm ergo fili tibi dixerimus, quòd à alibus materijs omnes mu~di res suam accipiant formam substantialem, accidentalem,
K 5 dentalem
@

R A Y M V N D I L V L L I
& spiritualem, propter hoc dicimus,
quòd in omni loco nostrum lapide~
reperies, cùm de illa omnes res mu~di fuerunt
procreate', hoc cognito, vide qua materia
cupis esse philosophus, quia ab omni
re, vel aliquibus eorum tu extrahes primam
materiam, etiam de potentia in actu~,
de facto & actualiter, vt ia~ tibi reuelauim9.
quòd de illius ta~tum modo materia, quod
ex ipsa solummodo sunt in veritate, magnitudine
& potentia erunt procreatae,
verbi gratia, quando saber vult clauum facere,
opus est, quòd materiam conuenientem
accipiat, scilicet, ferrum, quia sine materia
ferri non potest clauum fabricare:
deinde per sua instrumenta habet figurare,
per informationem ab intellectu suo
venientem, quousque ad optatum finem
veniat: sic est de natura, quia quando vult
aliquam rem incipere figurare in forma
substantiali, materiam primam accipit
simplicem, quae est sine forma completa,
& in illa fixare incipit elementa, quae sunt
de natura diuersa, secundum quod sunt
depurata & magis simplicia facta in naturali
praeparatione per actionem caloris
temperati, figurando formas diuersas, colores,
odores, sapores, & in complexionibus
bus
@

T H E O R I C A. 70
diuersis, secundum diuersitatem mixtionum
elementorum in hac prima materia,
siue sit in animalibus, seu vegetabilibus
aut mineralibus rebus, quoniam ad omnia
habet respectum conuertibile dicta
materia ratione suae incommixtionis. Idcirco
in omnia se habet co~uerti, veluti generale
semen omnium rerum, secundum
operationem influe~tiarum rerum, & causarum
coniunctaru~ & secu~dum attractionem
loci, in quo est materia. Et propter ea
genus simile primo, in quo est materia per
indiuidualitatem primi generis, quod dicitur
genus generalissimu~, quod per corruptionem
naturalem cum artificio trahitur
ab illa materia iam completè formata
per naturam & per generationem, co~uertimus
& congelamus in propriam natura~
similem formae sui primi generis, quod
dicitur argentum viuum, quod est subiectum
receptiuum omnium coloru~ & formatum,
cum coniunctione suorum eleme~torum,
talium, quales sibi appropia~tur, na~
materie' proprietas est appetere formas infinitas.
Id circo huic nobili materie' est nobili
adiungenda forma. habeat ergo nobilissima
elementa, que' contineant forma~
aut specie~, quam petis, quia recipiet talia,
qualia
@

R A Y M V N D I L V L L I
qualia sibi ministrabis, & ex illis tingetur,
& de toto co~uertetur. Quia fermenti proprietas
est lapide~ vertere in natura~ fermenti,
scilicet, in natura~ liquabilem & fundentem
ratione oleag mitatis subtilis, & olei
incombustibilis & fermentabilis, quod leniter
intra omnes partes dictae materiae,
quae in liquore permanente submergitur,
quae postmodum vocatur fermentum potens.
Nam in sua natura omne metallu~ co~uertit,
secundum potentiam eidem limitatam,
& secundum quod sua eleme~ta pura
sunt & temperata. Sic similiter erit temperata.
Et quoniam haec materia conuertitur,
& in omnem formam, & in omnem
complexionem temperatam, ad quam appropriatur,
vocamus eum Mercurium nostrum,
ad instar Mercurij coelestis planetae,
qui est frigidus, calidus, humidus & siccus
secu~dum reuolutionem circuli reperitur,
vel est temperatus, vel intemperatus secu~dum
diuersitatem pluris aut minoris suarum
oppositionum, coniunctionum, aut
respectuum. & eo modo hic lapis, qua~do
est in aqua, tunc est valdè frigidus, & qua~do
est in igne, tunc est multùm calidus, &
quando est in aere, tunc est valdè humidus,
& sic de alijs elementis. Et istud te~peramentu~
ramen-
@

T H E O R I C A. 71
debet eligi, sicut dicit Arnoldus
de Villa noua in suo Rosario in c. 14. quod
incipit: Omnia sub termino definito, &c.
& in fine. &c. Consimiliter fili, est haec materia
conuertens se ad naturam, cum qua
coniungitur, tam coniunctum, quàm diuisim
secundum modum & virtutem co~iunctionis
aut diuisionis terrae ferme~ti. Idcirco
fili, si velis, cp vertatur ad natura~ metalli,
co~iunge cum natura metalli, cu~ quo
approximatur vsq; ad passu~ suae virtuosae
ferme~tationis, videlicet, quòd adiungatur
siccu~, quod est materia, videlicet sulfuris
metalli cum materia humidi metalli, videlicet
aeris, vt possit fluere & fundere, eo~
cp de homine exiuit homo, de tauro taura~,
& de metallo metallum. Et in hoc cuitabis
errores illorum, qui tempore suo feceru~t
lapidem rubieum sine aliqua fusione effectiua,
cp in illo venit per proprietatem metalli,
que' est liquafacere semper. Et notare
debes, nullum est fermentum metallicum,
nisi in auro & argento, quia sunt tincturae,
per quas nostrum argentum viuum coloratur.
Et qui sine tali argento viuo metalla
tingere credit, caecus ad practicam tendit,
& ad transmutationu~ suarum effectum, na~
aurum tingit metalla in colore aureico rubeo;
beo,
@

R A Y M V N D I L V L L I
sicut sanguis, & argentum tingit metalla
in colore albedinis benè penetrantis
ac intrantis omne metallicum corpus. Si
ergo cum auro & argento scis tingere in
arg. viuo, tum venies ad magnum secretu~,
quod est ignis noster, & ista sunt media
materialia depurata per ingenium nature',
in quibus sunt entia realia inte~sa & virtuosa
cum omnibus suis accidentibus, per
quae debes semper co~temperare lapidem
in mixtione, nutritione fermentatione.

Ad tenendum secretè lapidis inuentionem.
C A P. XXXIX.
T Ene secretum, quòd in omnibus rebus creatis & formatis per naturam in eorum vltima depuratione reperta este
materia prima omnium rerum & cuiuslibet
ipsarum in forma Mercurij. Et hoc nobili
videmus experientia, si facere velis,
quae materia dicta est genus generalissimum,
non tame quòd accipias sicut capiunt
laici, qui capiunt per terminum co~sideratum,
vel per ens phantasticum, sed sicut
est ens reale, qui est terminus materialis
lis
@

T H E O R I C A. 72
naturae; à qua recipit sua principia materialia
in actione generatio~is, quia est ens
primum; qui est terminus materialis in natura,
& philosophia nostra sub vmbra logicali
clamat eum generalissimum genus,
quia est primae naturae subiectum, quod in
tribus est diuisu~, per quod est genus generis
mineralis: item est genus generis vegétabilis:
& iterum est genus generis animalis.
& ideo philosophiam nostram volumus
comprehendi à tribus principalibus
generibus in arte experientiae, scilicet, de
minerali, vegetabili, & animali. Scito fili,
quòd plures libros nostros legent & eos
intelligere non poterunt, quia in eis erunt
ignoti & absconditi, atque cooperti termini
principales nostri veri intellectus, &
aliorum similiter, qui per eorum ignorantiam
& defectum laborabunt de die in
diem nos reprobare, quia dicimus veritatem,
& in fine cognoscentur omnia cum
illorum reprobatio~e. Ideo si posses attingere
ad libros nostros à talium manibus
absconditos tene, & maximè ab illis, qui
hanc tranctant arte~. In quibus libris apertè
reuelamus totum secretum. Et super omnia
custodi pre'sente~ librum ab inimicis
mundi, quia magna mirabilia ibi sunt &
eru~t
@

R A Y M V N D I L V L L I
erunt inuenta per certas experie~tias, sicut
dicemus in secunda parte huius libri.

Quomodo lapis post inuentionem suam recipit
adiutorium ab aliys rebus ad efficiendum elixir completum.
C A P. XL.
C Vm vlterius tibi dixerimus, quòd dictum genus custodiatur ab ommi nigra combustio~e, hoc est tibi necessarium,
quia per illud genus omne tuu~ opus perficies
adiutorio tincturarum solis & lunae,
sed opus est, vt scias illud per artem & scientiam
nostri magisterij extrahere, prout
dicemus tibi in secunda parte, & expoliare
ipsum ab omnibus suis extrinsecis figuris,
quas natura in ipso posuit, sicut sunt diuersarum
planetarum figurae, ac diuersorum
mineralium & diuersorum liquoru~.
Et de om~ibus istis tamen plus in quibusda~
q~ in alijs propinquius reperta est, & maioris
abu~dantiae & ad haesionis maioris substantijs
& naturis metallorum; secundum
quod plus continent de spiritu quintae essentie',
sicut inter vegetabilia vitis dicta materia
masculina, & magna lunaria, quae est
succus
@

T H E O R I C A. 73
succus vitalis, & radi** frume~ti siue straminis
& portis & portulaca, malua & Mercurialis
& chelidonia, & aliae arbores, & herbae,
que' sunt calidae & humide' nature', que'
porta~t flores, & gummas, vnde potest fieri
oleum, quorum getius multum adiungitur
materie' & nature metallorum & mineraliu~,
& alia omnia quae natura sunt calida
& humida. Et inter bestias est species
basilisci, & apum quae faciunt mel, & niel.
Et inter liquores sunt sanguis humanus &
capilli iuuenum hominum ac vrina, lac animalium
& aliae humiditates viscosae. Et
inter mineralia sunt sol & luna, quia lapidum
sunt fermenta. Et de ipsis propinquius
exiuit dictum genus, quod melius adhaeret
proprijs substa~tijs & naturis metallorum,
scilicet, auro & arge~to. De quibus
debes fermentationem facere lapidis per
conionctionem naturalem, & postmodu~
habebit in omne aliud metallum in gressionem
mediante fermento, quòd attrahit
ipsum in naturam propinquam verae
medicine', que' participat esse~tie' perfectorum
corporum & essentiali corruptioni
perfectorum. Et per hoc tibi extitit reuelatum,
quòd quantò magis appropinquat
naturae gradualiter, tantò melius naturae
L parti-
@

R A Y M V N D I L V L L I
participat, & quantò magis participat, citius
amore naturae eidem se adiungit, & in
eam conuertitur. Quia natura sapiens citius
gaudet & laetatur cu~ sua natura, quàm
cu~ extranea. Et sic apparet, quòd per media
naturae habes transire suauiter ad extremitates,
& lapidem nostrum trahere de
potentia ad actum.

De terminatione ac fine lapidis in diuersis figuris.
Et quomodo est inter lapides, & inter sales,
& inter vitra, quae omnes exiuerunt
de sua natura. Et quomodo debet nasci.
C A P. XLI.
I N hac nobili natura terminatur, & finitur genus (tibi suprà dictum) quod à lapidibus traximus, de herbis & animalibus
in forma aquae clarae impregnatae à spiritu
quintae essentie', quam postea congelamus
cum vapore sui sulfuris, & tunc apparet lapis,
qui antea nobis erat absconditus cum
sua homogeneitate liquorosa. Fili nostru~
sulfur inter lapides creatum est, & crescit
inter sales, & inter vitra de prima substantia,
de prima re, quae est dicta substantia ar.
viui. Fili de hac substantia ar. viui facimus
omne
@

T H E O R I C A. 74
omne opus nostrum, quia incorruptibile
est, sed non de sale, quod terminatur in rupe~,
nec de vitro, neque de alterius lapidis
substantia, sed inter illa creamus, quia ipsa
credimus esse vasa naturae, quae dictu~ genus
elegit. Et ideo, quando lapis noster
creabitur, fac eum nasci de ventre matris
suae, nec amodo aliud ponas, quia secum
desert virtutem ventris matris suae, scilicet
illam naturam sulfuream, que' omne arge~tum
viuum congelat. Illa est terra, in qua
nostrum aurum seminamus, quia posse habet
eum retinendi. Et talem intentionem
habere debes in extractione lapidis à principijs
naturalibus tam lapidu~, quàm herbarum:
cùm Deus gloriosus posuit virtutes
plures in lapidibus & herbis, per quas
si benè cognoscere~tur, multa ex eis mirabilia
fierent supra terram, quae simplices
absque dubio miracula reputarent.

De magna coniunctione. Et de modo masculi & feminae. Et de solis & lunae eclipsi. Et de
secunda nascentia nostri argen. viui, ad faciendum elixir completum.
L 2 CAP.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. XLII.
M Odò tibi reuelatus est locus, vnde potest exire nostrum arg. vi. quod facit conionctionem femellae & masculi.
Non credas, quòd sit in loco femellae nec
masculi in magno magisterio, imo est quasi
mediator solis & lunae, quoniam sine
argen. vi. isto benè non coniungerentur
in perfectio~e lapidis maioris, propter hoc
cum dissolueris solem subtilia cu~ nostro
ar. vi. videbis sanguine~ hominis, qui requirit
retinaculu~ opportunu~, hoc est femella~
conueniente~, quae portat eum infra suum
ventrem. Et hoc erit luna, quae impregnabitur
ab igne nostri solis, donec sit nigra
sicut carbo. Hoc facit noster Mercurius,
qui resoluit tincturam solis, quae est rubicundior
sanguine draconis, & ipse remanet
totus tinctus. Postea venit femella, que'
concipit totu~ hoc, & exinde fermentatur
donec ad partum. lgitur fili tibi clarissimè
reueletur, quòd generatio nostri lapidis
virtuosi & magni precij no~ potest fieri nisi
cum masculo iungatur femella conuenie~s.
Quonia~ licet absq; femella dictu~ co~positum
solis possit dissolui, attame~, actio
& passio no~ potest esse sine proportionato
in
@

T H E O R I C A. 75
in actu generationis & corruptio~is. Et per
hoc te facimus scire, quòd secundu~ terminatione~
graduu~ nature' co~ponimus & discomponimus,
sic, quòd Mercurius in primo
gradu suae coniunctionis tenet actum
corruptionis illius, cu~ quo commiscetur,
quousq; ambo decolle~tur, scilicet, & Mercurius
& sol, & Mercurius & luna. Sed luna
respicit ad actum generationis ad faciendum
magnum lapidem, videlicet, qua~do
Mercurius cum Mercurio co~iungitur,
tunc non est nisi vnum compositum, veru~
nigrum sicut carbo. Quapropter tu~c apparet,
quòd noster Mercurius no~ est femella
conueniens, cùm corpus sit de tam magna
puritate, quòd per sua~ magnam claritatem
corpus compositum corru~pit, &
habet potentiam diuide~di suam naturam
ab natura extranea, quae venit ab elementis
in eorum coniunctione. Ob hoc indiget
alia nobili femella, quae habeat potestate~
per vicinitate~ recipiendi & portandi,
& nutriendi nostrum charum infante~ absque
deperditio~e suae nobilis materie', propter
ea vertitur nigra, quia ipsum totu~ vult
retinere. Tunc poteris dicere quando videris
hoc, quòd luna patitur eclipsim supra
totam terra~, quam portat in suo ve~tre,
L 3 & sol
@

R A Y M V N D I L V L L I
& sol similiter, quoniam nihil inde videtur,
quoniam ambo eclipsim patiuntur. Et
sic vidim9. Vnde sunt multi Astrologi, qui
credere nolunt, dice~tes, quòd hoc est co~tra
naturam, & de hoc dicunt verum. Sed
non habent intellectum naturae, quia contra
naturam est corrumpere compositum,
quòd ipsamet creauit per suam diligentiam
magnam. Igitur necesse est fili, quòd
dicta femella fit substantiosa in natura, &
propinqua generi minerali ad oïa accide~tia
totius substa~tie' vniuersalis respectu masculi
in complexione. Quoniam de carne
exit caro, & ab aqua ve~tus, & de vento pluuia.
Et ideo necessarium est, quòd habeamus
duas substantias materiales & principales,
quae concorda~t ad vnam naturam,
& sunt magis approximantes ad illam, vt
natura passiua de sua plenaria volu~tate, &
de sua propria natura habeat appetitu~ recipiendi
formam virtutis masculinae. Velut
femina appetit virum per instinctu~ naturae
magis, quàm vlla res alia. Verunt ame~
fieri non poterit per simplicem femellam,
cùm ipsa venerit, & deuallatur à genere
generalissimo, ex quo omnes aliae res sunt
generatae cum linea graduali: sed cu~ multis
operationibus & cum longa digestione,
ne, in
@

T H E O R I C A. 76
in qua multae, & quasi infinitae expensae
indigerent, cùm adhuc opus nostrum
non sit inceptum: & quando lapis per artificiu~
subtile natura metalloru~ cum dicto
argento viuo exuberato fuerit creatus.
Quonia~ necessariu~ est, quòd noster Mercurius
misceatur cum natura duoru~ corporum,
& poste à ab illis expellatur, antequam
de illis poterit fieri elixir completu~.
Et ideo sunt de lusi Artistae moderni, qui
credunt esse ad finem, quando deberent
incipere, & faciunt prioiectionem cu~ magna
abusione, quoniam non integraueru~t
totum cursum naturae, qui durat per spacium
duorum annorum, completae, vnde
Iapis est vnius anni, & elixir alterius omni
nouo Artistae, qui nunquam fecerit. Sed
omni bono Artistae experto, qui est subtilis,
habetur vnus annus, & tres me~ses, quia
secu~dum quod corrumpitur, similiter generatur.
Id circo si est expertus in sua corruptione,
ta~tum magis erit expertus in sua
creatione, quoniam id, quod corrumpit,
hoc idem creat, & totum hoc per operationem
fit, quae per nos clamatur solutio
& congelatio, quas tibi dabimus per practicam
scitam, & per nos cognitam in secunda
parte huius testamenti.
L 4 De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De naturis radicalibus ad consequendum, &
citius attingendum perfectionem, & naturam specialiorem matrimoniy. Et de virtute, quae exit ab hoc matrimonio.
C A P. XLIII.
P Er hoc fili, cùm noster sol masculus indigeat magis appropriata femella in natura, id circo eligimus materiam magis
coctam, per quam decoctionem sua
natura vertitur in naturam metalli medij,
mediante, quo nostrum magisterium melius
completur cum magna perfectione,
Ideo fili, tu debes eligere & cognoscere
meliores radices minerales naturae, quae
sunt magis approximitae & approximandae
in natura liquabili cum toto eorum ingenio.
Cu~ quibus precor te, quòd nostru~
magisterium teneas secretum, quonia~ generans
actiuè, & generatum passiuè, esse
debent in vna specie & forma consimili,
scilicet, forma metallina, quia sic requirit
natura, sicut loquemur plenius in fine nostrae
theoricae pro melius intellige~do perfectionem
nostri magisterij, quod comparatur
ratur
@

T H E O R I C A. 77
generatio~i humanae, ratione distinctionis
sui sexus aut generis. Sed licet dicta
femella mineralis sit de calidiori natura,
quàm prima, que' non habet aliquid de
calore nec frigore complexionali, nisi in
termino excellenter simplici, dicta tamen
femella mineralis est frigida in natura co~plexionaliter
sui masculi respectu, qui est
calidior actu, quàm ipsa sit secu~dum gradus
naturales in complexione generationis.
Et sic secundum diuersas actiones per
naturam introductas, diuersae formae productae
sunt in complexionibus diuersis de
potentia in actum. Et ideo si femella esset
adiuncta, & additae primae femellae simplici,
quae descendit à genere generalissimo
intentione, quòd generatio de ipis duobus
fieret, femella mineralis in hoc casu,
esset dictus masculus ratione sui magni
caloris, & teneret locum masculi, sed non
est talis, sicut masculus perfectus agens,
qui est dator formae per actionem generationis,
& in quo est generatio perfecta forma,
quae portat materiam in esse completo.
Et quia licet in luna est forma actiua &
materialis, est tamen remota vsque ad certam
gradualitatem, & illi conuenit dare actiuum
tale materiale, quod habeat possedare
L 5 dare
@

R A Y M V N D I L V L L I
ei certam formam spiritualem, quonia~
aliter esset nimis tarda in generatione
sibi similis. Et ad euitandu~ tale~ errore~, natura
nobis ostendit experientia~ certa~, qua
virtutes eius debent augme~tari. Vnde tibi
dicimus, qùod hoc fit sui masculi calore,
ta~ in prima co~iunctione solutionis ipsoru~,
quàm in secu~da de sui germinis reductione,
tunc copiose & in abundantia magna
co~cepit femella nostra in suo ve~tre humido
sui masculi calore, quem postea reddit
libenter cu~ magno impinguato & amplexatione
crassa in sua reductio~e, & hoc
per attractionem & appetitum, quos natura
cepit de calore sui masculi in prima
coniunctione. De hoc damus exemplum,
prout potes videre de aquis, quae fluu~t &
desfluunt per conductum fortium virtutu~
mineralium, quibus se adaquant & imbibunt,
& perillas virtutes conuertuntur in
lapides, citius aut tardius, secundum virtutem
mineralem, prout ipsa fuerit per suum
locum continentem confortata aut
debilitata. Et ideo co~fortamus nostrae femellae
virtutem cum calore sui masculi, vt
leuius & sine vi, sed amicabili amplexu naturae
possit suum germen primum ferme~tare,
& infra suum ventrem tractum, conuertere,
uertere,
@

T H E O R I C A. 78
& co~gelare per calorem sui masculi,
per quem calorem dictu~ germen venit
in magnam & fertilem exultatio~em, &
tunc nihil agendum in transmutatione naturae,
quia virtus corporalis femelle' nostre'
confortata, ia~ retinet & alterat nutrimentum
cum materiali calore, & per virtutem
attractatiua~ eidem per concordiam naturae
infusam, trahit ad ipsam, & sic inspissat
per subtilem vapore~ sulfuris, qui est in nostra
minera in similitudine fumi Mercurialis
sicci & sulfurei in ventre, cuius est ignis
non vrens nec ardens, qui est vicinus & amicus
naturae. Et ideo dicimus, quòd auru~
est magis placens nostro argenti viuo,
qua~ quoduis aliud metallu~, sicut manifesstat
suae pure nature co~iunctio, virtute cuius
arge~tum nostrum vinum purè co~gelatur
in sulfur multu~ place~s. Quare tibi dicimus,
cp vbi haec est virtus, ibi est propriè locus
certus generationis nostri sulfuris, &
transmutationis nostri proprij germinis.

Quomodo generatio non potest venire de qualitatibus
nimis remotis. Et de differe~tia
quae est inter masculum & feminam. Et de calore philosophico.
C A P.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. XLIIII.
P Ost haec fili satis tibi potest esse declaratum, quòd de femella nimis frigida, & masculo etiam mnimis calido no~ potest
fieri generatio, propter extremitatem,
& intemperantiam suarum qualitatum. Ideo
capere debes aliam femella~, si vis notrum
facere magiteriu~, quae fit calidior,
& habeat qualitatem frigoris temperati &
complexionati, ac materialem humorem,
respectu proportionis caloris sui masculi,
secundum quod corpus naturale requirit.
Nam à tali proportione fit patenter, &
extrahitur generatiua virtus de pote~tia ad
actum. Vis ergo fili, quòd dicamus tibi, in
quot rebus debes cognoscere virtutem,
qualitatem & quantitatem philosophici
caloris. In quatuor igitur rebus eum habes
cognoscere, scilicet, in subiecto, in
quo est secundum naturam, quod est ar.
viuum. Nam secundum qualitatem materiae,
vel proprietatem recipit propriam determinationem,
vt patet in elementis, in
quibus est secretu~ secundum natura~, & in
illo, quod est procede~s ab informatiua virtute,
habentem respectu~ ad coelestem virtutem,
quae est naturae naturatae informatiua
tiua
@

T H E O R I C A. 79
virtus, & haec dependet à naturali calore.
Tertio habes considerare in virtute
potentiae generatiuae simplicis, & ista dependet
à calore ignis communis simplicis
benè informato. Et vltrà debes considerare
proportionem huius tertiae virtutis inter
alias, scilicet, quòd virtus potentiae generatiuae
teneat in se captam formatiuam
virtutem, scilicet calorem artificialem rectum
& gubernatum ab Artista respectu
coelestis virtutis, & quòd dicta formatiuam
virtus, scilicet, calor artificialis excita~s, captam
teneat sua temperantia magna, quae
sit frigiditate contemperante ac tempera~te
calorem stimulatiuum & cogente calorem,
remanente in profunda co~positi co~positione.
Nota, quòd ignis philosophorum
constat ex quatuor: Igne videlicet innaturali
apposito in subiecto proprio argenti
viui, sicut praecipit philosophus, cùm
dicit, quòd proprius ponatur ignis in corporibus,
& calor naturalis simplex illius
subiecti, est calor virtus informatiua, &
proportio istorum trium, quia si vnus excedit
alium, praeoccupat ipsum, & diminuit
ab actione sua, sicut per calorem digestibilem
apparet, videlicet, quòd virtus
potentiae possit operari, & si non, quòd operetur
peretur
@

R A Y M V N D I L V L L I
sub potentia virtutis informatiue'
& eius influentiae. Et quòd subiectum dictae
potentiae non sit excedens, vel caloris
in qua~titate, & hoc fit per solutionem.
Vnde nota de temperamento ignium similitudinariae
in quantitate substa~tiae, hoc
est quòd non exedat in potentia dictam
virtutem, tali actione, & quòd non diminuatur
materia, nec sit in qualitate co~traria
repugnans, & hoc habes scire, quòd alterum
elementorum debet poni in alterum.
Et quanta proportio erit talis potentiae
in actione sua, tanto erit actiuum productum
maioris virtutis operatiuae in suis
naturalibus operatio~ibus secundum cursum
nature'. Et quia fili fortè tibi videbitur
impossibile esse cognoscere ad facie~dum
magisterium, nos tibi declarabimus clarimus
in secunda parte, cùm pro hoc faciendum
tibi dixerimus, quòd addes solem &
lunam quousq; patiantur eclipsim, & sunt
in capite & cauda draconis, tunc fili fecisti
unitatem de pluralitate, de qua natura
nouam generationem faciet, quando dicta
vnitas in se pluralitate~ continet essentialem,
& non accidentalem, quae venit ex
parte Mercurij vulgaris, qui accidentibus
plenus est. Et ideo venit error illorum, qui
deci-
@

T H E O R I C A. 80
decipiunt homines per suas accidentales
tincturas, & credunt, quòd illud sit argen.
viuum nostrum essentiale & substantiale,
quod quidem habet maiorem virtute~ in
centuplo, quàm accidentale, quia operationes
essentiales & substantiales nobiliores
sunt, qua~ accidentales, & melius in nostro
magisterio. Et in illo casu declinat ars
à similitudine naturae, quia materiae naturae
respectu materiarum artis, non sunt nisi
accidentia philosophicè loqnendo vel
mediocriter. Quare opus est nature', quòd
subtilius habeat formare creaturas suas omnes,
& cùm ars non possit adeò subtiliter
operari, opus est, quòd ei secundu~ suam
potentiam succurratur, & adiuuetur.
Et hoc est, quòd ei non administretur materia
tam subtilis, scilicet per pluritatem
essentialis; & substantialis materiae per omnia
eius accidentia. Et quantò natura est
magis esse~tialis pet unitate~ pluritatis, tanto
virtus est pluris maioritatis & magnitudinis
in essentia actiua & passiua, nec dicta
virtus habebit in se operationem nec aliquod
subiectu~ essentiale, in quibus benè
se suste~tare possit sine tali actio~e & passione.
Et ideo talis pluralitas in nostro magisterio
naturaliter desiderabilis est.
Quomodo
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo ex vnitate argenti viui nostri, quod
est factum de pluritate, exit virtus simplex assimilatiua lapidis.
C A P. XLV.
A B hac vnitate fili facta in pluralitate exiuit quaedam nobilis potentia, & vnum secretum principiu~ naturale, quod
per suam simplicitatem à se transmittit foras
de primis realibus entibus ad finem,
quòd in illis manifestentur sua secreta. Et
sic per simplicia secundaria reuela~tur potentiae
prime' speciales in vnum coniuncte',
quod nominamus chaos, natura, origo,
leo viridis, argentum viuum, vnguentum,
oleum, pastura & liquor magni valoris. Ideo,
quia multae virtutes vnitae sunt in vnu~
potentia naturae, per artem magitierij gubernatae.
Et de illa exeunt operationes secundariae,
quae ad generationem tendunt.
Quia finis realium entium praedictorum
est in fine primorum simplicium, & sic est
in toto cursu naturae, secundum quod vnium
eius reale per suam substantiam nobilem,
ac eius dignitatem habet plus vel
meliorem virtutem, quàm aliud. Et quantò
tò ma-
@

T H E O R I C A. 81
maioris virtutis est, de tanto eius operatio
est in maiori & meloiri virtute ac pote~tia.
Et ideo in sophisticis operationibus
possut reuelar omni inquisitori huius scientiae
scutatori secretorum naturae, &
suae nobilitates secretoru~, que' sunt in entibus
realibus, quod dictum est, si sciat ea
considerare, per quas notitias ad magnu~
nostrum secretu~ poterit deuenire, du~ tamen
habeat primò notitiam de substantijs
materialibus, à quibus exeunt entia realia
de pote~tia in actu~. Et ideo fili scias, que' species
sunt in maiori virtute; & illas sub qui
bus partes indiuiduales era~t virtuosiores
respectu proprij generis ipsoru~. Et ideo aliqua
indiuidualia sunt in natura mineraliu~,
quae maiore~ & nobiliorem habe~t operationem,
quàm alia, sicut sunt primò sol,
postea luna, & sic secundu~ quod virtus est
maior in vno genere, quàm in alio, sic eius
operatio virtuosior est in illo, quà~ in alio.
Et ideo noli operari nisi in dictis duobus
luminaribus, & in eoru~ mediatore, qui est
noster Mercurius, quia eoru~ operatio est
nobilior & maioris virtutis in sua specie,
qua~ in aliqua alia. Et qua~do videbis, quòd
pluralitas duorum conuertetur in vnitatem,
aut totum in genus vnum per potentiam
M tiam
@

R A Y M V N D I L V L L I
principij actiui & simplicitatis dictae
nostrae materiae, tunc omnes vbique in vno
participant fines specierum, & in isto
generis principio, & in ista vnitate fines indiuiduorum
incipie~t primorum, quas natura
possidebit. Et ideo necessarium est, cp
corruptio istorum sit incipienda & principianda
ad dissolutionem sui generis noui,
in quo sua prima materia vel natura saluata
est. Quare patet manifestè, quòd sine
simplicitate no~ esset potentia & dominatio
in cursu naturae, & sine posse non esset
species, & fine species indiuidualia non essent,
quia necessarium est, quòd habeant
esse sub vna specie propria. Et sic tibi reuelatum
est fili, quòd cum intensa simplicitate
omnia entia realia, & eoru~ nature' mouent
se, & etiam phantastica, & qua~tò eorum
maior & motus, tantò melius potes
cognoscere, quòd virtus naturalis est maioris
potestatis, & per consequens eius operationes,
& ideo in maioritate, & in virtute
motus, multiplicatur maioritas & virtus
suae operationis. Notiam autem maioris
virtutis habebis per noticia~ amplioris
motus, si scias eius maiorem finem cognoscere,
quia motus venit à potenitia, &
potentia à simplicitate, intellige corporaliter
liter
@

T H E O R I C A. 82
& naturaliter. Et simplicitas venit à
subtilitate, & subtilias venit à solutione,
quae est finis corruptionis indiuiduorum
veterum vel antiquorum. Ideo dicimus, cp
per solutionem trahitur lapis noster de potentia
in actum, cùm de illa descenda~t entia
realia concreta, quae sunt instrumenta
omnium naturalum pha~tasticarum & realium
per confusionem nobilis mixtionis,
& inde veniunt omnia nobilia agenci, in
quibus sunt maiores motus, & in nobilib9
patientibus, in quibus semper mouentur
sua agentia propria. Et quando motus habent
maiores virtutes ad agentia, vnde recipiunt
nasce~tiam & originem immediatè,
quam non habent in patientibus, de ta~to
ipsorum operatio est maioris virtutis in
actiuis, quàm passiuis. Et ideo sol est maioris
virtutis, & maiorem instinctum habet
generationis, & citius creandi sibi simile,
ratio~e sui motus; quàm luna vel alius quiuis
planeta in toto cursu naturae, sicut homo
maiorem habet appetitum, quàm femina,
& anima melius, quàm corpus . Si ergo
fili scis talem masculum appropriate
tali femellae, habebis puerum, qui nunqua~
morientur, imò faciet mortuos viuere, &
post mortem viuet cum illis.
M 2 Quonia
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo Artista debet considerare potentias
duorum argentorum viuorum post coniunctiones
ipsorum, & differentias sui effectus respectu suorum effectuum.
C A P. XLVI.
P Ostea fili non debes ignorare potentiam historum duorum argentorum viuorum, quando scilicet simul coniuncta
sunt per dissolutionem, cùm vnu~ sit aactiuum,
aliud passiuu~. Deistis duobus per
concordantiam differentialem, que' venit
à pote~tijs & virtutibus vnitis, exeunt quatuor
naturae principales, quae vocantur alio
modo quatuor virtutes naturae regitiuae.
Prima nominatur attratatiua vel appetitiua.
Secunda natura retentiua & coagulatiua.
Tertia natura expulsiua. Quarta
que' est continens, digestiua. Natura attractatiua
facta ex dominio caloris per siccitatem
temperatam. Retentiua fit per dominium
siccitatis. Expulsiua fit ex dominio
humiditatis & contractiuae frigiditatis.
Et natura digestiua fit per putrefactionem,
quae facta est per dominationem caloris
per moderata~ ac temperata~ humiditatem.
tatem.
@

T H E O R I C A. 83
Natura attractiua mouetur à masculo
calido, & retentiua à terra patiente.
Expulsiua mouetur ab humoribus parentum,
qui miscent se in dicto genere, quod
nominamus arg. viuum, quod quide~ propinquius
descendit à genere generalissimo.
Et digestiua mouetur à qualitate ignis
corporis temperati cum ipsorum humore
per decoctionem omnia simul immisce~do.
Quare nos vocamus & dicimus
omnem meliorem partem totius compositi
digesta~ & separatam, vnguentum, animam,
aurum nostru~ & oleum. Vnguentu~,
quod colorat & tingit & fundit, & facit
fluere omne ar. vi. ratione suae perfectionis,
quam acquisiuit per dictam digestione~,
quia in eo frigidu~ co~uersum est in calidum,
siccum in humidu~, ponderosum in
leuè, quod libet per sua media, & quilibet
per suum motore~. Fili si nescis differe~tias,
quae sunt inter calidum & frigidum; masculu~
& femina~, nu~quam scies opus nostru~
facere. Scias, quòd nihil potest nasci nisi
ex femella & masculo, nec aliquod germe~
generari nisi ex calore & humiditate. Fortitudines
appetitiuae sunt masculinae calide'
& sicce', & sunt ignis coagula~tis. Retentiue'
sunt etia~ masculine', frigide' & sicce', &
M 3 sunt
@

R A Y M V N D I L V L L I
sunt terra. Et fortitudines mundificatiuae,
aut digestiuae; scilicet, alterantes sunt femellae
calidae & humidae, & sunt aer. Fortitudines
expulsiuae sunt similiter femellae
frigidae & humidae, & sunt aqua. Et quinta
fortitudo vita est infantis nostri, quae amplius
no~ est alicuius qualitatis, scilicet frigiditatis,
humiditatis, siccitatis, & caloris,
quia non amplius calida, sicca, frigida, nec
humida, neque femina, vel masculus. Fili
noster infans habet duos patres, & tot matres,
ideo delicatè nutritus est ab eoru~ tota
substantia, regnat & regnabit in mundo,
nec morietur. Fili fortitudines appetitiuae
sunt calidae & siccas, & sunt ille', quae attrahunt,
tingunt, & colorant, formant colores
fine separatione vel alteratione, & istae
exeunt ab igne, qui est eorum pater. Fortitudines
retentiuae, frigidae & siccae sunt illae,
quae adiungunt colores corporibus, &
ea mollificant liga~do forti vinculo dictas,
tincturas sine separatione aliqua. Fortitudines
digestiuae, mundificatiuae, sunt illae,
quae mundant & lauant immunditias corporum,
& de ipsis extrahunt primam naturam
& ipsam ardentem, accensam, & illuminatam
constituunt & ordinant, quia
sunt alide' & humide'. Forutudines expulsiue,
siuae
@

T H E O R I C A. 84
frigide, & humide' sunt ille', que expellunt
vitia mundi, & quando fit opus, ipsa
transmutant corpora inter se simul, quousque
in illorum crudam naturam tra~sierint,
& pòst, quando quodlibet elementorum
omnia versa sunt in vnum, numquam
separabu~tur neq; diuident. Et sicut quodlibet
ipsorum fuit in corpus redactum totum,
sic etiam in corpus vertitur, & sic per
artem se componunt, & in vnum adduntur,
& adiunguntur eorum naturae. Quinra
verò virtus est illa, que' totum facit, & omnia
ducit & conducit ad finem sue' compositionis,
& est spiritus quintae essentiae
per natura~ influxus in compositorum substantias
ad finem, quòd sua virtus per arte~
sit reflexa, & infixa in ipsis corporibus.

Quomodo lapis fortitur diuersa nomina per
suos diuersos effectus.
C A P. XLVII.
F Ili, quando voles nostrum magisteriu~ incipere, non opereris, nisi de naturis melius lucentibus. De quibus naturis me
lius lucentibus minor mundus creatus est,
quas tibi nominabimus per suas proprietates.
Scias ergo fili, quòd sulfur est ignis,
M 4 & ma-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& magnesia est charissima nostra terra, &
secundariè est aer noster, & argentum viuum
est aqua nostra viua, quae fluit & currit
per totum corpus. Sed spiritus secretus
est aqua secunda, à qua omnis res habet
accipere nutrimentum, & omne germen,
vegetationem, & omne lumen illuminationem
debet habere. Si autem operationem
desideras facere magistraliter, & per
artem sine falso, neccessarium est, quòd in
coaequalitate naturali ducas omnes istas
naturas, scilicet calidum & frigidum, humidum
et siccum, masculum & foemellam
magistraliter. Ex hac coniunctione patet
principium generationis lapiis, & poste à
nutries per aquam, quae secum portat in illa
lumen & vitam, ac spiritum, coquendo
aequaliter opus tuum cum residentia, co~stantia,
existentia, at que compone istud secundum
compositionem illorum, de quibus
vult componi, scilicet, sol & luna, &
Mercurius noster. Fili de diuersis naturis
fundatur nostrum compositum, quoniam
corpus & quantitas ipsius à melancholia
fiunt, tunc ignis, qui est cholera rubea co~positus
& additus est cordi vel epati ad benè
dirigendum illud, quod ad cor venit,
post hanc digestionem materia per ignem
digesta
@

T H E O R I C A. 85
digesta est expulsa & trusa ad epar, cui additur
aer, qui est sanguis fluens & decurrens
per omnes venas corporis, & tu~c apparet
color, quando in rubeum totu~ versum
est. Et aqua, qua~ phlegma vocamus,
posita est in pulmone, & asce~dit in lingua,
& alijs oris instrumentis. Sic fili opus est tibi,
quòd per scientiam & mensuram artis,
addas naturas, quousque corpora facta
sint spiritus per fortitudines accidentales
introductas in cursu philosophiae nostrae
per artem magisterij. Adde ergo duas naturas,
quousque traxeris totam naturam
puram & lucentem, atque claram. nam de
illis duabus debet vna clara nasci, quae totum
genus suum illuminare debet. Custoditame~
corpora in suis liquefactionibus,
quando eris in opere, noli transcendere
mensuram, quam ligna naturae tibi monstrabunt
in qualibet decoctione, quia natura
in naturam mutatur, quousque corpora
in eo remaneant permanentia ad liquefactionem,
& ad fusione~, propter permanentiam
materiarum fixarum, que' sunt
nostra secreta benè temperata & humida,
in quibus corpora versa sunt per arte~ magisterij,
& sunt vnguenta, olea, fermenta,
& animae, & soles, qui lucere non cessant
M 5 supra
@

R A Y M V N D I L V L L I
supra terram nostram, atque radiare, quare
laborare oportet te, in attenuatione naturae
ad formandum corpus philosophie',
quousque sit clara aqua, quae aqua vocatur
aqua sapientie', nam tota est auru~ & argentum,
delata in actionem eleme~torum
spiritualium, in quibus quiescit & gaudet
quintae essenciae spiritus, qui totum facit.

Quomodo Artista & operator debet custodire
naturam spiritus quintae essentiae sicut formam
formarum. Et quomodo debet illam intelligere. Et de mensura ignis.
C A P. XLVIII.
I Deo fili necessarium est tibi custodire naturam spiritus quintae essentiae, si vis aliquid facere, quae quidem à prima causa
dependet, sicut forma formarum, que' posuit
se in dictis quatuor naturis honorabilioribus,
& est nominata anima elementorum,
lumen clarum, & spiritus quintae essentiae.
Et quia omne formatu~ substantiale
immediatè dece~dit ab ista causa proxima
quinta, & nos clamamus ea~ matre~ matrum
omnium aliarum formarum. Fili
non debes intelligere, quòd he'c forma &
spiri-
@

T H E O R I C A. 86
spiritus sit nec calidus, frigidus, siccus, nec
humid9, nec masculus aut femella, sed intellige,
quòd causa magnae perfectionis
eius attingit ad quamlibet earum quatuor
naturarum, nam sine spiritu isto no~ esset
complexio in aliquo complexionato,
sicut manifestè cognoscimus & videmus
cum certa experientia in ligame~to & co~plexione
quatuor eleme~torum, quae quide~
contraria qualitate sibi ispsis repugna~t,
qua repugnantia dictorum elementorum
contrariorum non possent concordare
quòd in vnum redirent, nisi esset illud nobilmissimum
mediu~, quod confusè per omnia
vadit eleme~ta, & in qualitate suaru~ natuarum
participat. Idcirco fili, si istud vis
cognoscere, illud est quòd ponit inter inimicos
pacem, & ad illud conuenit attendere,
& gratia exe~pli, aer & aqua sunt inter
duos inimicos, aer inter calidu~ & frigidum,
& aqua similiter cum sit inter humidum
& siccu~, s. inter aere~ & terram. Et ideo
qua~do volumus, quòd siccum co~uertatur
in humidu~ capimus instrumentum cp
est in aqua, que' quidem participat per humidum
humido radicali, s. vapori humiditatis
aeree' discordante à suo phelgmate aquatico,
in quo spiritus quintus delatus
est,
@

R A Y M V N D I L V L L I
est, sine quo vapore, qui est materia nostri
germinis deportati in suo phlegmate, qd'
descendit à dicto genere generalissimo,
non posset congelari. Ideo tibi dictu~ est,
quòd benè scias substa~tiam aeream disponere
lapidis nostri, & substantiam terrae eiusdem
lapidis, quae est sua mater, qousq;
sint absq; separatione benè coniuncti. Fili
substancia aerea est materia nostri germinis,
quae alio modo aqua nominatur permanens,
humiditas cuius multum calida
est, quia induta est proprietate ignis naturae,
& ideo opus est, quod scias eam disponere
& cognocere, supra quam terram
debes eam congregare. Nam ibi est vis tota,
omnes que virtutes ibi iacent nostri lapidis.
Nam si substantia germinis esset co~gelata
& conuerta in ventre matris suae,
quae est vas naturae expirata aeritate, quae
suae participat essentiae per vim exitatiui
caloris, germen sine anima remaneret, nec
amplius haberet pulsum, neque motum alicuius
spiram enti. Et sic ad modum terrae
mortificaretur in albo colorato, quae indigeret
spiritu viuificatiuo, scilicet aere, in
quo omnis res viuificatur & inspiratur.
Quare terra nostra, absque spiritu isto non
portaret aliquem fructum, nam iste spiritus
tus
@

T H E O R I C A. 87
eam perficit. Velis ergo fili aeritatem
volatilem in terra sua congelare, amoroso
nutrimento ignis appropriati, sicut infans
inter brachia matris suae, videlicet, quòd
dictus ignis sit in isto gradu proportionarus,
quòd vim spiritus calidi & humidi no~
superet. Nam ipsus spiritus natura calida
citò resolueretur per ignis improprij flammam,
sicut virtus magnae flammae virtute~
paruae annihilat. Et debes in hoc casu assimilare
naturae, scilicet, quòd non capias
de igne elementali in generatione rerum
naturae, nisi in quantum indigebis ad proportionem
exitationis ignis naturae, qui
mouetur per totam materiam. Et de tali similitudine
natura, in qua est virtus generatiua,
est tua directrix & magistra. Quare
scias eam intelligere. Na~ ipsa magna sapie~tia
prouisa, & magna solicitudine in suo
naturali opere non capit de igne elementali,
nisi tantum, quantu~ indiget ad informationem
suae materiae. Sic fili debes tu facere,
scilicet, spiritum humidum dictu~ infigere
in suam terram, & suauiter dessicare
per calorem, quem nominatus escatesim,
ipse enim patitur sensum naturae, quia
sufficit ei, quòd siccitas terrae sustentetur
per siccitatem multum debilis ac tenuis ignis.
gnis.
@

R A Y M V N D I L V L L I
Et cùm toto hoc per calorem subtilem
dicti ignis sua sibi natura excitetur,
absque transgressione virtutis illius, quia
per illa~ spiritus calidus ad profundius honorabilis
materiae penetrat & intrat, sicut
anima corpus intrat hominis ad vita~ dandum.
Fili, haec est verissima substantia aerea,
quam debes per ingeniu~ naturale cogere,
& eam in corpore fixare, ne mortificata
remaneat. Et post hoc proijcias suum
phlegma cum omnibus super fluitatibus,
& tunc habebis substantiam terream benè
dispositam per humiditatem & calore~, sine
separatione unius ab altera, & tota~ conuersam
ad naturam aeris, quod ligamen
factum fuit per dictam aquam, que' est medium
sicci & humidi, & inceratio naturae
vocatur, aut naturalis, eò quòd natura facit
eam per generationem & viuificatione~
rerum mortificatarum, quando per sublimationem
conterminat siccum cum humido,
& econuerso. Haec enim mixtio est
natura, quiam cum igne sit, & sine illo non.
Ideo necesse est, cp de multu~ subtili terrestri,
& fortiter digesto ac subtili calore aereo
sulfur fit compositu~, sicut in vase naturae;
in quo dictum humidum & dictu~ terrestre
simul misce~tur subtiliter, & per mimina,
nima,
@

T H E O R I C A. 88
& insensibiles petias, sic vt minimum
terrestris sicci & minimu~ humidi ad quantitatem
vnius grani de vno, & ad quantitatem
similem de alio congregentur simul,
tali modo, quòd vnum nec aliud separetur
à partibus generis sui, sicut per eorum
sublimationem apparet manifestè.
In qua certa & approbata experientia videtur,
quòd hoc totum volat & ascendit,
vel in toto remanet inferius. Et sic per artem
inuenitur, quòd nulla partium separetur
ab altera, post quam natura haec colligauerit
cu~ maiori & minori, & cum magna
& miraculosa solicitudine. Fili, hoc
totum fit in prima nostri lapidis creatione,
& est alterarum rerum mixtio, aliàs viuorum
argentorum alterorum vnio, quae
possunt colligari in essentiali spiritus quintae
vnitate essentiae per alterartionem, adeo
quòd numqua postea separabuntur à suis
homogeneitatibus, sicut postea videbitur
per experientiam sublimationis, quae potest
aggregare hoc, quod de vno genere
est. Postea non debes ignorare, quòd necesse
est, vt medicina nostra de vna natura & vno genere componatur & componi debeat. Quomodo
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo sublimatio separat purum & mundum
ab impuro & immundo, per subtilitatem
ingenij artis & naturae. Et quomodo debes
intelligere animam. Et quid est anima.
C A P. XLIX.
P Osteà fiii sublimatio nostra separat totum purum & mundum, quod collectu~ est Mercuriali vnitate, & fecibus grossis
terrestribus & immundis. Et ideo tibi
necesse est legere, scrutari, & multis considerationibus
rationabilibus studere super
isto regimine, quia hic est totum periculum,
& vtilitas tota, totumque magisterium,
scilicet, puerum nostrum informando,
ac animam in corpus eius inspira~do
cum humore & calore veri luminis &
clari quinti, quando quidem tunc videbis
transmutari materiam de colore in colorem,
nec intelligfe, quòd hoc vi fieri debeat,
sed per ingenium & subtilitate~, quas
à natura debes intelligere, nam per ipsius
sapientiam habet natura multam solicitudinem
habendi, & deportandi materiam
ad suam perfectionem. Quare si omni te~pore
desideras opus inuenire per natura~,
admi-
@

T H E O R I C A. 89
administra semper naturae disponere suam
materiam cum scientia tota in igne,
secundum quod natura eum disponere
requirit & petit. Nam tunc suum proprium
faciet debitum, quia format, collocat,
& permutat materiam & non tu, quando
cum reperit, quòd per arte~ respectu principiorum
naturalium sibi appropriato stabilitata
est & preparat materia, tunc natura
per solicitudinem & intelligentiam in
obedienda materia totam perfecit materiam.
Et sicut nihil habes agere nisi administrare
naturae, eò quòd nulla forma excepta
anima est mouens materiam secundu~
proprium suum actum, & sine motu res
non potest generari. Et ideo ab anima totus
prouenit effectus. No~ quòd intelligas
quòd hoc sit secundum quod fit organicum
corpus philosophicu~, & habeat potestatem
vitae in animalibus, sed sicut operator
est in artificio suo. Et ideo fili haec anima
no~ est virtus sexta, sed est virtus quinta
quatuor elementorum, quae supra resultat,
& de puriori essentia quatuor elementoru~.
Et ideo in sphaera ignis quiescit, & ibi
habitat per continuum motum & causa
sui motus est eius calor excitatus naturalis
per igne~ simplice~ elementalem, sicut in
N eodem
@

R A Y M V N D I L V L L I
eode~ gradu. Custodi ergo ipsum ne exeat
prae calore nimio, & habeas eu~ in amore.

Quomodo naturae elementales exeunt à masculo et foemina ad faciendam generationem.
C A P. L.
C Vm aute~ fili de quatuor naturis suprà dictis duae à masculo, ac aliae due' à femella dependent, vnde vis est quòd in
simul habeant pati in mutatione suaru~ naturarum
tantum, donec suprà dicta virtus
quinta ponet ea in vera concorda~tia, & ligatura
cum eis per talem ligam, quòd nu~quam
ad finem termini suae mixtionis, aut
per se aut p' accide~s separatur ab eo quousque
per corrupta~ separationem edictae
virtutis venit ad finem termini suae co~mixtionis,
& fit de toto separata, dissoluta, &
deligata à toto co~posito. Et tunc elementa
potentiam non habent se retinendi, sed
separata remanent, & disligata elementariè
vnum ab altero, quando eoru~ ligame~,
hoc est virtus quinta praedicta separata &
dissoluta est ab eis, tanquam res confusa &
desolata, quae suum gubernatorem amisit.
O vos pueri filij doctrinae deauratae,
note-
@

T H E O R I C A. 90
notetis ha~c nobilissimam virtutem, si vultis
quatuor elementa simul per vnitatem
ligare, quia sine illa mixtio vera aurigraphiae
neque vnio fieri potest ipsorum. Et
cùm ista fit suo temperamento quod ex
nobili concordantia nascitur cu~ propria
mensura descendente à superiori natura,
quae natura habet in se philosophia~ & scientiam
septem artium liberalium, quibus
operatur. Quonia~ ipsi in se portat omnem
Geometricam formam, & omnem rem
terminat virtute Arithmeticae suae per aequalitatem
numeri certi, & per notitiam
Rhetoricalem, intellectum suum ducit
de potentia in actio~em. Vos ergo filij doctrinae,
debetis hoc instrumentum cognoscere,
si scire velitis & experientia certa videre,
virtutes influxas, & reinfluendas, ta~
naturae sapientia, quàm artis sagacicate in
suis compositis.

De intentione, per quam fit vnio quatuor elementorum.
Et quomodo potest fieri, & quando, & quare est factum.
C A P. LI.
N 2 Ante
@

R A Y M V N D I L V L L I
A Ntequam facias fili vnionem spiritualium elementorum, opus est scire, quòd per intentio~em fixandi ea velis vnire
ad fine~, vt ista vnitas fixari possit quousque
ipsa resistere possit co~tra bellum ignis.
Fili ignis est proprietatis talis, cp nullam
rem corruptionem habente~ pati potest,
imo ipsam omnino secundum eius potietiam
annihilat cum sua proprietate velit,
quod nulla corruptio post eum sit per
differentiam magnae contrarietatis, quae
est inter proprietate~ ignis, & impuritate~ alioru~
elementoru~. Ideo fili necesse est tibi,
cp primò habeas elementa praeparare cum
purgatio~e philosophicali, quousq; tu habeas
illam puram naturam, quae puro elemento
est appropriata, & primae rei à centro
ipsorum extractae in forma crystallina
clara & resple~denti, & hic, id est, illud
elementu~, ignis dici~t, qui est incorruptibilis,
per quem dicunt philosophi, quòd
corpora resoluuntur in argentum viuum
quem auserre sapienta est. Quia iam tibi
diximus in capitulo formae maioris,
quòd terra quam calcamus non est purum
elementum, sed elementatum à vero
quinto eleme~to, quia in suo centro reperta
est virgo & verum virgineum elementu~
& sic
@

T H E O R I C A. 91
& sic de alijs elementis intelligere debes.
Hic iteru~ tibi dicimus, quòd omne illud,
quod non erit de pura elementorum natura
comburetur, & ex toto annihilabitur,
& tunc ipsa eleme~ta pura, clara, & mu~di
remouebunt, & terra resplendens clarior
crystallo. Et hanc purgationem faciet
supremus creator quousque magnus mu~dus
in suam primam rem conuertetur, scilicet,
omnia elementa in sua primam essentiam,
quae postea ignem ce'li non timebit,
quia tunc motus naturae supremae in
semet remanebit absque aliqua corruptione.
Sic fili opus tuum habes huic operi
assimilari, quod nominatum est minor
mundus, purgationi magni mundi quousque
motus eius absque aliqua corruptione
permaneat. Et tunc amplius non timebit
ignem, sed simul omnia elementa magno
quiescent amore. Vide igitur quantu~
creatori summo tenearis, qui tibi dedit esse
ad saluadum te, & talia tibi demonstrauit
si ea videre vis haut habere. Ideo fili scito
cùm nulla res imbuta corruptione possit
pati vel tolerare ignem, nec ignis in se pati
corruptionem oportet, quod lapis mundus
magistraliter trahatur separat9 ab omnibus
immunditijs & foetule~tijs corruptibilibus,
N 3 bilibus
@

R A Y M V N D I L V L L I
antequam praesumas eum fixare,
quousque fit natura pura, quae est res puro
elemento appropriata & primae rei.

Quomodo tota substa~tia lapidis est impegna,
ia igne spiritus quintae essentiae. Et de
gumma philosophorum.
C A P. LII.
S Cias fili, quòd substantia lapidis nostri est tota pinguis & igne impregnata, in quo mouetur, & est absconditus spiritus
quintae essentiae, & ibi habitat, scilicet in
sphaera ignis, cùm lapis noster qui est spiritus
quintus est totus igne plenus, & est in
omnibus quatuor elementis diuisis, vel
non diuisis, & in omnibus habitat draco,
scilicet ignis, in quo est lapis noster aereus
haec proprietas est in omnibus mundi co~positis.
Et ideo dictu~ est, quòd lapis noster
est in omnibus co~positis mundi, & per totum
mundu~ per illos, qui benè intelligu~t,
sed differentia est inter lapidem, & lapide~.
Nam temperamentum fieri no~ potest, nisi
per fermenta, que' habe~t necessario fixare
lapidem, postquam versus est in naturam
metalli, scilicet sulfur & argentu~ viuum &
no~ exit fermentum de hoc vel hoc, sed de
sole
@

T H E O R I C A. 92
sole & luna ta~tum. Cùm nihil petimus, nisi
quòd lapis conuertatur in suu~ simile, quia
de ipsis est totum temperamentum, nec
ferme~tum est antequam dicta corpora in
suam primam materiam co~uertantur. Na~
conuenit, quòd de oleo & multum subtili
terra fermentum fit componendum, similiter
& medicina~ per inceratio~em naturalem
solutionem & indurationem, quousque
fit tanquam substa~tia vna gummosa.
Et haec gumma potentiam habet conuertendi
ad se omnem aliam rem, cui adiungetur.
Fili haec gumma est nostrum co~positum
fermentum, & similiter medicina,
quae potestatem habet conuertandi post
supremam medicinam, que postea formata
est de dicto fermento co~posito. Et dicta
nostra fermenta simplicia sunt nostra prima
olea, de quibus composita nostra ferme~ta
facimus, que' sunt magni valoris medicinae.
Quare nisi scias duo corpora perfecta
ad prima~ suam natura~ reducere, non
poteris vlla fermenta composita, habere.

De virtute universali, quae separat elementa,
& quae coniungit ea, & vnde illa est creata in vniuersali cognitione.
N 4 CAP.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. LIII.
C Ertum est fili, quòd quaedam virtus influxa est in omnibus elementatis corporibus, quia sine illa esse no~ possent,
sid in homogeneis rebus terminatis dicta
remanet virtus in mineralitate perpetua, &
est illa, que' omnem calorem habet pati, ratione
suae perfectae decoctionis in forma
humiditatis liquorosae. Et ideo necesse est,
quòd de metallis perfectis ea~ trahes, quia
de ipsis venit nostrae perfectionis terminatio
& claritas quinti luminis. Hanc igitur
virtutem extrahes per similem virtute~, que'
est in rebus crudis non terminatis per extremitatem,
sed terminatis tantummodo
à mediocritate, à quibus separabis aquam,
ignem, aere~ & terram, & ista quatuor
elementa cruda sunt impregnata simili
virtute, sed magis cruda per suorum
vasorum materiam & ratione pote~tiae suae
naturae crudae, debes attrahere naturam
magis coctam, calida~, & humidam & aeream
subtilem, quae ingenio naturae congelata
est in speciem & naturam metalli in
sua propria minera influxa. Na~ ista est magis
propinqua naturae, quàm prima, quia
magis propinquè descendit à forma formarum,
marum,
@

T H E O R I C A. 93
quae nullo tempore adiungit se,
nec conuertitur in formam metalli, neque
faciet, quousque habeat in sua natura cruda
& pontica, & amarum metallum, &
quòd illum crudum passum fuerit cu~ cocto,
& econtra coctum per crudum. Et tali
modo, fili velis antiquam forma~ recipere
cu~ omnibus suis partibus substantialibus
quia haec est vera species & pura natura
claritatis verae, & per nouam velis ea~ confortare,
vel eius augmentare vires per coelestis
influentiae administrationem. Nam opus
est, quòd natura iuuetur à natura, &
inferior superiori indiget, sicut materia femellae
indiget co~fortatione: & quòd perficiatur
à materia masculi sui, sicut dixim9,
quòd virtus masculi temperata in calore
& humore, temperat ac confortat virtute~
passiuam, ad retine~dum germinosam virtutem,
& rumpit, & ducit omnes frigiditates
suas excessiuas, ad remota~ regionem
per suum appetitum in virtute coelesti, que
dicitur forma, & mater formarum, desce~dens
in virtute coniuncta cu~ propinquiore
natura metalli, cum sua virtuosa & subtili
influentia, implendo formas medias,
secundum genus & formam materiae, cu~
complexione verissimi amoris. Nota ergo
N 5 fili
@

R A Y M V N D I L V L L I
fili has tres virtutes. Prima enim descendit
à primo motore, aut à motu stellato, &
suis figuris. Et istam in nostro testamento
nominamus primam formam formarum.
Haec est prima forma, per quam inferiores
materiae transmutantur de forma in formam
tantùm per cursum & institutionem
naturae. Et de illa forma natura fatis habet
ad formandum, & pone~dum de potentia
in actum sua prima co~posita per materias
elementorum. Et ista forma non potest obediens
esse arti. Secunda virtus est virtus
infusa in materijs elementalibus compositis,
quàm trahere ab illis materijs opus est
tibi in quibus est, per modum conuertendi
genus suum ad primam suam naturam,
vel appropinquandi, qua~tum est possibile
suae primae rei, & haec est arti sufficie~s, quia
materialis est. Et in hoc puncto ars non
potest assimilari naturae, quia dare no~ potest
formam substatialem rebus, sicut facit
natura per ingenium suae nobilis operationis,
& intentiuae. Et ideo necesse est
arti, quòd ad naturam recurrat ad obtinendum
de suis substantialibus formis,
quas iam creauit, ad formandum vnum
corpus cum tali potentia, quòd mas ipsum
nunquam teneat: & docere te, quomodo
pote-
@

T H E O R I C A. 94
poteris illud corpus trahere à suis compositis
creatis, & tibi ostendere suam creationem,
qualiter conuertit materiam de pote~tia
in actum generationis. Artista igitur,
fili, subtilis habet multum inspicere, qualiter
operatur natura, vt per artem ei assimilari
valeat, & eam insequi, quantum est
possibile, & illud, quod non est possibile,
quòd per ingeniu~ intellectuale sciat supplere
ad respectum naturae, si rem nostram
desiderat, quae perficitur per naturam, &
illa simpliciter nascitur de tertia virtute,
quam intelligere potes per secundam. Et
quamuis dixerimus, quòd sunt tres forme',
non est tamen, nisi vna tantu~ sola, quia no~
accipit finem terminationis, nisi per naturam
sui generis, in qua per cursum naturae
influxa est & capta & conde~sata per illa~ in
forma~ substa~tiale~, sine qua nulla res mu~di
potest viuere. Et ad hoc faciendum ad intelligere
nos fortificamus ad aperiendum intellectum
humanum, vt sciamus, quòd
dicta virtus est influxa humidis radicalibus,
quae sunt imbuta in partibus essentialibus
reru~ compositarum Mercurialium,
& elementorum purorum, & non puroru~,
quia de dicto humido factae sunt omnes
partes essentiales omniu~ Mercurioru~,
& om-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& omnium, quae in mundo sunt. Et per
hanc omnia, quae habent crementu~ & nutrimentum,
crescu~t & nutriuntur. Fili generaliter
tibi loquimur in omnire, & si intelligas
ea, quae tibi reuelabuntur, ea tene
secreta. Nam talis est haec virtus, quòd sine
ipsa non possis ligare, nec soluere, formare,
transmutare, lauare desiccare, calefacere,
humectare, neque anima~ in corpus ponere,
per hanc autem elementa ligantur.
Et nisi fili per theorica~ naturas intelligas,
nullo tempore per practicam scies opus
tuum corrigere, nec eorum mensuras intelligere,
sed potius in errorem cades, deuiando
per punctum contrarium, qui iacet
in casu fortuito.

De natura menstrualis foetentis, in qua est
ignis contra naturam. Et de re, quae corrumpit totam naturam.
C A P. LIIII.
P Ost haec fili volumus tibi reuelare naturam menstrualis foetentis, in quo ignis contra naturam est, qui totum lapide~
nostrum in quendam draconem transmutat
tat
@

T H E O R I C A. 95
fortem, guttorosam, qui ingrossat &
& impregnat matrem suam. Et dicimus,
quòd natura ipsius est in sua natiuitate prima
in co~plexione frigida & sicca in quarto
gradu, & substentia eius est pontica; sed
per suas digestiones & decoctiones de natura
in natura~ mutatur, & de sapore in saporem.
Nam cùm materia subiectu~ sit tra~smutationis,
statim ipsi per suu~ propriu~ numeru~
in se contrarietate~ recipt. Et sic etia~
moue~s secundu~ id, in quo licet contrarietate~
possedit, contrarietate~ transmutationu~,
secundu~ contrarium captum illis entis,
à quo mouetur contrarietas. Nulla res alia~
corru~pit, nisi illa, quae superat alia~ in qualitate~
co~traria, sicut est calor & frigiditas.
Et nisi sit eiusde~ generis, sicut calor tolerabili
& intolerabilis destrue~s naturale~ sensuum.
Et ideo parua flamma citò deu astatur
per maiore~, ratione suae excele~tiae magne',
quam habet contra illam. Nam humidum,
quod magno tempore nutriret suam paruam
flammam ac longius comburitur &
consumitur paruo tempore per magnam
flammam, & tunc aboletur parua. Et sic tibi
sit reuelatum, quòd omnes res nature' in
vno momento factae sunt, & in vno mome~to
corruptae. Et postea in alio momento
to con-
@

R A Y M V N D I L V L L I
constant & sunt, quoniam omnes contrarietatem
habent, & in illa contrarietate
aliae res sunt excellentes, & sunt omnes vnius
generis, & aliquae aliae omnino contrariae,
& in omnibus tamen hoc superantur
virtutibus. Et ideo in eis operantur co~tinuatim
in illis, & continuatim patiuntur,
quare potes intelligere lapidis nostri corruptione~
per vite' nostrae abbreuiationem
longitudinemque & durationem eius, secundum
complexionem aeris contine~tis.
In hoc magisterio fili duobus aereis indiges,
unus est temperatae complexionis, &
per istum lapis noster generatur, quia in eo
virtus viuificatiua, que' est sicut instrumentum
animae ad corpus. Alius aer est co~plexionis
nnon temperatae, sicut po~ticitas terrestris
acuta & amara tibi certificat. Quare
tibi sit reuelatum, quòd de natura frigida
est in quarto gradu, & calida in primo. frigiditas
est causa ponticitatis. Caliditas verò
causa est amaritudinis & acuitatis, per
quam acuitatem foetet & pungit multum,
& habet virtutem aperitiuam & incisiua~,
sicut apparet per suae actionis potentiam.
Nam illud, quod pungit & penetrat, facit
vnum ab altero separari, & comminuit &
corrodit. Et ideo potes cognoscere, quòd
res
@

T H E O R I C A. 96
res acute inter alios sapores, qui sunt de caliditate
causati, sunt magis calidae, quàm aliae,
quia nullam possunt impressionem fa-
cere talem, sicut fecit illa, quae à caliditate
exellenti procedit. Et ideo talis res sic co~plexionata
per suum calorem potest semper
dissoluere & resoluere humidum, &
in vaporem conuertere, & ilIud putrescere,
virtute caloris innaturalis, vel eius impressione,
quae quidem à nostro argento
viuo venit, cuins amaritudo descendit à
natura lapidum, & est acuitati vicina, quia
rodit & pungit, sicut acutum ponticum,
set non ita profundè. Et ideo reputata est
substantiae grossae, prout alias patet experientia.
Nam quando calidum acutum incorporatum
cum amarto in forma aquae
humidae, ingreditur magis profundu~ corporis
dissoluti, & corpus si fit continuatu~
in partibus humidis impediu~t partes grossas
salis, quae non possunt intrare corpus
eu~ calido acuto. Et ideo cu~ sit sequestratu~
à suo loco, no~ potuit humidum habere, in
quo possit co~tinuari, sed capit se ad co~gelandu~
in profu~do sui vasis, & remanet metallu~
dissolutum, & impregnatum à calido
acuto in forma aquaa, vnde exit nostru~ argentu~
viuum, id quod ab eo est dissolutu~.
Ratio
@

R A Y M V N D I L V L L I
Ratio quare sal apponitur est, ad extra trahendum
ignem contra naturam, qui lapidem
nostru~ corrumpit. Alia ratio est, quia
abstersiuum est, & mundificatiuu~ vnctuositatis.
Indiges tamen conseruare pondus,
quia non expedit, quòd amarun, superet
calidum actuum, vt non impediat nostri
lapidis putrefactione~. Quia nullu~ animal
potest generari per ineptitudinem & inhabilitatem
suae putrefactionis. Natura animalis,
quae est in nostro menstruali, talis
est, quòd mortificat &, obscurat omnem
rem, & obu~brat atque denigrat aerea nostra
omnia, & omnem animatam rem corrumpit,
& dessicat res virides, & humidas
naturales, que' sunt generatae, aut in via generatio~is,
acerbat res dulces, solutas, & reincrudat
res coctas & terminatas, & facit
de calido frigidum, de sicco madidum, de
duro molle, de ponderoso leue, de grosso
subtile facit. Et haec omnia facit à propria
natura sua prima per operationes certas.
Item alias potentia habet meliores, quia
viuificat omne mortuum, omne nigrum
dealbat, omne animatum generat, res siccas
humectat, haec à combustione conseruat,
dulcificat & dulcescit res agrestes, humidas
& frigidas lenit, res siccas, amaras, et
cali-
@

T H E O R I C A. 97
calidas mollescit, & in temperatam complexionem
portat, & reincrudatam in maiorem
decoctionem ducit, de frigido calidum
facit, de sicco humidum temperatum,
de leui ponderosum cum mediocritate,
de subtili facit grossum, quod cu~ simplo
participat, simplex condensat, rarificat
spissum, & sic operationes contrarias
habet quae sunt operationes naturae. Nam
quando congelatum est congelat, quando
dissolutum est dissoluit congelatum.
Non mirum ergo fili, si virtus talis menstrualis
ponatur in corde tuo, & diligenter
perquiratur, cum sit generatrix & gubernatrix
totius naturae. Et ista est res vilis,
quae per seipsam vertitur in rem nobilissimam,
mirabilem ac preciosissimam,
quam rem no~ credidissemus, nisi vidissemus
eius effectum. Nota, quòd haec virtus
recipit animatio~em & finem à suo elemento.
Et super hoc videas capitulum in nostra
practica, quando dicemus de corpore
& spiritu, simul dando exemplum de
generatione humana. Et de ista dicemus
adhuc iu capitu. 27. & alibi in 48. 49. ante
Sed spiritus secretus. Quonia~ ibi intellitur
de proprietate induratio~is me~strualis,
quae paticipat inter duas operatio~es, scilicet
O licet
@

R A Y M V N D I L V L L I
inter durationem, & mollificatio~em.
Et hoc benè si intelligis, cognosces, quòd
virtus mineralis, siue in terra siue in aqua
portatur, & deportatur, & considera benè
super potentiam suam, quia non recipit
determinatio~em, nisi à sua propria materia,
& recorderis, quòd potest esse terrestris
vel coelestis per intromissam virtutem
quae in aliquo ab agente extraneo suffocari
non debet. Sublima ergo Mercurium
in quo est talis virtus, quia sublimatus virtute
sua congelabit Mercurium in altam
medicinam. Sed hoc no~ fiet nisi sublimatus.
Vnde dicit Auice~na, quòd primò noster
Mercurius debet sublimari, & primu~
quòd debet fieri in opere, est quod sublimes
Mercurium.

Quomodo Artista & operator se habituare
debeat ad inueniendum dictum menstruale, et intelligere naturam suam.
C A P. LV.
P Ost fli me~struale querendo, sine quo nihil naturaliter fieri potest, opus est ad naturalia principia recurrere, ad illa,
scilicet, in quibus natura incipit immediatè
operari, quae quide~ principia naturalia
sunt
@

T H E O R I C A. 98
sunt adhaerentia mùltu~ cursu naturae suis
proprijs substantijs, sicut sunt praedicta humida
radicalia, quae per eorum naturalem
calorem excitatione ignis solis terminantur
& siniuntur in substantia~ metalli, quòd
nunquam possibile esset fieri, nisi naturae
metalli participare~t. Quare dicimus, quòd
haec radicalis humiditas no~ est nisi argentum
viuum substantia calore sulphuris impregnata.
Et hic sulfuris calor, est causa
congelationis humidi radicalis Mercurialis,
& suae terminationis in metallum perfectum.
Ergo patet, quòd illa metallina
humiditas iam terminata in formam metalli
habet actualiter potentiam & naturam
menstrualis, & ideo vocata est prima
nostri lapids extremitas. Apparet ergo,
cum lapis noster à natura sua proueniat,
quòd dissoluitur & resoluitur in illud absque
praeiudicio suae naturae, & sui crementi,
cùm primum regimen & gubernamentum
lapidis nostri sit resolutio & terminatio
sua in argentum viuum, & ideo declaratur
tibi, in qua forma lapis noster est tractus
tam à corporibus, quàm ab arg. viuo.
Quoniam natura menstrualis foete~tis erat,
& est ad huc eorum continens cum natura
ar. viui, cùm per calorem illius in naturam
O 2 metal-
@

R A Y M V N D I L V L L I
metalli sit congelatum. qui calor illius
multiplicatus est in subtentiam argen. viui,
est vbique in substantia humida argen.
viui vaporaliter mixtus, primae virtute mixtionis
vel continuationes homogenee' in
forma liquoris aut aquae clarae. Et per similitudine
principij naturalis dicimus, quòd
dissoluere facias lapidem, quousque fit factus
aqua, quod argentum viuum vulgare
facere nequit, propter defectum caloris
& humorum, in quo necesse est, quòd lapis
continuetur in forma liquoris, cùm
non fiat transitus de extremo ad extremum,
nisi per medium. Igitur apparet, si
bene nos intellexisti, quòd lapis sine menstruali
non potest in humidum dissolui,
quod est spiritus foetens, vnde aqua viua
extracta est quae nobis apparet sicca. Nam
argentum viuum vulgariter intellectum
in sua pura existens natura, non potest aliqua
corpora mutare, nisi in suam naturam
in quam commutatum conuertitur, quando
mutatur, si fit aqua clara in aquam cIaram
mutat. Et nisi mutetur, no~ potest mutare,
nisi in suam naturam. Et ista mutatio
sit per rationes capituli praecede~tis. Et hoc
quia impregnatur tali virtute, que' semper
determinatione~ recipit in materia, siue fuerit
rit
@

T H E O R I C A. 99
materia terrea, siue aquae. & ideo plures
decepti sunt, qui praeter rationem credunt,
quòd argentum viuum tale vulgariter
intellectum, posset per naturam, que'
in ipso non est, corpus in aquam viuam
transmutare, sed totum no~ valet vnum sicum
putrefactum. Ideo intellige vt pre'diximus,
nam sic intellectum, videlicet vulgariter,
non transmutat corpora solis &
lunae in aquam humorosam, nisi secundu~
suam naturam alteratione modica, quam
appellamus propriè combustione~ & perditionem
elementorum realium, & confusionem
spiritus animae & corporis. Ratio
est, quia non habet rem quae participat
inter corpus & spiritum, scilicet arge~tum
viuum praedictum, & metallum perfectu~.
Et haec res est illud mediu~, quod potentia~
habet faciendi contrarias operatio~es, scilicet
elementa disligandi, & illa ligandi, &
ab omni combustione & combustibilitate
conseruandi contra bellum ignis. Et tamen
oportet, quòd ignis excita~s ei moderetur,
quoniam sicut plu~bum adiuuat argentum,
quando examinatur, & custodit
à combustione co~tra pugnam ignis, & est
ibi plumbu~ loco medij positu~ inter arge~tum
& igne~, sic illud mediu~ descendit elementa
O 3 menta
@

R A Y M V N D I L V L L I
à combustione, & adiuuat, & iu~git
per proprietatem suae naturae, corpus cum
spiritu, & spiritum cum corpore. Et ideo
clamamus ipsum medium inter corpus &
spiritum. Sed est adhuc aliud mediu~, qua~do
corpus coniunctum est cum spiritu, &
econtrà, & illud est generi metallico propinquissimum.
Vnde per media sit transitus
ad extrema perfecta, per quae patet,
quòd nullus transitus sit de vno contrario
in aliud, nisi per media~ dispositione~, pro**
tibi per figuram arboris practicalis declarabitur.
Fili dispositio ilia est media illa,
que' participat mollitiei ar. viui in primo
suo esse, & duritiei metalli in alio latere.
Cùm de propria substa~tia illius natura sua
posuerit de potentia ad actum, & de facto
ponit, ideo tibi reueletur, quòd extremitas
immediata in opere nature' & primo
esse est argen. viuum, non tamen tale, sicut
scimus facere per artem. Et ideo illud nos
accipimus, pro menstruali in reali. Et in alio
latere sunt ommia metalla, quia in ipsis
repertus est finis circularitatis perfectae operationis
naturae. Media dispositio ista
duarum extremitatum, est argentum viuum
extractum à dicta prima extremitate.
Quod quidem appellamus menstruale
in
@

T H E O R I C A. 100
in opere artis in forma aque' clare' facte' ingenio
naturae, quae in sulfure congelatur.
Quare dicta est aqua sicca, no~ aqua nubis
aut phlegmatica, sed aqua cholerica, igne
calidior. Sed principia vera radicaliter nata,
de quibus operatur natura illud, quod
supra dictum est, sunt veraciter sulfur & argentum
viuum. Vnde exeunt extremitates
duae, quae multum remotae sunt cum
proprio medio, que' necessarium est quod
scias, si velis principiare, & incipere respectu
nature & scientie', qualiter sermone rustico
nominantur.

De principis naturalibus confusis. Et quomodo
generantur per virtutem successiua
operationis in altis naturis.
C A P. LVI.
P Rincipia naturalia confusa in opere naturae, sunt spiritus foetentes & aqua viua, que' vocatur aqua sicca, & tunc dicta
est mediu~ reale. Spiritus fe'tentes sunt media
secunda, que' participant inter corpus
& spiritum. Et alio modo nominatur sulfur
& ignis. Et sunt quemad modum sperma
masculinum, quod est medium actiuu~
O 4 inter
@

R A Y M V N D I L V L L I
inter menstruum & foetum. Et aqua viua
est arge~tum viuum congelatum in sulfur,
sicut me~struale, quod congelatur in substantiam
embrionis. De materia ista postmodum
successiuè in suo proprio vase
minerali generatur & creatur, scilicet, in
suae terre' visceribus, vel venis mineralibus,
quae dam fumosa substantia, subtilis multu~,
que' vaporabiliter coniu~gitur in vnum,
& illic coquitur & depuratur multu~. Postea
supra illam venit virtus mineralis sulfurea
in forma vaporis sicci, quae eam penetrat,
& congelat amoris ligamine tali,
quòd nunquam separabuntur. Dum tame~
masculi virtus superet femellae virtutem
per coe'qualitatem rei quintae, tunc remanent
in vna re fixa per artem temperamento
decoctio~is naturalis, quam habuit materia
in sua minerali forma, quòd humidu~
Mercuriale à sicco sulfureo, neq; siccum
sulfureu~ ab humido Mercuriali nullo separabuntur
tempore, quoniam sunt unita
per actionen & passionem in illud materiale
medium, in quo metalli forma est pla
nè constituta, non quòd sit argentum viuum
in tota sua natura, cùm pars suae naturae
iam sit alterara per coactionem, aut
constrictionem, quas suae subtiles partes
acce-
@

T H E O R I C A. 101
acceperu~t via colligationis vaporis sulfuris,
nec per hoc sulfur in tota sua natura.
Quoniam si esset sulfur, cremaret substantiam
argenti viui per eminentiam actionis
suae dominationis. Et ideo, quoniam virtus
sulfuris non dominatur super virtute~
ar. viui, nec potest suam claritatem metallinam
consumere specificam, sed solum modo
co~gelat eam, & fixat vsque ad gradum
potestatis suae virtutis sub conseruatione
speciei metalli, quam ar. vi. tenet materialiter,
secu~dum suam naturam, & talis proportio
sulfuris & ar. viui constituit specialiter
formam & specie~ talis metalli, à quo
vapor sufuris & ar. viui erit auri vel argenti,
vel alterius metalli corpus. Et omne illud
venit à diuersa depuratione dicti vaporis
digestione, vel decoctione, qua~ accepit
in propria sua minera. Et ideo bonus
Artista capit metalla pro medijs in opere
magisterij, & specialiter solem & luna~. Ideo,
quia ista duo venerunt in coequalitate
temperata, & multum depurata de sulfuris
& argenti viui substantia cocta pura, &
benè digesta ingenio naturae, ad qua~ proportionem
Artista in vanum se vexaret, si à
principijs naturalibus sine realibus medijs
pro intentione faciendi velit incipere.
O 5 De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De materia sulfuris proportionati, & de aequipollentia
sua ad operationem naturem.
C A P. LVII.
F Ili, he'c est metallica materia, in qua nostrum sulfur proportionatum est, cp natura sagax nobis parauit, vt dixim9, quo
mediante nostrum totum facimus secretu~
magisterium. Quare noli ignorare, quòd
illud, quod est dictum secunda extremitas
in opere naturae, dicimus medium in
nostro philosophico opere. Nam opus est,
quòd per artificiu~ suppleatur illud, quod
natura reliquit, na~ potentia~ no~ habet tra~seundi
motu suo vltra generationem metalli,
quia suam circulationem compleuit.
Post haec tibi relucere debet, & subuenire
manifestè causa & res perfectiua, manifestata
omnibus experientijs, quod humidu~
metallorum in suis calcinationibus no~ potest
consumi, neque ab eis separari, ratione
suae homogeneitatis vnionis elementorum,
quae paulatiuè sunt ligata & coniuncta
simul. Sed humidam lapidum separatur,
vt in eorum calcinatione patet, tantummodo
per ignem abfsue medicinali
appli-
@

T H E O R I C A. 102
applicatione. Et hoc est, quòd humiditas
in grossa lapidum substantia terrestri non
est ligata per siccum in minimis partibus
vnius & alterius, sed in grossis & in pluriribus
partibus humidi & sicci. Contrà est
in materia vitri, per quam materiam ars vitrearia
subalternatur isti arti. Quare dicit
philosophus, quòd vitrum sit tibi exemplar
in nostro magisterio. Et haec est causa,
quare humidum lapidum, & medioru~
mineralium, sunt atramenta, vitriola, & azoquea,
Marcassitae, Alumina, Sales & baurax,
quae non abent humiditatem suam
in natura fixam per siccum materiale, sed
est volatile ac fugiens ab igne, humiditas
autem metallorum est fixa & permanens
in igne. Ideo tali aqua fixamus auiculas in
aere volantes virtute lapidis nostri, qui de
ipsorum substa~tia propria creatus est. Apparet
igitur, quòd ar. viuum nostrum materialis
est substantia, & humiditas radicalis
omniu~ corporum liquabiliu~. Fac ergo
corpora esse aquam liquefactionis, faciendo
& funde~do in ar. viuum. Na~ cùm ipsum
fit elementum principale dictorum liquabilium,
cùm liquantur, resoluuntur in ipsum.
Et sulfur est pater. Et ideo dictum est
medium in opere naturae, sed argentum
viuum
@

R A Y M V N D I L V L L I
viuum & metalla dicta sunt extremitates
suae, quia sunt materia inceptionis, & materia
finis. Et ideo tibi potest apparere,
qua muis teneamur assimilari nostru~ magisterium,
quantum est possibile operationi
naturae, non possumus tamen propriè
suam insequi naturam, nisi per operationis
modum, & non capiendo materiam
crudam, sicut ipsa facit in suo primordiali
principio, qua muis sine ipsa materia incipere
non possumus, cùm ipsa fit res necessaria,
& cùm necesse fit, quòd metallum
totum, quod est sulfur & argentum viuu~
in isto se habent reicrudari, insequendo
similitudinem operis nature' in nostro magisterio
cu~ propinquioribus materialibus,
sicut co~uenit scire omni sapie~ti Artiste'.


Quomodo ars corrigit & supplet fortitudines,
quas in materia naturae inuenit, per mutationem
illius in actione purae formae.
C A P. LVIII.
F Ili, ne toedeat te, nec displiceat fermo & doctrina, quam dabimus, quia per artem scita~ nos corrigimus & supplemus
forti-
@

T H E O R I C A. 103
fortitudines & virtutes naturae. In adiutorio
ius nos per artem incipimus operari,
vbi natura dimittit opus. Cùm visum sit, cp
metalla tingere non possunt, nisi quantu~
ipsorum natura extenditur per potentiam
suae primae circulationis, suae naturae sulfureae.
Et ideo factum est opus certu~,in nostri
generatione lapidis, vt eorum tinctura
magis accrescat, quàm erat in sua natura
siue comparatione. Si scias fil lauatorium
nostrum, tu poteris ar. viui lauare natura~,
tali modo, ad quem natura vllo tempore
non potuit peruenire, quòd illa natura ar.
vi. fiet elixir completum. Sed cùm in natura,
& in suo opere ar. viuum & metalla
sint extrema, & extremitates, nec habeant
posse coniungendi se, nisi per virtute~ dispositionis
mediae, quae est inter molliciem
argenti viui, & duriciem metalli, quia per
istam mediam dispositionem constat vna
obedientia naturalis, quae est causa coniunctionis
inter corpus & spiritum, sicut
est in omni generato & generabili. Item in
natura sunt plura media, quàm duo sunt
puriora & magis viscosa, quàm alia, sicut
sunt azoquea, vitriola viridia cum natura
lapidea, quae est sal & natura lapidum. Fili
adiutorio naturae huius materiae procreatur
creatur
@

R A Y M V N D I L V L L I
lapis noster, quem tantùm quaesiuimus,
quia mediu~ est in opere nature' inter
spiritum, & corpus mareriale sicut sulfur
in materia ar. viui. Et ideo natura mediante
illo co~uertit ar. vi. in metallum perfectum,
quod metallum in nostro magisterio
ratione suae depurationis dicitur medium
reale, inter corpus & spiritum. Corpus
dicitur, quando est terra combusta.
Spiritus verò, quando tractum est à corpore
in forma aque' clarae, ar. vi. dicitur. Intelligas,
quòd in opere naturae sunt propria
duo media electa inter omnia alia, scilicet
azoc praedictum, & sal naturae, qui ar. viuu~
conuertit in liquorem ignis, vnde sulfur
creatur, quod ar. vi. congelat. Fili pari modo
habem9 in nostro magisterio duo, quae
natura nobis dedit, & depurauit à suis medijs
confusis, & sunt aurum & argen. quae
ratione suae naturae pure' maiori perfectione
participant. Quare nostri lapidis extremitates
in sua creatione est arge~tum viuu~
extractum à corporibus in suo primo latere.
Et in secu~do est elixir completu~, quod
est vltimu~ nostri magisterij lapidis, & co~plementum
magisterij nostri. Fili ostendemus
tibi per gradus certos extremitatum,
& mediorum, vsque ad finem, vt intelligas
media
@

T H E O R I C A. 104
media, per quae de gradu in gradum natura
transit, eundo ad extrema, secundum
perfectionem, & plus & minus. Na~ in hoc
est notitia totius operis naturae ac omnium
secretorum suorum, & per consequens
totius alterius scientiae.

De naturas extremitatum argenti viui nostri.
C A P. LIX.
H Abes ergo nostri lapidis extrema. Nunc arg. viui nostri dicemus extremitates. Et dicimus, cp extrema eius in latere
primo cum tota substantia eius, sunt aquae
leonis viridis cum metallo co~iuncta,
& in secundo latere, lapis qui creatus est, et
illorum medium est sol & luna, à quibus
exit argentum viuum nostrum, quod est
corpus liquefactu~, putrefactum, à quo lapis
creatur, quando à sua originali natura
purgatum est. Fili leo azoqueus, qui dictus
est vitriolum, per natura~ factus est de propria
substantia arg. viui communis, quod
est radix naturale, vnde metallum creatur
in sua propria minera. Quare in nostro
magisterio tribus principalibus radicibus
indigemus naturaliter, sicut opus naturae,
scilicet, extremitates duae, & mediu~. Vnde
opus
@

R A Y M V N D I L V L L I
opus est tibi, quòd ista cum magna patie~tia
habeas scire, & opus facias secundum
quod sagax sapiens que natura vult monere
te, cum inte~tione tali, quòd habere debes
& habes creare primum nostrum argentum
viuum, vt habeas conuenientem
materiam, de qua possit lapis creari, quia
media nostri arge~ti viui sunt duo propria
metalla, & ipsorum natura habet conuerti
argentum viuum in lapidem virtutis per
artificium, quoniam natura no~ habuit potestatem
metalla dicta transeundi in aliam
digestionem, vt per aliam circulationem
fecisset elixir completum, & hoc ratione
spissitudinis duritiei, & compactibilitatis
humidi Mercurialis terminati, & inspissati
per vaporem sui sulfuris, & caloris naturalis
in forma metalli, quemad modu~ solem
& lunam creauit de subtili substantia
suorum propriorum medioru~ virtute sui
primi circularis operis. Ideo in hoc casu
supplemus impotentias naturae, scilicet, faciendo
corpora dura, mollia, grossaque
gracilia adiutorio naturae, quae non recedit
hinc. Et liquefacimus cu~ putrefactionibus,
quousque ad naturam argenti viui
reuersa sint per sublimatione~ grossi in simplum,
& reductionem cocti in crudum, &
reso-
@

T H E O R I C A. 105
resolutionem & dissolutione~ sicci in humidum.
Et omnia haec opus est facere co~plementaliter
vsque ad finem, vt materia
simplex melius & plus obediat naturae digestiuae.
Quoniam constat iam manifestè
omni sapienti, sicut in principio naturalibus
oste~sum est, quòd res subtilis substantiae
similis suo toti, sicut corpus simplex homogeneum
citius mutatur & generatur
virtute suae naturae, quàm aliud durae substantiae
grossae ac spissae. Et ideo aurum &
argentum dissoluimus in rebus radicalibus
sui proprij generis, scilicet in liquore,
& per liquorem argentorum viuoru~ suorum,
quorum primum est menstruale foetens,
quòd in prima materia duorum praedictorum
luminarium intrat, sicut intelligere
potes per principia naturalia in sua
propria minera. Et ideo tibi dicim9, quòd
in illud immediatè resoluuntur & dissoluuntur,
ac in illo à quo facta sunt resoluuntur
ad aspectum oculi, & conuertuntur
in menstruale foetens. Nec alio modo
haberet actionem & passionem, nisi per
concordiam & conuenientia~ naturae, quae
est inter vnum & aliud. Item recorderis,
quòd cum menstruali nihil ponere velis,
nisi rem, quae de illo nata sit in principio
P suae
@

R A Y M V N D I L V L L I
suae commixtionis. Nam si rem extraneam
ponas, statim corrumpetur per extraneam
naturam, nec vnquam habebis illud, quod
habere vis. Aurum & argentum, & Mercurius
dissoluuntur in nostro me~struali, quia
participat cum eis in proximitate, & vicinitate
primae naturae. Et hinc extrahes fumum
album, quod est sulfur nostrum, &
leo viridis, quae est vnguentum nostrum, &
aqua foetens, quae est argentum viuum nostrum.
Attamen opus cùm est, quòd leo
viridis aqua foetente dissoluatur solemni
dissolutione, antequam dictum fumum,
qui est sulfur nostru~, habere possis, quod
quidem sulfur eodem modo à corpore
dissoluitur spiritum congelando, in forma
aquae siccae, quam lapidem appellamus,
& medium supremum totius operis
nostri, qui est connexio, & aggregatio omnium
naturarum, scilicet corporis & spiritus.
Fili he'c aqua dicitur aqua ignis, quia
comburit & cremat aurum & argentum
melius, quà magnis elementalis facere potest.
Et quia in se continet calorem naturae
terrestris, qui sine vi dissoluit, quod ignis
communis facere nequit. Quare tibi praecipimus,
quòd de rebus calidioribus, quas
in natura recipere potetis, facias magisterium,
rium
@

T H E O R I C A. 106
& aquam calidam habebis, que' omnia
dissoluit.

De natura aquarum fortium, & de earum approbatione.
C A P. LX.
M Vlti dicunt & affirmant, aquas fortes esse nostri lapidis corruptione~, & non mentiuntur, quia qui suam corrruptionem
non intelligit, difficile est, cp intelligat
suam generationem, cùm fieri no~
possit sine corruptione & transmutatione
indiuiduorum, quae sunt entia realia materialia
nostri lapidis, in sua natura cppria,
quae quidem corrumpenda sunt, & corrumpi
debent per dictu~ menstruale, amore
pio sine tota eorum destructione, quia
mater pia nunquam vult filium, quem nutriuit,
interficere. Fili omne, quod pones,
quod no~ est de genere suo, sua~ dissolutionem
refutabit. Sed he'c putrefit, quonia~ est
res generis recipie~di totam naturam, cum
qua appropriatur. Vide ergo, ne misceas
cum aqua nostra rem aliam, nisi quae sit de
propria sua natura. Nam res. que' melius &
citius putrefacit corpus perfectum, est aqua
nostra ratione suae ponticitatis amare',
P 2 & na-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& nature' crude', & he'c est quae cremat, ardet,
& corrumpit omne quod est cremabile
& corruptibilr per annihiIatione~ suae
propriae naturae ardentis & combustiuae.
Et si humidum oleaginosum, impurum &
vnctuosum est in suo co~posito, quod habet
corrumpere per suam proprietate~ &
operatio~em, omnia ad nihilum redigit. Et
illud, quod est purum & mundum, at que
melius dissolutum manet totu~, ac illud ab
igne defendit, quia ipsa est pura natura, &
propria materia essentialis lapidis nostri,
virtute aquae praedictae dissolutae, que' cremari
nec ardere potest, vel comburi, sed
crescit eius humiditas quando in igne est.
Et quòd ista aqua potentia~ habeat crema~di
& combure~di omne illud, quod ei extraneum
est, nos certa experientia probauimus
& vidimus, nos in ista aqua per artificium
dissoluimus sulfur commune memequinum.
Et postea sub limauimus humidum
illius, quod magis purum erat in
natura per distillationem. Inde intus posuimus
argentum viuum viuificatu~, & statim
congelatu~ est in forma amalgamae nigre'
nimis mollis, quia sulfureitas sicca vaporosa
non vicit molliciem argenti viui.
Deinde de super eius luciditate voluimus experiri,
periri, &
@

T H E O R I C A. 107
& ideo miscuimus aquam dicti sulfuris,
& aquam ar. fini. post haec congelauimus
argentum, & fundi fecimus, & reperimus
illud nigrum & terrestre, & illud
per cineritium purgauimus, & fuit bonum
sicut prius, sed pIusquam medietas fuit deuastata,
proprer quod manifestu~ est, quod
humiditas tota à sulfure tracta erat combustibilis
& fortis ad huc, quando aqua
non habuit potentiam vince~di immunditiam
& malitiam sulfuris. Et post haec iteru~
miscuimus de noua aqua cum aqua sulfuris,
& distillauimus aquam, & reperimus,
quòd tota substantia humida sulfuris cremata,
& combusta erat, quia nullo modo
contra Mercurium operata est. Et ideo tibi
sit reuelatum, quòd virtus aquae nostrae
habeat potentiam congregandi res purè
homogeneas & partiendi at que diuide~di
heterogeneas, per co~bustione~, & co~sumptione~
ipsoru~, que' no~ sunt eiusde~ generis.

Qualiter Artista bonos & malos spiritus intelligere
debet, & eos cognoscere per virtutes aquarum
fortium, & per naturam illarum aquarum. Et de igne elementali, qui elementat elementa.
P 3 C A P.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. LXI.
E T simili modo fuimus experti arsenici vulgaris naturam, quam minus foetentem non reperimus, neque minus combustibilem.
Et similiter de alijs spiritibus rusticaliter
intellectis, qui sunt omnes de prima
imperfectione accessionis. Ergo, ad ar.
vi. quod scimus, & ipsum reperimus ab omni
combustione custoditum dicto naturali
experimento. Ideo fili reuelatum sit,
quòd per aquam nostram visibiliter cognoscere
potes, quis spiritus in natura sua
sit melior, & in ope nostro sit propinquior,
cùm secundum rei veritatem argentu~
viuum purgatu~ sit ab ea, sine consumtione
suae purae substantiae, sicut per naturam
videtur, & quòd nos & alij vidimus per artem,
quòd natura eum in purum metallu~
permutat, & per artem in puram medicinam,
quòd fieri non posset, nisi eius pura
substantia perpetua esset contraigne~, qui
no~ vult nisi res puras, & quia substa~tia sua
est pura, in igne quiescit sine terminatione
consumptiui finis. Et sic apparet quomodo
per aquam bonum poteris cognoscere
spiritum, & per spiritu~ aquam, que' causa
est suae rectificationis. Fili elementalis
ignis, & qui elementat elementa, non potest
test
@

T H E O R I C A. 108
à corporibus anima~ trahere, sed aqua
foetens benè trahit virtute amoris participantis
inter ea per media eoru~ preparationu~,
quia in praeparationibus in uniunt se animae
& vires, quae faciant nostru~ magisterui~
in distillando & redistillando, soluendi
& co~gelando. Et sic fili aqua nostra faci
totu~ corpus spiritum, & argentu~ mortium
in substantiam viuam vertit. Postea
mortificat & reuiuificat in suam propriam
naturam. Et postea, quando congelatum
est dicitur nostra magnesia, quae quidem
magnesia non est, nisi aqua composita, &
co~gelata, quae igni repugnat, nec pòst ipsa
tim*ignem, quia ipsamet ignis est, & de
natura ignis facta. In igne conseruatur, &
regimen eius, & nutrimentum in igne est.
Qualiter ergo posset pater interficere, vel
macta*e filiu~ suu~, que generauit, vel mater
pia infantem, quem nutriuit verè? quamuis
ambo vellent eum interficere, tamen
nullo tempore possent eu~ co~fundere, imo
possunt *tius extingui per calore~ laboris,
quia filiu* ipsorum tali calore est indutus,
qué' ignis *modo corrumpere no~ potest,
cu~ calore maiore sit munitus, quàm eleme~tum
ignis. Et ideò tibi manifestauim9 aqua~
nostra~ post congelatione~ cu~ suo ferme~to.
P 4 Et
@

R A Y M V N D I L V L L I
Et si aquas nostra intelligis, viua argenta
etiam intelliges, quae successiuè veniunt, et
quotidie succedens habet ampliorem potentiam
ad fermantandum suum praecedens.
Et sic est de vltimo, quod maioren
habet potentiam, quàm omnia praecedentia.
Ideo fili, si intelligis nostra argenta viua,
& eorum fortitudines, tum intelliges
ferme~torum nostrorum potentiam, & i*de
multam philosophiam, quae totum ostendere
potest experientia visibili patientiam
benè & cautiuè ordinata, & cum
mora temporis anticipata, ad habendum
medicinam talem, quae non semper i(nu**)enitur.
Qui ha~c habet, thesaurum aeternum
habet, & omni alio incomparabilem.

De natura fermentorum, & de eorum aquis,
& de nostris argentis viuis, & de terris ipsorum.
De magisterio, & de cognitione (*)aque' fortis, & de rebus, quae eis debet iungi per concordanciam contrarietatis.
C A P. LXII.
P Ost haec fili intendimus, in *umma dicere fermentorum naturam, & aquarum rum
@

T H E O R I C A. 109
suarum, & nostrorum argentoru~ viuorum,
que omnia sunt vnum, cùm no~ fit,
nisi vna sola natura, & de terris nostris. Et
dicimus, quòd hoc totum non est, nisi vna
res, quae variatur in numero trium per suas
operationes, & variando per vnam decoctione~
est vna res vnius potestatis simplicis,
& post hoc gradualiter transeundo ad
informationem per alia~ digestionem, erat
alia res, quam ar. viuuum appellamus, terra~,
aquam, & fermentum, gummam, & nostra~
****aturam secu~dam, amaram & asperam,
quae totum corpus soluit, virtute composata,
& proprietate per secundam digestionem
acquisitam. Et pòst per aliam digestionem
habet maius posse. Et sic intelligere
potes, quòd in nostro magisterio sunt
tres propriae terrae, tres aquae, & tria propria
fermenta, tres propriae gummae, tres
propriae salsaturae, & tria propria ar. vi. co~**iantia,
sicut potes intelligere per operationem
triangularis figure', per quam constitutae
tres principales reductiones,
quae sunt totius magisterij nostri compleme~tum,
sicut in nostra declarabimus practica.
Ideo fili ar. vi. custodi, quod congelatum,
& in mineris terrae suae. Nam illud
(**est) ar. vi. nostrum, nostra gumma, terra nostra,
P 5 stra
@

R A Y M V N D I L V L L I
salsa nostra, amara, quae dulcificatur
virtute reductionis tertiae. Et est fermentu~
nostrum, nostrum elixir, & medicina nostra
ad omnes infirmitates. Haec est aqua
nostra, non aqua vulgaris Mercurialis de
plegmaticis, sed est illa, quam diximus
que est in multum calidiori natura, quàm
fit ignis. Qua propter Hippocrates, Auice~na,
Auerrois, Galenus & alij philosophi
appellarunt vrinam iuuenum cholericorum.
s. aqua fortis acuta. Et de his, que' supra
diximus tracta conuersa & congelata
in aqua fermenti, sicut diximus. Et scito fili,
quod res cholerica non est nisi ignis, &
he'c fili est aqua nostre' prime' ac vltime expositio.
Dissipa ergo rem capta~ prius per
rem fatis aptam, & ista qua est res leuite
extracta sic massam contere factam, s.
cum igne aquae, nam album vrinae disponit
membra ruinae. Quia nulla res est in
toto mundo ad tincturam, nisi aqua
quam in memoria habemus. Scias fili,
quod per artem & naturam argentum
viuum per aquam acutam congelatur. Ideo
intellige philosophicaliter, quia si
non esset acuta, non penetraret, qui
est prima actio in dissolutione, postquam
solutionem in sanguinem apotesmatum
reuer-
@

T H E O R I C A. 110
reuertitur per mutationem suae naturae in
aliam. Fili duae res sunt, quae debent adhaerere
per concordantiam contrarietatis,
vna pura, alia impura. Impura recedit,
cùm fit ignis inimica suae ratione corruptionis.
Alia remanet in igne, causa ratione
suae puritatis transmutate in sanguinem
& haec est argentum viuum nostrum, atque
totum nostrum secretum indutum
indumento tripartito, videlicet, nigra, alba,
& rubea. Et ista solum indigemus pro
intentione nostri magisterij, cùm sit arge~tum
viuum continens omne illud, quo
indegemus pro substantia quinta. Est in
Mercurio quicquid quaerunt sapientes,
nam sub vmbra eius latet substantia quinta:
nam eius substantia est pura & incombustibilis.
Et omne illud no~ est nisi aurum
& argentu~ liquefacta & fusa intu & exterius
per virtutem ignis, & pòst depurata
& separata ab eo, & à tota sua originali
(**a)be ac macula, nam aurum, quod est incombustibile
remanet fusum & liquefactum,
& est aurificans in dicto Mercurio,
quia substantia sulfuris sit vniuersaliter
dispersa per totam suam substantiam. Et
Mercurius est in re seminali totus fermentiuus
propter dulcedinem auri, quae nutrit
trit
@

R A Y M V N D I L V L L I
semen, mouet & multiplicat, vt videre
poteris in rebus naturae. Intellige ergo fili
Mercurium nostru~ & suam proprietatem
& modum suae copulationis, in tali loco
iungitur cum ar. vi. tractione ab ar. vi. copulatur
multum cum auro. Ne queras igitur
operari, nisi cum Mercurio & luna pro
argento, & Mercurio & sole pro auro. Na~
aurum non est resolubile, nec reducibile,
nisi in propriam suam naturam. Quare debes
benè discernere, que' su~t materie', quae
sic nominantur, vt in qua figura, & materia
ipsa sunt.

De praeparatione lapidis per ipsius diuisionem
in quatuor eleme~ta post putrefactionem suam.
C A P. LXIII.
I Ntentio naturae fili ad facie~dum magisterium nostrum est, quòd lapis in quatuor elementa sit diuisus, ad finem, quòd
quodlibet per se secu~dum exigentiam sue'
naturae melius possit praeparari, & haec est
purificatio reru~, praecedens operatione in
perferte' pre'paratio~is, & est propriè dicta,
elementorum separatio, & ipsoru~ ablutio,
quia
@

T H E O R I C A. 111
quia haec operatio diuidit omnes partes
impuras à partibus puris, vt per illas puras,
leues, & mundas fiat succesiuè per naturalem
coniu~ctione~ nostra praeparatio perfecta,
quae facta est per reductionem humidi
in siccum approprietatu~ statim & immediatè
post beneficium separationis elementorum.
Alio modo humidum non amaret
siccum nec corpus spiritum nisi prius
essent optimè à suis infectio~ibus abluta
& mu~dificata per distillatio~es, calcinationes,
dissolutio~es & congelatio~es. Fili propter
eleme~toru~ separatione~ corpus remanet
co~bustum per sallatura~ sulfureitatis co~bure~tis
& arde~tis, que venit à labe & macula
originali nostri menstrualis, cp est nostri
lapidis corruptio. Et ideo terra corporum
calcinatur post extratione~ aeris ad fine~, cp
de sulfureitatibus salsis & co~bustibilibus
benè purgetur & depuretur. Apparet ergo,
cp si talis materia co~bustibilis no~ fuisset
posita per corruptione~ lapidis in suo principio,
quòd nunquam oporteret eu~ purgare.
Et cùm sic fit, necesse est, quòd per
corruptionem lapidis compositum depuretur
ab omnibus suis immu~ditijs post
separationem illius per quatuor eleme~ta,
per distillationem & calcinationem, antequam
quam
@

R A Y M V N D I L V L L I
Mercurius corpori coniu~gatur pro
incipie~da reali praeparatione, quae est lapidis
nostri creatio, scilicet praeparationem,
quam natura facit per dissollutionem corporis,
& congelationem spiritus, cui naturae
simplae prudenter artifex ministrare
debet materiam, per illum modum, quem
natura requirit in actibus suis. Et ideo necessarium
est, quod lapis per quatuor elementa
diuidatur, & ista diuisio solutio est,
quae facta est ad fineem, quod substantia lapidis,
facta sit mundissima, & quod totum
non sit nisi purus Mercurius, qui portat in
proprietate naturam fixandi & fundendi.
Quando igitur vis corpus post suam calcinationem
dissolui, illud cum arge~to viuo
dissolue, quod exiuit ab eo bene purgatum
atque mu~datum per septenam distillationem,
quia tu~c corpus est multum
dissoIutioni habilitatum, & argentum viuum
est multum efficax ad penetrandum
illud, & ad intrandum per spongiositatem
corporis sui, in qua spiritus congelatur beneficio
dissolutionis naturae fixe', corporis
ac illius mixtionis cum argento viuo. Et
fili si nos intelligis, haec est nostrae dissolutio
solemnis, quae fit per congelationem
siritus, & sine illa no~. Item intelligas,
quòd
@

T H E O R I C A. 112
quòd elementorum separatio fieri possit,
nisi post eorum putrefactio~em, per quam
spiritus miscetur cumcorpore, & cu~ suis
eleme~tis, & illa facit volatilia, sicut in eoru~
separatio~ibus apparet. Ideo digerit & putrefacit
elementa in suis stercoribus vt benè
digerantur ad satisfaciendum vuluntati
naturae, vt possit benè separare, & postea
inhumat res separatas, vt melius possint
depurari, & vt fiant argentum viuum
ad modum aque' clarae, nisi separas lapide~,
scilicet substantiam quintam per quatuor
elementa, scias, quòd humida eleme~ta no~
possent naturaliter adiungi cum corpore
sicco, nisi quodlibet ipsorum elementorum
teneat de natura quintae essentiae.
Quia illa connexio elementorum, est reductio
ipsorum in vnam primam substantiam,
& puram, quodq; dicta eleme~ta sint
optimè depurgata, atque mundata à sua
corruptione. Tibi dicimus, quòd sulfureitates
co~bustiue, & corruptibiles beneficio
calcinationis separa~tur & penitus annihilatur,
& per igne~ & ab igne. Et terra corporis
co~minuitur, & multu~ per talem digestionem
subtiliatur, & aquae à suis immu~ditijs
depurantur per distillatione~, & subtilia~tur,
& in natura~ vortuntur aeris per leuigationem
uiga-
@

R A Y M V N D I L V L L I
leuitatîs. Post haec potes facere,
coniunctionem masculi & femellae ad
finem, quòd ipsi per artem generant filiu~
ignis, qui est tantùm in amore, omnium
philosophorum. Si benè nos intellexisti;
hic iacet tota phiIosophia.

De effectu totius in summa vniuersali. Et quòd totius magisterij effectus non est
nisi multiplicatio virtutum substancialum in essentias quintas.
C A P. LXIIII.
M Emoriae nos ducimus & reducim9, quòd totum illud, quod in libris nostris determinamus, quòd effectus totius
magisterij non est aliud in totali summa,
quàm multiplicatio tincture' ad he'rentis
in natura omnibus generibus metallorum.
Et natura metallica in summa vniuersali
non est nisi sulfur, ex quo sit multiplicatio
per suum proprium calorem naturalem
in ar. viui substantia digerente illud,
& conuertente in substantiam sulfuris per
certum digestionis modum. Ergo multiplicatio
tincturae non est, nisi per augme~tationem
tationem
@

T H E O R I C A. 113
& multiplicationem caloris naturalis,
qui est sulfur non urens nec arde~s
in materia ar. vi. Cum certu~ fit, quòd si ar.
vi. est materia metallorum, & substa~tia eorum
in qua eorum claritas infixa est, quia
metalla non indigent, nisi substantiali tinctura,
in qua tinctura sulfur infigitur & tenetur.
Et necesse est, quòd fit talis substa~tia
in qua infigitur de illorum metallorum materia saluata & custodita ab omni
combustione & effectiua omnis fusionis,
& amabilis, & placens omnibus
metallis. Et ideo necesse est, quòd tinctura
sulfuris talem insequatur substantiam, &
quòd in illo collocetur, si vis quòd fit metallorum
tinctura, & quòd dicta subta~tia
fit talis, quòd fixari possit sine co~sumptione
suae humiditatis sine reuertione, aut recursu
illius in terram, & sine crematione
& combustione suae propriae substantie', &
omne hoc est in argento viuo. Quare nota~dum
est, quòd ipsum causa est perfectionis
ad necessitatem metallorum, quia ipsum
est sufficie~s in quolibet gradu fusionum
cum ignitione, sicut demonstrat aurum
& argentum, ferrum & cuprum. Aut
signe ignitione, vt patet in plu~bo & stagno.
Et hoc per bonam adhaerentiam omnium
Q parti-
@

R A Y M V N D I L V L L I
partium suarum, & per fortitudinem suae
nobilis mixtionis. Ideo fili si aliquo modo
inspisare possis ipsum per ignem sub co~seruatione
suae humiditatis, nullo tempore
se corrumpi permittit, ne que per flammam
furiosam vnquam in fumu~ recedet
per grauitatem ponderosam, quam in se
habet, & per carentiam adustionis omnis
quam habet. Veruntatem istam inpissationem
non possumus facere de argento
viuo vulgari, sed de nostro philosophico,
cùm in suo effectu habeat substantiam inspissandi,
& fit per opus secundi aut tertij
gradus. Si ergo manifestè perfectum est in
omnibus suis partibus, non curemus de aliqua
probatione, cùm visibilis experientia
nobis demonstrauerit. Na~ qua~do fixatur,
tam magna venit inde tinctura exuberatae
refectio~is, & in tanto sple~dore, quòd
vix posset exprimi. Medium est adiungendi
tincturas, nam cum eis miscetur per minima,
& in profu~diori ipsorum naturaliter
adhe'ret, quia est de natura illorum metallorum
& specialiter solis & lune', que' sunt
tinctura omnium aliorum metalloru~ imperfectrorum.
Et ideo tibi in doctrina relinquimus,
quod necessarium est, quòd tinctura
sulfuris & ignis, quae est in materia
argenti
@

T H E O R I C A. 114
argenti viui complexionalis sit confixus
in dicta substantia dicti argenti viui, cùm
fit materia metallorun, ad fine~ quod tinctura
mediante siue materia, cum quad est
colligata per congruitudinem suae naturae
possit adhaerere sine separatione. Et
si in alia materia credis fixare sulfur, no~ erit
amicabile metallis, nec per consequens
coniunctiuum per extraneitatem naturae.
Et in materia perfecta ar. viuo propinqua,
si fixes erit ad perfectionem, & vita~ metallorum.
quuare ab illo omnia crea~tur, & cu~
illo omnia dissoluu~tur & resoluu~tur, & in
sulfur conuertu~tur per multiplicationem
tincturae adhaerentes dictae materie' dissolutae,
& congelate' virtute cuiusdam incrudationis
propinquae ad natura~, & per intellectu~
huius rei patet veritas, quare tinctura
sapientum Alchymistarum est maior,
quam illa de natura. Quoniam magnitudo
tincturae creuit in substantia ar. viui
medicinalis expura natura per arte~ magisterij,
haec magnitudo multiplicata in plurib9
modis & tincturis vnita est, & multaru~
potentiaru~ constituta & facta, & hoc p potentia
co~mixtionis materie', que' sit dicti caloris
virtute naturalis, & sui motus in dicta
materia metalli, que' postea ponu~tur & co~
Q 2 stituun-
@

R A Y M V N D I L V L L I
stitunntur in sulfur, quod est ar. vini substa~tia,
in qua sunt co~iunctae multe' tincture'
in vnitate materiaIi. Quare fili omnia Alchymiste'
experto patet, cp illa maioritas &
magnitudo tincturae est maior, quàm in omni
alia tinctura lapidis per naturam creati,
prout largius nominauimus in tractatu
quaestionario .22. quaestione, & in mixtio~e
fermentorum in secunda parte.

Quae res est materia argenti viui, & sulfuris.
C A P. LXV.
F Ili tibi diximus, quòd humiditas radicalis, in qua calor naturalis hospitatur & residet multu~ est vnctuosa, & ideo difficulter
separatur, & per consequens sua
siccabilitas, quòd nisi sic esset, natura non
posset suis necessitatibus prouidere, quae
sunt soliditas, fluxibilitas permane~tes & c.
Et ideo natura desiderat esse perpetuò in
suis indiuidualibus sub conseruatione sue'
speciei: quare natura sagax ordinauit ha~c
humiditatem Mercuriale~ vnctuosam multum
subtilem, quae tenet in se materia~ terrae
vnitam nutrimento calorls naturalis,
& per
@

T H E O R I C A. 115
& per separatio~em talis vnctuositatis permane~tis
tibi reueletur lapidis creatio, qui
de aqua post congregatio~em spiritus vnctuosi
factus est. Fili humiditas vnctuosa
est proximior & vicinior materia nostri argenti
viui philosophici, & substantia suae vnctuositatis
est propria essentialis materia
sulfuris, quare vides, quòd vnu~ sine fixione
alterius fixari non potest. Cum ita fit,
quòd vnum non est sine alio, sicut materia
non est sine aliqua forma, ideo sulfur est
quasi complexionalis calor in substantia
argenti viui, & est ibi tanquam spermatis
virtus masculi, quòd est in simine femelle'
aut alterius generatiuae virtutis, quae est in
feminibus. Quare intellige, quòd materia
talis sulfuris est multu~ lucens fortiter mu~da,
& ad puritate~ deducta virtute ablutionum
fortium & accutissimarum tali modo,
quòd nullam vnctuositatem cremabilem,
aut ardentem habet in se, nec aliquam
humiditatem vaporabile~, nec phlegmaticam.
Et cùm ita sit, quòd ipsorum
quodlibet subtiliter fit substiliatu~, ad fornam
supremorum elementorum deporta~tur.
Et vt apparet quod omnia simul mixta
sint per calorem & dispositionem vasis
vterini pre'foeantis & reflectentis vaporem
Q 3 rem
@

R A Y M V N D I L V L L I
in seipso contra locum suae co~uersionis
ligamento forti naturae simul colliga~tur
in vna sola re pura & minerali.

De cognitione caloris naturalis. Et de loco suae dispositionis ad sulfur procreandum.
C A P. LXVI.
F Ili humiditas argenti viui non potest cogelari neque co~uerti in sulfur, nisi per sui vasis virtutem, quod est de sua materia
propinqua tota porosa & aperta.
In ventre, cuius est illa natura subtilis, que'
congelat argentum viuum in substantiam
sulfuris in qua continetur pars caloris naturalis.
Et ideo per suos poros argentum
viuum habet ingressum, & per resolutionem
dicti caloris naturalis ipsum in puru~
sulfur congelatur, & nisi corpus esset apertum
& spongiosum, alio modo argentum
viuum intrare non posset. Nam in natura,
quae totius artis & scientiae magistra est &
exemplar nunqua~ reperitur, quòd posset
nutrire & crescere, nec augmentare rem
aliquam, vel multiplicare in specie & re solida
compacta & clausa, sicut apparet in
metallis in eorum specie manentibus. Et ideo
deo
@

T H E O R I C A. 116
dicimus, qui vult mutare metallum
in metallum, opus est quòd ad primam suam
speciem propinquam generi conuertatur.
Quia ipsa metalla in sua propria specie
permanentia non possunt permutari.
Nam si permutanda sint, necessa est vt bonum
permutatorem & perfectorem ipsis
habeant. Et si habeant permutatorem, habebunt
pati ab eo. Sed haec passio duplex
est, secundum naturam conuerte~tis &j co~uertendi.
Nam aut permutator erit arge~tum
viuum simplex, tamen philosophicaliter
intelligendo, aut erit sulfur in medicinam
delatum. Quòd si est sulfur portatum
in medicinam, corpus tunc habebit
pati per conuersionem vnius in alterum,
sicut cibus in substantiam animatis conuertitur
sub conuersione suae speciei. Si fit
argentum viuum, tunc corpus per resolutionem
suae naturae & conuersionem eius,
virtute ar. viui in substa~tiam sulfuris habet
necessariò pati vsq; ad vltimu~ passum mortis
suae. Et ratio est, quia tale sulfur, in aliquo
loco reperiri no~ potest, nisi in profundiori
sui ventris. Et cùm illud sit ipsorum
pura natura, per quam in sua actione se co~tinent
necesse est, quòd per corruptio~em
suae substantiae debeamus extrahere, quoniam
Q 4 niam
@

R A Y M V N D I L V L L I
sine illo non possemus creare medicinam
perfectam. Et ideo reliquerunt in
scriptis Aristoteles & Plato, & omnes alij
philosophi, quòd species metalloru~ permutari
non possunt à forma in forma~ specificam,
& speciem metalli, & sub conseruatione
suae formae metallinae, nisi primò
in suam reducantur naturam primam, scilicet,
in sulfur, & argentum viuum, à quibus
postea creatur medicina, & non antè,
& non procedit vltrà. Et hoc intellige
de perfectis corporibus, quia illa habent
reuertere & conuertere imperfecta metalla
ad perfectionem, sicut minor per maiorem
rectificatur. Quare fili, cùm tale sulfur
no~ possit haberi & multiplicari, prout
natura docet, quousque corpora sint apta
& spongiosa facta per operationem alleuiationis,
certae & verissimae omnium elementorum,
à quibus sunt composita. Ideo
diligere debes corruptionem, quae tibi aperit
corpora per resolutionem, a co~iunctionem
humidoru~ naturalium, quae sunt
vera elementa ratione ignorantiae. Quoniam
penitus ignorant aperitionem & aperturam
pororum & foraminum clausorum
& stimulationem virtutis actiuae &
multiplicatiuae. Credunt enim impossibibile,
le, quod
@

T H E O R I C A. 117
quod nesciunt, sed mentiuntur. Quoniam
res non est impossibilis, cu~ fit in actu
reali & per artem fiat opere cuiusdam practice',
que' si non intelligitur, per te no~ posset
fieri benè, posses respicere & videre opus
distillationis, & redistillationis, reuersionis
& reiterationis, sed nullo tempore
scies cognoscere magisterium supposito,
quod ante videris opus compleri, nisi
intelligas naturam, quomodo debet tra~smutari.
Fili non est nisi vnum opus, quod
diuersimodè operatur secundum inte~tionem
transmutationis de sua pura natura
intellecta per operatorem cum omnibus
suis figuris. Item, nisi habeas intellectum
proprij modi operis nature', & ponas te ad
distillandum, & credas benefacere cum
illa, consumeres prius totum vitae tuae te~pus,
etiam si per mille annos haberes viuere,
& semper distillares, antequam ad duceres
ad bonum quatuor elementa, nisi
primò eorum cuiuslibet per se intellexeris
virtutes, & postea omnia sua signa benè
cognoueris in suis mutationibus, quae fieri
non possunt sine proprijs instrumentis,
quae tibi ostendemus, quòd benè scias sensum.
Iam tibi ostendimus quatuor regimina,
scilicet, habeas intellectum, quae sunt
Q 5 dicta
@

R A Y M V N D I L V L L I
dicta & nominata conuertentia quatuor
elementoru~ obediendo voluntati naturae
acco~modata tanq instrumenta. quare reducere
velis, quando perficere, quia postmodum
alijs vicibus benè accommodabit
tibi gratis. Et vocatur in nostro magisterio,
primùm solutio: pòst depuratio: inde
reductio, ante fixationem. Et per horu~
ignorantiam opera naturae ignorantur. Et
rustici rurales mendaces, & totus ignora~s
clerus, praedicta tenent & credunt, quòd
nostrum dictu~ magisterium absimilari non
possit nature' aliquo modo. Sed nos fili, ex
certa scientia, tanquam amici fideles naturae,
qui scimus visibili cercificatione, ac experimento
probato, ac fine fallacia naturam
generaliter operari in suis proprijs locis
siccis, calidis & porosis, quos nobis in
hoc passu voluit docere dicendo, quòd
omne crescens & multiplicans necessariò
recipi debet, & hospitari infra concauitatem
& porositatem illius, quod crescit,
& multiplicatur. Et ideo Hermes philosophorum,
& Alchymistarum pater operibus
naturae prouide~do, & ipsam insequendo
& assimilando in sua multiplicatione
inuestigationes illius docendo, in quantum
possibile est in veris peculiosis, & vtilibus
tilibus
@

T H E O R I C A. 118
transmutationibus nos admonens
docuit, & reperimus probato ac certo
experimento, quòd omne metallum solutum
indiget necessariò poroso hospitio,
quod fit de propria ipsius materia continente
de pura natura dicti metalli soluti,
quod est dictum argentum viuum.
In quo poroso hospitio crescit & augmentatur
omne illud, quod natura multiplicat,
prout facit rem omnem aliam, quae
in actione multiplicationis est. Ideo fit
corpus porosum, vt crescendo possit dilatari,
& in ipso prouocari, conuolui,
mundari, & purificari, in naturam illius
conuerti, quod est conuertens, & multiplicans.
Et quando corpus est spongiosum,
recipit illud, quod amisit, & ad huc
magis virtute motus sui caloris naturalis,
qui motus est in attractatione nutrimenti,
& nutrimentum mouetur in partibus illius,
quod nutritur, sicut locatum mouetur
ad locum suum proprium, prout mouetur
& trahitur per aliquam virtutem loci.
Fili, causa attractationis nutrimenti,
in qua~tum est ad locum, ad quem attrahitur,
nutrimentum est, fortitudo, & virtus
generatiua, quam alio modo nominamus
calorem naturalem, & philosophicum in
nostris
@

R A Y M V N D I L V L L I
nostris secretis, sine quo nulla res creatur,
cùm fit virtus & potentia naturae. Et ideo
porositas indiget aeritate naturali, quae est
subiectum & proprium retinaculum dicti
caloris, quae quidem aeritas manifestatur
in colore nigro, quando eleme~ta benè mixta
sunt & corpus est co~bustum & arsum.
Et si elementa benè mixta no~ fuerint, iam
non videbis nigredinem, quae est caloris
manifestatio. Ideo quia nigredo ostendit,
quòd corpus no~ remanet priuatum neq;
pulsum à virtute actiua. Virtus autem actiua
est, suus calor elementaliter & instrumentaliter.
Et hic est, qui causa nigredinem,
quando in suo humido operatur. Et
quando operatur in suo humido, demonstrat,
quòd ipsa elementa sunt fortiter mixta,
quando aqua in profundiori corporis
benè penetrauit, & resoluit, & dissoluit
colorem, qui humido radicali est ligatus
in calore nigro. Ideo quando humidum
radicale, quod est ignis subiectum separatur
à corpore in sua calcinatione, tu~c suffocatur
& extinguitur calor naturalis, q'a
suum subiectum ei deficit, & corpus in calore
rubeo manifestatur, quod opus est sine
lucro, quoniam naturalis calor recessit,
& corpus sine vita remanet, Fili, humiditas,
tas,
@

T H E O R I C A. 119
quam tibi diximus, est materia spiritus,
in qua naturalis retinetur calor & hospitatur,
& in calefaciendo operatur contra
humidum suum, & generat nigredinem.
Nam cùm fit separatus à vero temperame~to
necessarium est, quòd habeat operari,
inquantum est ignis. Et quoniam non habet
aliud subiectu~, quod ei refrenet actionem
suam per qualitatem contraria~, prout
primò faciebant aqua & terra, in quibus erat
ligatus, & per quem erat temperatus,
quia ipse est calidus, multu~ ardet, & co~burit
suum proprium subiectum, in quo retinetur
& facit totum nigrum sicut carbo.
Ideo fili attende, quòd talis humiditas, in
qua hospitatur naturalis calor, non separetur
penitus à corpore per ignem excessiuu~
extraneum, qua~do eris in suis naturalibus
& prosicuis calcinationibus. Nam poste à
trahere non posset, nec conuertere lapidis
nutrimentum, quia non esset principale agens,
etiam multiplicatio deperiret omnino.
Ideo, quòd attractio fieri non potest aliqua, nisi per caliditatem & humiditatem, à quibus causatus est & factus naturalis calor. De
@

R A Y M V N D I L V L L I
De effectu ignis, & quomodo ipsum appellamus
in nostro magisterio.
C A P. LXVII.
P Ropter antè dictas rationes intelligere potes, & euidenter discernere, si talis calor est causa totius rei genetatiuae, &
cùm visum fit, quod ommis res generatiua
in se habet operationes contrarias, dictus
calor captus modo praedicto, tanqua~ calor
& instrumentum naturale, non est omnino
vnus in forma, & in virtute, imò de
pluribus formis & virtutibus secundu~ vim
& posse, quod accipit specificè, & in speciali
per determinationem subiecti, in quo
est. Et ideo nulla res p'hibet, quin habeat
operatio~es multas & mirabiles, & formas
notabiles, quarum quaelibet est ei propria
& naturalis. Fili virationis extraximus potentia~
naturae, quae occulta erat, & absconsa
in manifestum, & ratione~ exquisiuimus
per virtutem sensus & intellectus: nam illi
sunt primò cognitiui, & cognitores substantiarum
& operationum naturalium. Et
hoc totum directum est & cognitum experientiae
instrumento virtute, cuius tibi
manifestamus, prout vidimus, quòd quaelibet
libet
@

T H E O R I C A. 120
dictarum operationum diuersarum
est de diuersis mensuris aut fortior, aut debilior.
Sed he'c diuersitas causata est per diuersitatem
mixtionis elementorum. Cuius
mixtionis non est tantu~ modo, nisi vnus actus
in genere, scilicet, distillare & redistillare,
& dissoluere & congelare, & per causam
illius reiterationis est magisteriu~ nostrum
per ignorantes mundi reputatu~ ludus
puerorum aut mulierum, vel vnu~ mo~strum
capite & cauda carens, sed qui paru~
sentit, parum scit, & tantu~ sciunt ipsi. Dicimus
vlterius supponendo, quòd dicta mixtura
sit terminata, vel no~ quantò calidior
erit calore naturali, tanto erit calefactiua
& desscatiua humoris Mercurij, & magis
effectus suos imprimet in dicto Mercurio,
quousque fit ipsemet in suum simile conuersus
ratione virtutis vincentis virtutem,
humoris, qui dicitur Mercurius, licet qua~doque
calor naturalis intentum, quantum
est paucus & infixus in materia grossa,
hoc non possit facere, nisi in formetur,
seu adiuuetur per calorem extrinsecu~ sapienter
administratum per naturalem operatore~,
sicut in creatione sulfuris est visum,
& in sua multiplicatione. Et hoc est,
quòd opera naturae cu~ co~trarietate fiunt,
respe-
@

R A Y M V N D I L V L L I
respectu virtutum effectualium, quae sunt
in elementis, & secundum materiam, aut
naturam illius capiunt dictae virtutes determinationem.
Nam virtus age~s quando
est in humiditate exhalatiua & volatiua, citò
penetrat omnem humiditatem condensatam
fine adiutorio extrinseci caloris. Et
quoniam humiditas, in qua erat dicta exhalatiua
virtus separatur, & dimittit suam
virtutem in corpore deciso, quanda postea
est vacuum virtute sine aliqua impressione
remanet. Ideo tibi dicimus, quòd humiditas
citò recuperatur, & deinde statim
deperit. Sed in sicco est causa contraria, &
hoc per co~trarietatem humidi & sicci. Na~
si humidum est alicuius operationis, sicci
operatio est contraria. Contrarietas est, q'a
impressionem grauiter accipit, & grauiter
eam dimittit. Item humidum hoc agit sine
accidentali igne, & siccum non. Et ideo,
quoniam siccum igne indiget ad impressionem
complendum, illud siccum, quantum
possumus subtiliamus, & cum humido
miscemus, quousque fit veraciter temperatum,
& mediocriter subtiliatum, vt cu~
adiutorio modici caloris faciat penitus in
suo corpure nobilem impressionem. Semper
tamen est necesse ad hoc agendu~ calor
lor
@

T H E O R I C A. 121
ignis communis, excita~tis, & calor co~munis
naturae operantis, de quo tantu~ diximus,
quòd nos intelligere potes. Opus
est tibi fili, quòd dictum calorem plantes,
& ponas in terram subtilissimam, vt grossum
terrestre non eius impressionem impedire
possit. Et huius rei sume exemplum
in subtilitate humidi. Fili dictus calore est
tanquam principale effectiuum totius illius
quod petis, quoniam id, quod no~ est
nisi potentia, desert in actum manifestum
cum experientia manifesta ratione adhaerentiae
colligatae à calore & instinctu naturae.
Quonia~ ignis intantum, quod ignis
est, nullo tempore facere potest. Citius enim
materia per eum inceneraretur, quia
non operaretur sicut instrumentum organicale,
sicut facit calor innatus in composito
& influxus in eo à sole & stellis, & non
ab igne communi, sicut multi credu~t per
eorum ignorantiam magnam: nam quando
dicimus, quòd lapis per ignem generatus
est, non vident alium ignem, nec aliu~
ignem corporaliter credunt, nisi communem
ignem, nec aliud sulfur, nec aliud argentum
viuum, nisi sit vulgare. Ideo manent
decepti per eorum caecas aestimationes
inferentes, quòd causa sumus suae deceptionis,
R ceptio-
@

R A Y M V N D I L V L L I
& quod dedimus intelligere re~
vnam pro alia. Sed no~ est verum salua eorum
pace sicut probauimus per illa, quae
philosophi posuerunt in scriptis. Plures enim
facti sunt filij Hermetis, & nos similiter
sicut in pluribus verbis & locis nostrorum
voluminum, & specialiter in arte co~pendiosa
magisterij nostri ad illuminandum
euidentiam & certificationem omnium
filiorum doctrinae declaratum est, scilicet,
quòd solem appellamus ignem, & vicarium
suum vocauimus calorem naturalem:
quia desert fortitudines solis cu~ adiutorio
caloris communis, sicut patet per
eius effectum. Nam illud, quod agit calor
solis in mineris metallorum in mille annis,
ipse calor naturalis facit in vna hora supra
terram. Item nos, & multi alij vocamus
eum filium solis. Nam primo per solis
influentiam fiut generatus per naturam sine
adiutorio scientiae, vel artis. Et ideo
Aristoteles vocauit solem patrem & terra~
matrem omnium vegetabilium, quia sol
impregnat terram calore viuificatiuo, que'
postea in naturalem conuertit calore~, qui
multiplicatur adiutorio caloris ignis in nostro
magisterio. Vnde post per ipsos philosophos
clamatus suit filius ignis, vt suprà
dictum
@

T H E O R I C A. 122
dictu~ est & ostensum. Id circo iam manifestatur,
quod vt philosophi dederunt eu~ in
magna claritate: ita occultaueru~t cum magna
obscuritate. Sed tibi qui nihil vidisti,
neq; per scrutasti in philosophia, quomodo
potes cogitare, quòd melius tibi dare
possum9? Vide & co~sidera, aut tibi potest
sufficere hoc, quod modo volum9 dare sine
aliquo rima, hoc est ignis naturalis, qui
generatur per solem & multiplicatur cum
adiutorio ignis communis ac dispositio~e
philosophica. Na~ si aliquis triu~ igniu~ desiceret
in arte, totu~ nihil valeret. Ideo apparet,
quod filius est solis, quando per eu~ naturaliter
est genitus. Et fit post haec filius ignis,
quoniam per illu~ creuit & multiplicatus
extiti cum virtute innata. Et iterum
filius est philosophi, quonia~ per eu~ fuit rectus
& gubernatus vsq; ad suae perfectionis
fine~. Et sic ostensu~ est, quòd tres patres
habet. Primus est causa suae generationis.
Secu~dus est causa suae perfectionis. Et tertius
est causa suae multiolicatio~is. Ideo fili
dicimus, cp capias terra~ nostra~ impregnata~
à sole & sacrifica cu~ substa~tia benè pueru~
p nutrimentu~ subtile. Na~ ille debet stare
in loco solis, habe~s & porta~s fortitudines
patris sui in secu~, & pater co~cessit filio
R 2 suum
@

R A Y M V N D I L V L L I
suum posse. Iste est aurum nostrum influxum,
siue sol noster, cùm est nostra anima,
& no~ in alio. Postea est aes nostrum, in quo
dictus est sol, & est terra leprosa & nigra,
in qua vulgare corrumpitur. Honora ergo
naturam illius, & habeas eius virtutem
in notitia, quia lapis est honaratus, repertus
in hospitijs desertis, & est intus inclusus
velut magnum secretum & thesaurus
incantatus. Item fili materia nostrae medicinae
debet esset benè quatuor rebus munita
ex quatuor elementis. Prima est proportionalis
mixtio quatuor eleme~torum,
tali modo, quòd opus est tibi, quòd ignis
naturalis adiuuetur per calorem digerentem,
& aqua per fluxu~ sicci, quod versum
est in humidum, & aer ad finem quod dictum
humidum possit inspissari in terra,
& terra propter consistentiam suae substa~tiae
& retentionem figurae virtutis ce'lestis,
quae forma erat & est in calore & in spiritu.
Et in hoc opus est, quòd proportionabiliter
misceatur secundu~ mensuram, que'
dicta est geometrica mensura & non postea
aequaliter in quantitate, sed in quanto
requirit ad virtute~ & speciem, vel sulfuris,
vel medicinae, & haec mixtio est prima &
principalior res necessaria, qua~ omnis ma
teria
@

T H E O R I C A. 123
teria generationis requirit. Secunda est,
quòd materia abeat potentiam benè lapidificatiuam,
vel vegetatiuam antequam
vocare possit munita vapore sulfuris, &
non sicut anima vegetabilis est in plantis,
sed sicut in fine capituli de virtute formatiua
dictu~ est, & tertia & quarta sunt, prout
dicemus planè in capitulo sequenti de
fortitudinibus & virtutibus.

Quomodo Artista se debet habituare pro imbibitionibus
me~surandis, habendo respectum
ad fortitudinen ignis, qui dictus est naturae instrumentum.
C A P. LXVIII.
T Amen fili damus tibi pro memoria & pre'meditatione, per sensum quod in imbibitionibus habeas te temperare secondum
quantitatem virtutis ignis naturae,
quia tunc oportet, quòd virtus ignis
militet contra aquam, sicut victor vi sua
& fortitudine ampliare vincit parem suum
in bello. Ideo necesse est, quòd virtus aquae
non superet calore~ naturalem, quia
pro modico resoluetur & dissolueretur
ipsius vegetabilis virtus, & co~uerteretur in
R 3 natu
@

R A Y M V N D I L V L L I
naturam aquae, sed in maiori calore. Et huius
rei dat exemplum natura, quòd fortior
debiliorem vincit cum modico adiutorio,
quare considera, ne ille minor successus
superet, postquam vis cum sensu agere.
Nam opus est, quôd sicut aqua vicit
sulfur, & vertit eum per dissolutionem ad
naturarn suam, tali modo nunc est opus,
quòd sulfur habeat potestatem vincendi
arge~tum viuum. Nam primò vicit eum, &
ipsum vertit per congelatione~ ad proprietatem
suae nobilis naturae, & prosequendi
eam, & terminandi ad propriam naturam
argenti fini, clari & preciosi. Et haec conuersio
sit per reuersionem differentie', que'
mouetur à concordantia, sicut oste~dit ratio
naturalis, & experientia nobis certificauit
confortando virtute~ lapidis ei condonando
tantum succursum, & quousq; habeat
potentiam conuertendi argentu~ viuum
nostrum, quod quidem primò ad sui
similitudinem suis virtutibus eum co~uertit.
Fili quoniam omnium corporum mensura
& temperame~tum fuit per suoru~ confortatio~em
menbroru~. Ideo districtè scire
oportet, no~ tantu~ qualis res fit, sed quot
modis, & quibus modis potest & debet operari.
Et per illud posse visibiliter oste~sus
est
@

T H E O R I C A. 124
est ignoranti effectus, per quem habet notitiam
potentiae, quoniam in rebus generalibus
sapiens & ignorans participant in
notitia. Et hoc ad cognosce~dum rem, quae
coram eis manifestè ostensa est. Et de hoc
manifesto aeque benè notitiam habebit fatuus,
sicut sapiens. quia vnus & alter habebunt
notitiam, quod materia est talis, vel
talis. Sed quando virtus illius confortata
est, & quomodo citius potest facere & demonstrare
suam operationem scit vnus &
non alter. Nunquid scis fili, quod vna res
est ante omnes alias res & generalis, quae
omnem materiam, & omne corpus, & omne
membrum in virtute sua non debilitat,
neque confortat, nisi amore operis,
quod dicta virtus debet facere insequi &
attingere, & si posteea consecuta fuerit, vel
non, illud opus statim cognoscetur per ignorantem
sicut per sapiente~, si erit perfecta,
vel imperfecta? Sed propter hoc no~ habebit
ignorans ia~ scientia~ maiore~ aut notitia~
de dispositio~e materiae, nisi in qua~to ille,
q viderit homine~ & dicat, hic homo infirmitatem
patitur, vel habet mala~ dispositione~
in corpore, & haec est generalis causa
dicendi ignora~ti prout & sapienti, & ita
benè cognosce~di per vnum sicut per aliu~.
R 4 Sed
@

R A Y M V N D I L V L L I
Sed iam propter hoc ignorans no~ cognoscet
proprietatem dispositionis virtuosae,
per quam corpus vel materia attingat, vel
non attingat suas operationes bonas aut
malas, & nisi illam cognoscat, nunquam
habebit notitiam debilitandi eam, vel co~forta~di.
ld circo tibi dicimus, quòd totum
hoc no~ potest consummari, nisi per discretione~
rationis naturalis informatae per instrumentum,
quod mouetur ab intellectu
respectu euidentium experimentoru~ non
sophisticorum, propter quae omnis ignora~s
est, quasi exul & bannitus à nostro magisterio
per tales ignorantes sophisticos et
mendacijs pleno. Testificat hoc philosophus
filijs veritatis per euidens exemplum,
quòd medicus bestialis est, & nihil scit, qui
tantum modo dicit, hoc corpus patitur debilitatem
virtutis, non melius indicat de
dispositione corporis, quàm vnus rusticus
ruralis, qui nec magis, nec min9 dicit: imo
illu dictum dicetur & multiplicabitur in
ore rustici. Quare manifestè paret, quòd
nisi ratione euidenti ac discreta dispositio
virtutis proprietariae non est cognita, per
consideratam artis, nunqua~ sciet augmentare
illam virtutem, qua crementum factu~
est per viam confortationis & debilitationis.
nis.
@

T H E O R I C A. 125
Nam confortatio vnius non potest fieri
sine debilitatione alterius, sicut manifestè
patuit omni tempore, & apparebit in
dispositione lapidis nostri.

Quomodo debilitatio vnius est confortatio alterius.
Et quomodo per confortationem virtutis mineralis generatur lapis noster.
C A P. LXIX.
F Ili omnis debitiatio corporis disolutio est, & omnis dissolutio ipsius est eius labilitas temperamenti. Et omne temperamentum
est restauratio rei deperdite',
& ideo conuenit, cùm lapis noster habeat
debilitari per dissolutionem, diuisionem,
& corruptione~, quòd virtus aquae, in qua
indiuidua naturae fugiunt, cum omnibus
suis speciebus & virtutibus elementalibus
habeat se confortare ad faciendum coniunctionem
& vnionem rerum alteratarum
in noua generatione~ mixtarum, vt per
succursum huius confortationis virtus aquarum
confortarum possit melius &
acceptabilius appropriari contra debilitatis
aduentum, & bona exuberatione obnere
R 5 tinere
@

R A Y M V N D I L V L L I
potestatem vincendi virtutes lapidis
nostri debilitati ad conuertendum in illa~
& suam qualitatem ac naturam. Et per ha~c
conuersationem ic factam per debilitationem
vnius, & confortationem alterius est
lapis noster comparatus homini submerso
in imo aquae golfo magno. Per hunc modum
oppositum patenti ratione nobis ostendit
sapiens natura, quòd virtus lapidis
debilitata potest confortari per debilitatem
virtutis aquae confortatae per modum
aquae, quòd habebit potestatem conuertendi
aquam ad suam naturam, scilicet, cp
illud, quod erat de natura humida in naturam
siccam reuertetur per modum temperamenti,
& quòd illud, quod erat de natura
frigida, conuertetur in calidam, & in
hoc solemni solutione. Sed antè opus est,
quòd natura sicca conuertatur in humidum:
nam in ommi transmutatione eleme~torum
talis tolerantia, & passio praecedit
transmutationem substantiae, scilicet antequa~
substantia possit transmutari perfectè
cp virtus eleme~ti transmutantis obtineat in
suo posse partes elementi transmutandi, et
quòd fixetur in illo ante tra~smutationem
substantiae, & se misce~do tali modo, quòd
illud elementum habebit materiam in aliqo
quo
@

T H E O R I C A. 126
alio elemento. Et ideo est assignata
ratio, qualis differentia fit inter elementoru~,
& alterius elementi virtutem, scilicet, si intelligis
doctrinas notatas & notandas nostri
magisterij, quae dicunt opus nostri lapidis
dulciter & magno ingenio habet ascendere
de terra in coelum. Et alibi opus
est, quòd de coelo in terram descendat, &
ibi recipiat ve~tum quietis, qui lapidem fixat
portatum in ventre venti vola~tis. Qualier
cunque fit fili, sic intelligas, quia noster
lapis per passionem & tolerantia~ suae
naturae habet opus transire per qualitates
omnium aliorum elementorum, antequa~
sit perfecta medicina. Et ideo si siccum petrosum
versum est in frigidum petrosum,
ibi habet pati. Et si frigidum lapidosum,
quod est passum vertatur in humidum, ibi
etiam habet pati, quousq; fit perfectè humidum.
Et si humidum petrosium vertatur
in calidum, ignis noster accensus est inextinguibiliter,
neque vnquam deficiet, &
medicina nostra ad complementum perfectum
est deducta. Quia nobilis natura
reliminando & rotando per omnia sua elementa
transiuit, vbi calores & caliditates
sustinuit, quare tam nobilis est.
Quod
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quòd conuersio lapidis in argentum viuum,
non est, nisi conuersio elementorum vnius solius naturae.
C A P. LXX.
I Deo fili tibi fit declarata doctrina philosophi dicentis, quòd conuersio lapidis in argentum viuum non est, nisi mutatio
naturarum. Non intelligas tame~, quòd
substantia lapidis nostri fit plures vel diuersae
naturae, cùm non fit nisi vna tantùm
substantia conuersa de toto in natura~ frigidam,
primò antequam homo faciat de
ipsa quicquam, quousque acceperit appetitum
se transmuta~di in aliud elementum,
seu qualitatem alterius. Et ideo tunc portamus
eum in elementariam diuisionem in
quatuor partes secundum instinctum, &
statum suae purae naturae, quae vult separari
omnibus viribus suis à corruptione, vel à
re, quae in eo est corrupta, in qua multùm
patitur, intantum, quòd ad mortem venit,
& quaelibet ipsius pars ad propriu~ eleme~tum
suum. Quia nulla pars naturae potest
esse fine eleme~to proprio de qualitate, cuius
induta est, quousque veniat ad expoliationem
liatio-
@

T H E O R I C A. 127
eius virtute alterius, quam qualitatem
appetit natura, nec tota natura in
solo elemento frigiditatis ab extra quousque
per elementu~ sit terminata ignis, quia
tunc est de natura magis calida. Fili attende,
quando dicimus elemenentatum, hoc est
elementum, quod per naturam suam, que'
est vna pars nostrae totius naturae lapidosae,
in qua est vnum elementum elementale.
Et elementale dicimus ad differentia~, quia
vnum solum elementum elementale tardat
corruptionem fiendam, & tardat generationem
in seipso. Et ideo simplicia elementa
parum operantur, & proficiunt in
hac arte; quia in ipsis no~ sunt essentiae primae
elementorum, in quibus sunt virtutes,
quae mundificant, generant & corru~punt.
Et ideo scias, quòd eleme~ta simplicia sunt
extra corruptionem & generationem, &
causa est, quia non sunt obedientia humerali
vel radicali nature', que' omnia facit nasci.
Et ideo nos & omnes philosophi praedecessore
dicimus, quòd magiteriu~ nostrum
non potest fieri naturaliter, nisi de
quatuor elementis, quae dicimus composita
coniuctim & diuisim. Et in illis natura,
quae est homogenea metallorum, quiescit
intregraliter & deportatur.
Quomo-*
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo lapis noster mutat se in omnibus
qualitatibus elementarijs.
C A P. LXXI.
H AEC est lapidis nostri natura, que potest mutari in omnes qualitates elementales, in quas bonus considerator artis
vult mutare. Et ista elementa dicta sunt
qualitates compositae, quae habent posse
conuertendi naturam hanc de qualitate
in qualitatem, primò, in siccum, secundò,
in humidum, tertio in frigidum, quartò,
in calidum, secundum quod pars naturae
per diuisionem, vel tota per coniunctionem
ad complexionem sui elementi fuerit
co~fortata vel debilitata. Fili, lapis noster
nunquam fieri potest, nisi de pura natura,
prout quilibet sapiens Artista scire duob9
modis potest, scilicet, scientia speculatiua,
cum intellectu moderata, & experie~tia visibili
perfectae duciditatis & claritatis magnae.
Et de hac sola natura facta est tantu~modo
nostra medicina, & sine ista no~, prout
declarare proponimus in secunda parte
huius libri. Cui nihil miscere velis, si videre
ipsius potentiam intendas, nisi tantu~modo
modo
@

T H E O R I C A. 128
res, quae sunt de sua propria natura,
à quibus habet confortari ad que nutriri,
quousq; fortitudo suae naturae, que debilita
fuit, crearet per nutrimentum perfectum
contra bellum ignis. Fili quoniam
haec materia est de substantia subtili, & statim
intrans ac penetrans elementoru~ qualitates,
& in qualitatem illius eleme~ti, qua~
reperit abundantiorem in illa conuertituri
ideo quando lapis noster rotatur, & ruminauit
omnia elementa secundum velle naturae,
& intrauit purus, & mu~dus in regione
ignis sui, tunc ignis philosophiae perpetuò
accensus est, quamdiu elementa durare
poterunt in mundo, & mundus desiciat,
quia lapis noster est, sicut materia
elementorum, in qua formam sua~ ponu~t,
& in qua retinentur, prout natura in omni
generatione demonstrat. Et quia lapis noster
est subtilis substantiae, in ea descendu~t
purorum elementorum qualitates, & co~densantur,
& capiuntur, sicut **nus cu~ larido.
Na~ elementa sunt, que' dant tot virtutes
eide~ substa~tiae, quot penetrare, intoxicare,
ac impotionare potest, & mirabiles operatio~es
facere per potentia~, qua~ accepit
& acquisiuit in bello magno altaru~ & bassaru~
virtutum, & potentiaru~. Et ideo ipsa
vincit
@

R A Y M V N D I L V L L I
vincit omne superius & inferius cum fortitudine
sua magna, & est in natura secretissima
res & multum mirabilis, qua~ simplices
tenent & reputant ad miraculum,
vel incantationem, aut artem magica~, cùm
ipsorum memoria non possit eas habilitare
ad intelligendum magisterium nostru~,
quod per natura~, & in natura, & de natura
fit.

Quòd tota psubstantia nostri lapidis est essentialis.
C A P. LXXII.
O Vos pueri doctrinae intelligatis, quòd si he'c natura non esset de subtili substantia tota, omnis essentialis essentialitas
elementorum purorum no~ posset
imprimi, nec posset supra substantiam dominari.
Et si elementa alia, quodlibet secu~dum
suam naturam non dominarentur
bassis elementis in qualitate, substantia no~
posset intra*e neq; penetrare, nec ingressionem
habere. Et nisi habeat ingressionem,
non posset colorare, neq; per consequens
dominari, & dare alias differe~tias
speciales secundum co~plementum actionis
nostri intellectus, quood medicina nostra
habere debet secu~dum proprietatem
suam
@

T H E O R I C A. 129
suam igneam, per quam oportet quòd ignis
dominetur, & hospitetur in ista suprà
dicta substantia. Ite~, et si he'c natura de subtili
substantia non esset, non posset habere
fusio~em vniformem, neque dulcificationem
continuam, nec vna pars benè consequeretur
aliam, & per hanc proprietate~
opus est, quòd aer in dicta substantia dominetur
hoc est, quòd lapis noster de natura
aerea fit generatus. Nam alio modo
proprietas aeris in eo dominari non posset,
nisi de vera eius substa~tia generaretur.
Pari modo per oppositum est de duobus
alijs elementis, sed pro causa antè dicta ipsorum
substantia in aeris substantiam co~uersa
est. Quare tibi fit reuelatum, quòd
substa~tia aeris exiuit à substa~tia aquae, sicut
aque' substa~tia exiuit à substa~tia terre. Quare
patet, cp à terra exiuit tota lapidis nostri
substa~tia mirabilis, quonia~ si natura ipsius
no~ esset in aliquo esse substa~tiali, ia~ siccitas,
neque frigiditas, quae debent esse in temterame~to
ignis & aeris in dicta natura no~
possent ligari, prout opus est ad perfecta~
fixionem. Ideo necesse est tibi terram habere
subtilem, & non illam, quam cum
pedibus calcas, sed illam, quae volat supra
caput tuum, quam accipe & amplectere,
S &
@

R A Y M V N D I L V L L I
& charam tene, propter ipsius proprietatem:
quia sine ipsa nullum fixum temperamentu~
fieri potest. De istius temperamenti
natura philosophus loque~do dicit, quod
no~ est calida, nec frigida, nec humida, neque
sica, & tamen vtru~que est. Dicimus,
quod non plus tenet de vna quantitate,
quàm de alia, nisi quantu~ opus est eius temperamentu~
suae proprietatis, que' per concordantiam
facta est de differentia speciali
nostrorum elementorum. Et qui ad tale
veniat temperamentum dignus erit poni
ad mensam duodecim parium.

Quòd medicina debet esse de subtili sub-
stantia.
C A P. LXXIII.
I Deo vos intellectu filij potestis cognescere, quòd medicina nostra debet esse de pura & subtili substantia quia sic nobis
dimisit philosophus in scriptis per doctrinam
probatam in veritate clarae experientiae
dicens. Quare tibi dicimus, quod opus
est, quod de fortiori & subtiliori substantia,
& fusionis liquabilioris medicina nostar
fit, quàm sint corpora metallorum &
fixio-
@

T H E O R I C A. 130
fixioris retentionis, quàm argentum viuu~
in sua natura. Ideo tibi dicit philosophius
Hermes, quòd separes subtile à spisso, &
purum ab impuro ad abendum dictam
substantiam, & simplum à grosso, vt de leuiori
& meliori ûro nostra possit fieri medicina
ad finem perfectionis, sed in facie~do
ipsam separationem non est parua scientia.
Sed multi sunt, quibus propter intellectus
caecitatem haec separatio est abscondita.
Et quando ipsi non intelligu~t illud,
etia~ non intelligu~t rem, in qua in pre'sumptione
inflati sunt, quòd aestimant intellectu~
habere apertu~, & habet ipsu~ totu~
inferatu~ & clausum, sicut ista ars potest eist
manifestare in clara experientia, quae est in
veritate. Ideo ista scientia tibi sit speculum
veri intellectus, si viam rectam habere cupis
in alijs scientijs, quia ista tibi monstrat
ratione tangentem veritatem per claram
experientiam, quia illa no~ suffert aliquam
probationem, nec rationes, nec argumenta
logicalia, quae sunt longinqua & remota
de claro intellectu. Et plures alij
sunt, qui non possunt intelligere, nisi qua~tu~
possunt corporaliter videre scilicet, res
quotidianas & mu~danas, & in illis per nimiam
visitationem intellectus ipsorum est
S 2 iun-
@

R A Y M V N D I L V L L I
iunctum & ibi arrestatum. Et ideo, cùm illud
est oppositum, & contrarium sine aliquo
medio ad nostrum rectum, & verum
intellectum, & illa de causa ipsi proiecti &
multu~ remoti sunt de nostro naturali magisterio,
sicut populus expulsus & conde~natus
de nostro supremo secrecto. Tibi autem
fili, qui nos intelligis, es de electis in arte
nostra diuisimus testame~tum nostrum,
in quo thesaurum perpetuum inuenies, si
in manibus tuis peruenire possit, & à te
obstineri. Audi quid dicimus, quoniam no~
bresca, nec zuccara, nec balsamu~ aromaticum,
quod ta~tum te faciet delectari, sicut
faciet nostrum co~fectum, si se mel tantum
gustaueris vnum paruu~ saporem, iuro tibi,
quòd de illo habebis maiorem famem
comedendi, quàm prius.

De recapitulatione, quomodo de vna sola natura
fit omne id, quod quaeritur.
C A P. LXXIIII.
R Ecapitulando dicimus fili, quòd res ista cùm fit vnius solius naturae, & de ista tantum modo facta est, quam omnes
non habentes, vel potentes, aut datores, &
etiam
@

T H E O R I C A. 131
etiam habentes, & diuitias considerantes,
& postulantes desiderant & petunt. Quapropter
ista natura per concordiam amorosam,
& absque viole~tia aut fortificatione
conbustibili, & fine trituratione manuum,
aut de mollitione per calorem sui ipsius
absq; sensibilitate suae proprietatis naturae
mutatur de vna qualitate in alteram.
Nam ea existente in sua prima Natura vel
qualitate non valet tantum de fumo, sed
quando transiuit per rotam circuli, tunc
est incomparabilis & perdurabilis thesaurus.
Fili ad huc tibi dicimus, quòd antequam
hoc natura possit per transire per rotam
circularem eleme~torum, necesse est,
quòd diuidatur in quatuor partes, vt pertransire
posssit per quatuor qualitates elementarias,
scilicet, de sicco in frigidum, &
de grosso in simplum, de frigido in humidum,
& de ponderoso in leue, & de humido
in calidum, & de aspero, leue, aut suaue,
aut dulce, & molle & placidu~ per dulcificationem
amari. Sed haec diuisio non
potest fieri per mutationem naturae sine
perditio~e proprietatis, nisi natura, quae est
in massa dura & sicca cu~ omnibus suis partibus
reuertatur ad similitudinem ipsius
primae naturae, in qua mundus erat primò
S 3 consti-
@

R A Y M V N D I L V L L I
constitutus diuina potentia in modu~ formae
co~fusae, in qua erant omnia media co~fusa,
sine quibus natura complere non poterat
operationes suas, qua~do spiritus sanctus
diuinus portabatur super aquas, quae
occupabant partes omnium alioru~ eleme~toru~,
sicut Deus & Dominus noster creator
supremus naturae ordinauerat in eode~
momento sine temporis occupatione, antequam
placeret facere mirabilem ipsoru~
separationem siue diuisionem. Hanc operationem
fecit redemptor noster ostende~do
primae naturae, qualiter operari debebat
per nobilem intelligentiam. Et hoc no~
intelligatur, nisi de tota natura, quae primò
fuit creata ex nihilo, & post in tres partes
diuisa cum certa mensura. Et de prima
puriori creauit angelos & coelum imperiale,
per hanc luciditate~ & puritate~ participant
animae pure' angelis in natura, qua
participatione facta est inter eos vnio vera
in glorificatione magna, & de secunda
parte naturae minus pura fecit Deus firmamentum,
sicut supra à declarauimus in
capit. formae maioris: solem etiam stellas,
& lunam, & dedit cuique suam virtutem,
que' in natura cu~ rebus inferioribus participant.
Et de tertia parte minus pura fecit
Deus
@

T H E O R I C A. 132
Deus hunc mundum, & composuit quae
in eo sunt, prout scriptum in hoc praesenti
testamento in modo tibi dicto, Sic fecit
Deus Dominus noster natura~ diuersam,
vt quilibet causa ad suam propriam posset
fieri restitutio~em. nam de puriori fecit re~
meliorem, de impuriori verò minore~. Et
sicut scriptum est in ratione naturae, qua~to
res est melior, tanto~ ab altiori natura
procedit. Quare patet, quòd natura inferior
min9 in puritate perfecta indiget alia
in omnibus operibus suis, antequa~ ad suae
perfectionem operationis perueniat. Si ergo
natura superior dat sibi de puritate sua
tantò plus, quantò melius inferior natura
appropinquat ei ac suae claritati, luciditati,
puritati, ac lumini ipsius per attractione~
superioris naturae. quae facta est propter
conuicinitatem, ac fortem, & vniformem
nexum coniunctionis ante ipsorum diuisionem,
& hoc propter associamentum rerum
quintarum, & quintae essentiae libro
declaratarum sub consideratione tibi fili
tradita per agiographum spiritum. Qua propter apparet, quòd primò erat totum vna natura. S 4 Quomodo
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo debet intelligi magisterium in respectu
constitutionis mundi scilicet istius magni
mundi facti per Deum.
C A P. LXXV.
N Vnc loquemur de tertia parte, hoc est, de natura bassa. Ista est natura quae facit diuersitates tantas inhoc mundo.
Et de ista dixi superius, quòd tu debes
strictè intelligere, aliter poteris errone~
cadere. Et ideo nolo magis tibi dicere, nisi
tantum quod tibi possit sufficere ad intelligendum
secretum, quod datum est nobis.
Vnde fili intellige huius magni constitutionem
mundi, quem Deus omnipote~s
post naturae creationem fecit in foma co~fusa,
scilicet, quòd omnia elementa erant
mixta tali modo, cp nec ignis, nec terra, nec
aer apparebant, nisi in forma co~fusa aquae
quae vsque ad circulum attingebat lunarem,
sit quòd ignis calore~, nec aer humiditatem
habebat, nec terra siccitatem, imo
totum in frigiditatem versum erat propter
suarum confusionem naturarum. Quoniam
de quanto natura aquae magis erat
frigida, de tanto naturam in calidam magis
gis
@

T H E O R I C A. 133
stringebat, scilicet ignis, ad prfundu~
aliorum elementorum, & per consequens
naturam aeris magis puram, cum aer fit cibus
& materia ignis, sic quod posteà, cùm
mirabilis ipsorum per potentiam diuinam
facta fuit diuisio, & quodlibet eorum fuit
associatum & hospitatum in suo loco secundum
debitum naturae, fuit poste à repertum,
quod in terra remansit de igne &
alijs elementis, in quibus est res, quae rebus
co~unctis participat. Ac si vitrum plenum
aqua lunaria in medio aeris rumperetur
& praecipitaretur deorsum cum sustantia
& sapore aquae, & aqua plena de substantia
quinta ascendendo in natura sua alta
approximetur, cùm hoc facere sit debitu~
naturae. Hoc fit tibi per figuram reuelatu~,
quia debes scire, quòd natura non operatur,
nisi per suum velle, eò quòd respicit
voluntatem magistri sui Dei Domini nostri,
vt sibi satisfacere possit, quia eam creauit,
& per illam voluntatem Deus fecit, &
facit per naturam omnia, quae videmus, &
non per miraculum, sicut te~pore diluuij,
quando per amicabilem concordantiam
Deus supremus subtraxit stellarum virtutem,
quae trahebant aquas à maribus, quae
in alto pendent supra regionem aeris, &
S 5 posteà
@

R A Y M V N D I L V L L I
postea ceciderunt inferius in pluuijs, aut
grandinibus cooperiendo totam terram,
quia deuiatae fuerunt à parte illius climatis
in aliud, vsque quo ad ipsarum locu~ reuersae
sunt ad complendum diuinum velle.
Fili si Deus vellet, quòd duo montes vnus
ab oriente, & alius ab occidente in vno
congregarentur in medio terrae, & essent,
vnus mons statim fieret, & non per
miraculum, sed per aperta & habilia instrumenta
virtuosa, quae Deus posuit in natura
per sapientiam totius ipsorum concordiae,
per quam suas faciunt actiones. Et sic
totum opus naturae non est occultu~ Deo,
sed mundanis hominibus. Ideo fili, si aliquid
facere vis omni tempore, fac per naturam,
& inde scias concordantiam naturae,
quia sine ipsa vllo tempore nihil facere
poteris. Ideo quia nulla res mundi, que' faciendo
est, est extra terminos, nec itinera
naturae, quin per illam, & de illa, & in illa
fit facienda.

Quomodo terra est intelligentiae, & quomodo
operatur. Et de creatione Adam & Euae. Et quomodo magisterium nostrum assimilatur operi creationis hominis.
C A P.
@

T H E O R I C A. 134
C A P. LXXVI.
Q Voniam fili potes intelligere, quòd tota terra plena est intelligentia ad operationem naturae inclinata, quae intelligentia
mouetur à natura superiore. Ita
quòd natura intellectiua inferior in qua~tum
assimilatur naturae superiori. Nam per
intelligentiam adiuuatur à suo simili per
conuersationem & potentiam attractiuam.
Deinde post illam mirabilitatem naturalem,
creauit Deus Adam de limositate elementorum,
scilicet de limositate terrae, aquae,
aeris, & ignis, & viuificauit eum à sole
sancti spiritus, & de luce, & claritate & lumine
mundi. Et ex omnibus resultauit in
eo mixtionem rei quintae in suo co~posito,
sed magis specialiter fuit creatus de terrestri
elemento, prout ex ipsius delicto patet.
Et sic ex illa limositate. Deus omniu~ creator
constituit, & fecit naturam homogeneam,
à qua fuit Ada~ formatus, à quo successivè
transcreauit Euam. Quo facto pre'cepit
naturae, quòd haberet multiplicare,
& multiplicauit ipsorum species doctrina~
capiendo à massa co~fusa mundi, & per intelligentiam
nobile~, quae primò confusa erat,
& postea diuisa. Hec enim est generalis
regula
@

R A Y M V N D I L V L L I
regula operandi, quam Deus & Dominus
noster dedit naturae, & nobis monstrauit
per figuram. Et qui habet aures audiendi,
habebit totum in suo intellectu: quia hanc
insequendo doctrinam natura omnia sua
facit opera. Quare patet, quòd qui ignorat
hanc diuinam doctrinam extra naturae
opera est. Noster lapis assimilatur in operatione
operationibus naturae animalis, &
naturae vegetabilis, & naturae mineralis &
melius. Quoniam assimilatur & assimilari
debet creationi hominis, qui de limositate
factus erat. Ideo fili, si vis operationem
nostram per naturam facere, insequere operationem
doctrinae naturae. Nam ei non
est datum, quòd per aliam doctrina possit
operari, nisi per illam, quam habet à Deo
magistro suo praeceptam & doctam per
intelligentiam perfectam, per quam suae
mouentur operationes, nec festines. Et ex
hoc fit specumlum tuum natura, quae breui
tempore res suas non format, sed tempore
certo assimilandum magisterium operatio
eidem constituta.

Quomodo operator debet res suas ordinare ad
assimilandum magisterium operationi creationis
uniuersalis in creando massam co~fusam,
quae continet omnia quatuor elementa.
C A P.
@

T H E O R I C A. 135
C A P. LXXVII.
P Ost haec fili tempus est, quòd ponas in ordine naturam, qua indiges cum recta notitia, scilicet per reductionem, quae
per retrogradatione~ facta est illius in forma~
confusam, respectu massae huius mundi,
quousque versa sit in qualitatem frigiditatis
magnae in qua primò fuit. Et quando
sic erit versa notare potes & cognocere,
quòd non est nisi vnum compositu~ per
artem respectu~ naturae confectu~, vt si absque
artis adiutorio factum esset per naturam
ad consequendum sui intellectus finem,
qui est creare perfectum metallum,
vel medicinam perfectam respectu na turae,
quae per artem adiuuatur, & in hoc co~posito
continentur quatuor elementa naturae
mineralis, simplicia & composita per
quae resultant quatuor qualitates elementariae.
Et per hanc primam conuersionem
lapis noster in naturam frigidiorem vertitur.
Et ideo oportet, quòd aqua ibide~ dominetur,
& in se contineat alia elementa,
ex quibus natura per diuisionem se habet,
postea verti de qualitate in qualitatem. Et
haec est res nostra, quae in se continet omnia,
quibus indiges in nostro magisterio.
Et
@

R A Y M V N D I L V L L I
Et ideo dat intelligere ratio scripta philosophicè
per Hermetem, quòd sicut omnes
res factae fuerunt ex vna sola re per potentiam
supremam sementificam, & exiueru~t
à massa confusa globosa, voluntate diuina
miraculosa: sic lapis noster natus est, & exiuit
ab vna compacta massa confusa, in qua
omnia sua quatuor elementa sunt co~tenta
per naturam creata, de qua per voluntate~
Dei & operationem naturae noster lapis
poste à nascitur.

Quomodo philosophi appellauerunt massam
confusam, & de diuisione ipsius, suorum.
C A P. LXXVIII.
P Ro hac massa confusa nominanda fili similitudinariè philosophi eam nominauerunt totum mundum. Na~ in ipsa sunt
quatuor elementa confusa, quae separarit
possunt, & diuidi quodlibet ad parte~ sua~,
impregnata ex natura quinta, & per quam
separantur & sunt separata. Ergo fili elementa
ab illa massa separa per industriam
sapienter, quae à nobili mouetur intellige~tia,
& reperies naturam, quae in ipsis est, in
quatuor partes diuisam, & quaelibet pars
illius
@

T H E O R I C A. 136
illius naturae ornata erit & induta qualitate
sui elementi. Quia pars, quae remanserit
pro terra, erit in siccate complexionata.
Et illa, que' pro aqua remanserit magis pura
& magis subtilis, & conuersa in qualitatem
frigidam. Et illa, que' pro aere remanserit,
reperietur in qualitate humida conuicina~te,
qualitate ignis. Vide ergo fili naturam,
quae erat in toto composito integraliter,
primò frigida, & postea reuersa est
in pricipalibus qualitatibus eleme~tarijs,
scilicet, in siccitate, frigiditate, & humiditate,
& calore per diuisionem elementorum.
Et sicut quodlibet elementum habet
participationem cum sibi propinquiore,
sic quaelibet pars huius lapidis vel naturae
habet maiorem affinitatem sibi propinquiori,
quàm habeat illi, que' sibi est remotior.
Et hoc est propter posse elementoru~
ac eorum qulitatum, in quibus vaporabiliter
diffusa est dicta natura quinta, quam
tantu~ diligimus. Fili istae qualitates eleme~tales
dictae sunt appropriatae eleme~tis propter
grossitiem, & simplicitatem dictarum
partium, in quibus iacet natura pura cum
magna corruptio~e, à qua corruptione si
scias eam amouere, habes nostru~ magisteriu~
certificatu~ per certam praeparationem.
Nam
@

R A Y M V N D I L V L L I
Nam lapis noster nunquam inuenitur, nisi
in ventre corruptionum, & de hinc eu~ extrahimus,
substa~tia vnde mouetur curruptio,
est multum pinguis (l*)utosa & fortiter
vnctuosa aerea, in venere cuius est ignis,
quem petimus, & in ipsa eu~ accendimus.
Et ideo tibi reuelauit Morienus sagax Romanus
per bonitatem subtilitatis, cui non
fuit alter similis in securitate per bonitate~
praeparationis metuens Deum, fidelis, benignus
dando totum suum consilium dicens,
quòd scientiae hominum manifeste~
coniunguntur, mansio cuius manifestatur
in carne, & sanguine, & in profundiori ve~tris.
Et alibi tibi reuelauit, quòd secretum
nostri lapidis est, in coxis & femoribus calidis,
hoc est in profundio elementorum
compositorum, ex quibus elementa sunt
per ea, quae superius dicta sunt. Ideoq; supra
dictum est, & adiungentum propinquiora
propinquioribus, & affines suoru~
affinium. Nam scis, quod natura sicca vel
pars illius, quae est sui elementi terrestris,
non habet potestatem vertendi se in naturam
humidam, nec se ligandi parti humidae,
que' est de natura aeris p'pter duas causas
contrarias. Vna est, quòd terra & aer
sunt co~trarij, & in qualitatibus discrepantes.
tes.
@

T H E O R I C A. 137
Quoniam terra per naturam, qua~ habet,
est sicca & frigida, & aer per partem
nature' qua~ tenet est, humidus & calidus,
Et ideo natura sicca in humidam, & frigida
in calidam conuerti non possent, nisi
primò quaelibet ipsarum per sua transeant
media, quae sunt germana extremitatum.
Quoniam scriptum est pro reformanda
natura, quòd contraria existentia quaelibet
ipsorum in sua natura non benè possunt
simul ligari, nisi primò mutantur de
sua co~traria qualitate in mediam, que' participat
veris extremitatibus per affinitate~
naturae. Et ideo natura terrae non potest
conuerti in naturam aeris, nisi primò vertatur
in naturam aquae: nec natura ignis
potest conuerti in naturam aeris. Quoniam
nullus transitus potest fieri vnius extremi
ad alterum, nisi prius transeat per media
germana. Nam quando volumus facere
transitum de prima extremitate ad tertia~,
oportet transire per gradus medios. Quare
fili aqua & aer sunt germana media elementalia
scalae rotundae, per quae natura
ab extremis elementalibus habet transire
antequam operationes suas co~plere possit
veniendi ad perfectionem. Nam aqua
T est
@

R A Y M V N D I L V L L I
est frigida & humida, & per frigiditatem
participat cum aere, & per suum humorem
rarificat terra~, eam alleuiando. Et per
frigiditatem suam aerem condensat, eum
constringendo. Ita, quòd quando aqua
conuertit terram ad naturam suam, postea
potest eam in aerem conuertere per
concordantiam humiditatis, quam terra
ab aqua suscepit, & frigiditatis, quam aer
recepit ab aqua, quae eum constrinxit, &
sic per consequens est aer medium ignis
& aquae, cùm aer fit humidus & participat
aque', & cùm calidus participat igni, & per
suum humorem condensat ignem & vertit
eum in naturam aeris per insipissatione~,
& per suum calorem attenuat & inteneriscat
aquam & vertit eam in aerem per leuigationem.
Et ideo quando aqua in naturam
aeris est conuersa, aer eam conuertit
in natura~ ignis. Vel quando ignis conuersus
est in naturam humidam aeream,
humiditas & frigiditas eum conuertit in
naturam aquae secu~dum quod iacet in intentione
naturae, vel boni & perfecti artificis.
Nam sicut aqua est de materia terre', ita
aer est de materia aeris & terrae. Et vnu~ est
materia alterius.
Quomodo
@

T H E O R I C A. 138
Quomodo elemant subtiliantur, & ingrossantur
per rotam circularem, quae per philosophos
huius artis dicta est Cathena aurea,
C A P. LXXIX.
I Deo fili tibi dicimus si velis nos intelligere, quando terra per suum contrariu~ erit subtiliata, vertitur in naturam aquae
propter qualitatem, scilicet, frigiditatem,
quae participat inter siccitatem & humorem.
Et quando aqua illa plus subtiliatur,
per ignem in natura~ aeris vertitur. Et qua~do
ille aer plus subtiliatur, vertitur in naturam
ignis, & per consequens per retrogradationem
est, quòd quando natura ignis
ingrossatur, conuertitur in naturam aeris
hmmidi, & tu~c ignis tantum de calore suo
perdit, quantum humiditas potest sibi co~trariari
per hebetationem suae ingrossationis.
Et quantò haec natura humida melius
condensatur per inspissationem, tantò
melius in aquae naturam conuertetur,
quae per suam condensationem mortificauit
maiorem partem caloris. Et perdit
magnam partem humoris per induratio~is
T 2 tionis
@

R A Y M V N D I L V L L I
approximatione~ nature' aeris ad qualitates
terrestres, & quando he'c aqua magis
inspissatur, tunc vertitur in terrae naturam,
& propter fui frigiditate~ amittit parte~
sui humoris gyrando se & porta~do in siccitatem.
Quare si vis ignem nostrum acce~dere,
admnistra ei cibum leuem & teneru~
quia eius hebetatio & mortificatio non venit
nisi per cruditate~ grossitiem materiae;
sicut patet in declaratione praedicta.
Quando igitur voles de terra ignem facere,
subtilia terra~ quantum poteris, & quando
velis de igne terra~ facere, co~densa fortiter
igne~. Dicimus quod aer & aqua causa
sunt ingrossationis ignis, & melius aer
quàm aqua, & meIius aqua quàm aer. Et
minus terra, quàm aqua, & aqua minus,
quàm aer. Sed terra omnibus suis viribus
inspissat aqua~, eam vertendo ad suam naturam
terrae & aquae, se condensando &
conuertendo ad naturam terrae inspissat
aerem, & vertit eum ad suam propriam naturam
aquae. Et aer se ad natura~ aquae co~uertendo
per inspissationem condensatignem,
& facit eum conuerti in aerem per
suae subtilitatis ingrossationem. Similiter
ignis omnibus suis viribus nititur aere~ vertere
ad suam ignis naturam per subtiliationem
nem
@

T H E O R I C A. 139
suae purae substantiae: & iste aer conuersus
ad naturam ignis subtiliat aquam.
Et ideo vertit ad naturam suam aeris per
rarefactionem alleuiationis. Et haec aqua
versa in naturam aeris rarificat terra~, & facit
eam verti in naturam suam aqaue per
subtiliatione~ suae grossae substantiae. Et per
hunc vltimum ordinem relucet secretum
compositionis aque' nostre' filijs intellige~tibus,
cùm viuaciter apparet, quòd natura
sicca non potest in humida~ conuerti, quousque
in naturam frigidam conuertatur.
Fili manifestè tibi portam naturae aperimus
ad intrandum omnia opera sua, si intelligas,
quia superiora eleme~ta causa sunt
subtilitatis inferiorum. Et subtiliatio causa
est viuificationis & animationis. Eleme~ta
verò inferiora sunt causa ingrossationis
aliorum elementorum. Et hoc ratione attractionis
proximioris consonantiae, quae
iacet in suis naturis, vt nuper extitit declaratum
per terram & per ignem, & ingrossatio
causa est mortificatio~is, & hebetationis
caloris animalis. Et nos bono iuramus
animo, quod subtiliatio non fit sine ingrossatione,
nec ingrossatio sine subtiliatione,
nec dissolutio terre' sine co~gelatiope
aquae, nec aquae congelatio sine dissolutio~e
T 3 lutione
@

R A Y M V N D I L V L L I
terre'. Fili in spiritu dissoluitur corpus
congelatum, & per corpus co~stringitur
spiritus congelatus, quia congelando
spiritu~, dissoluimus corpus, & corpus dissoluendo,
congelamus spiritum. Fili vide
& aspice multiplicationem verae tincture',
quam Deus dedit naturae ad tra~smutationem
faciendu~. quia de vno pugillo terrae,
& nouem aeris facimus decem aquae. Et ideo
de vno pugillo huius aque', & nouem
ignis facimus dece~ aeris, per scalam viuificationis
ascendendo ad subtiliatione~ naturae
grossae in naturam simplam, & superiore
similiter de vno pugillo ignis, & nouem
aquae fiunt decem aeris mortui, qui
est aqua viua. Et de vno pugillo istius aeris
mortui, & de nouem pugillis terrae fiunt
decem aquae gloriosae. Intellige fili verba,
quoniam haec est doctrina, per quam omnis
me~sura & omne temperamentu~ fiunt.
Et est necessariu~, quod in nostro magisterio
fiant, sine quibus fieri non posset. Haec
est cathena deaurata & rota circularis totius
mundi, per quam natura sagax omnia
sua regit instrumenta rotando & circula~do
transe~udo in circuitu, quam supremus
creator conseruare in suis diuinis mirabilibus
& infinitis potentijs voluit & vult.
Quomodo
@

T H E O R I C A. 140
Quomodo Artista debet scire corde tenus rotam
circularem, & naturam conuersionis elementorum respectu primae & secundae qualitatis.
C A P. LXXX.
O PVS est tibi fili hanc rotam corde tenus scire perfectè, si ad nostrum magisterium velis peruenire. Quia tibi diximus,
quòd elementa per naturam iam
dictam vadunt rotando per ipsius circuitum
successiuè, quousque compleuerunt
eorum circuitum, & circulum, qui est perfectio
operationis eorum, & per scientiam
suae circularitatis apparet clarè istud,
quod superius diximus per primam rationem.
Alia ratio, quare natura sicca, que' est
in terra, in naturam aeris conuerti no~ potest,
nisi per suum medium, est diuersitas
grossitiei & subtilitatis, vel grauitatis & leuitatis,
per contrarietatem partium naturae,
aut materiae illius, sicut de superius dictis
qualitatibus iam co~plexionatis. Quia
omnes aliae res, quae considerari possunt
in istas pro maiori reducuntur, videlicet,
fluxibilitates, & soliditates reducuntur
T 4 ad hu-
@

R A Y M V N D I L V L L I
ad humiditatem & siccitatem, & leuitas, &
grauitas reducuntur ad subtilitate~ & grossitiem.
Et notetur hic primus gradus. Ideo
te intelligere oportet, quòd pars naturae,
quae est in terra, grossa est & grauis, frigida
& sicca. Et ideo frigiditas, grossities, &
grauitas cum siccitate causantur à natura
quae est in terra nobiliter causatae sunt, &
natura, quae est in aqua, est mediocrite
grossa & grauius mediocriter que subtili:
& leuis, humida & frigida, per hunc secu~dum
gradu~, & ideo causantur ab eis grauitas
cum frigore, & leuitas cum humiditate.
Et natura, quae est in aere, subtilis est
& leuis, calida & humida. Et ideo causantur
ab illa leuitas cum humiditate, & suiuitas
per caliditate~. Et notetur hic tertius
gradus. Et natura, quae est in igne, multùm
subtilis est & leuis & multu~ ac fortiter calida
a sicca, & ideo causantur ab illa leuitas
cum siccitate, & caliditas acuta. Per ha~c
doctrinam fili debes intelligere, quòd in
nostro magisterio naturali, non debent elementa
definiri secundu~ quod sunt principium
motus de loco in locum, sed secu~dum
quod sunt initium alterationis. Ha~cmet
viam insequuti sunt, & sequuntur medici.
Et ideo dicunt, quòd terra est eleme~tum,
tum,
@

T H E O R I C A. 141
per quod omne corpus ad corpus
defertur sanabile, & per quod corpus sanabile
frigiditati & siccitati in substantia
participat, de sua ratione multum grossa,
& aqua participat cum frigiditate & humiditate
in substantia mediocriter subtili.
Et aer participat humiditati & caliditati
mediocriter subtilibus ratione suae nature'.
Sed ignis participat calori & siccitati in
substantia multum subtili, & fortiter actiua,
ratione suae simplicis naturae. Fili hoc
vltimum capitulum aperit tibi portam, &
postea firmat, quia tibi supra dixim9, quòd
de vno pugillo ignis & nouem aquae fiunt
decem aeris mortui, quae est aqua viua.

De causa & ratione, qua elementa non possunt
conuerti, & etiam causa, per quam bene possunt conuerti.
C A P. LXXXI.
P Er hanc descriptionem elucidata est ratio secunda, quare natura sicca non potest in humidam sine medio suo co~uerti.
Et per illud medium transeundo patenter
extitit declaratum descriptione predicta,
T 5 cta,
@

R A Y M V N D I L V L L I
quòd elementa sunt causae suae mutationis
& alterationis, prout hoc 'pbari potest
experientia visibili & vera manifestè in
nostro magisterio naturali, absque alia logicali
probatio~e. Fili accipe de nostro aere,
& de terra modicum, & perfora latus
eius acuta lancea tota calida, & videbis à
ventre suo exire tantùm de cholera nigra
cremata & combusta, quod habebit potentiam
intoxicandi & impotionandi totum
mundum. Retine igitur illam, ne à te
recedat, quia tibi bona erit contra inimicos
tuos. Postea perfora aliud latus eius cu~
punctura magni serpentis, tantum modo
quousq; totum phlegma exiuerit, nec amplius
habeat infra suum ventrem. Deinde
crema & co~bure, quousq; fit prope mortem,
& quòd anima exiuerit, & corpus fit
in puluerem reductum indutum de nigris
oculis. Scias, quòd natura illius est remissa
grossa & grauis, frigida & sicca, per proprietatem,
quae est in eius elemento terrestri,
aeri co~trario, in tota sui natura & proprietate.
Quare si ipsum in naturam aeris
vis co~uertere, ad de ei de capite rubeo noue~
partes. Et natura huius rubei capitis est
vna substantia multu~ subtilis & leuissima,
& in co~plexione multu~ calida, & sicca &
acuta.
@

T H E O R I C A. 142
acuta. Post haec ad de illis duas partes de
pedibus albis. Natura illorum pedum alborum
est vna substantia grossa mediocriter,
& in qualitate mediocriter frigida.
Et per hanc proprietatem participat
oculos nigros, est ad huc in substantia
mediocriter subtili per suam qualitatem
humidam & calidam. Et per ha~c proprietate~
participat substantiae aeris. Et ideo
fit tibi reuelata definitio aquae & aeris in
suis dispositionibus, tanquam amica contrarietatum,
quae sunt in composito isto,
scilicet ignis & aquae, terrae, & aeris, nascitur
vnum medium purum, ad vnione~ mixtionum
qualitatum alteratarum ipsorum
in forma terrae congelatae albae, multùm
subtilis, & transparentis secundum perspicuitatem
aquae aereae, iam co~gelatae per
vaporem materiae dictae terrestris, iam co~fortatae
per calorem acutum.

De symbolo, retinaculo elementorum.
C A P. LXXXII.
F Ili, in hac mutatione, grossities, & grauitas substantiae terrestris, naturae inferioris habet potestatem retinendi aquam,
per totam sua~ naturam, per vapore~ homogeneitatis
geneita-
@

R A Y M V N D I L V L L I
frigidae, quae est qualitas grauis
participans illis duobus eleme~tis, que sunt
de natura sua, sed fis securus, quòd frigiditas
dominatur in retentione attractationis
aeris, que' facta est per confortationem
caloris acuti cum sapore humoris, qui est
materia ignis, & totius naturae. Ergo fili,
pone de calore alto in natura inferiori, ad
confortandum suam siccitatem & mortificandum
suam frigiditatem, per temperamentum
cognitum ratione naturae. Na~
scias, quòd maxima frigiditas est mortificationis
ignis causa, & durificationis, &
grossioris naturae attractatiuae causatae à
calore & humore. Fili calor naturae debet
per humiditatem radicalem temperari,
vt vapor calidus per nimia~ suam actionem
non cremet, aut ardeat materiam nostri
chari infantis, quae temperantia facta
est tantum modo per additamentum naturae
sui humoris, quousq; veniat ad gradum
illius acuitatis temperatae, per quam
possit penetrare inuisibiliter omnes partes
naturae humidae, & ponere formam suam,
ac eam figurare in materia aeris. Debes videre
fili, quomodo hoc temperamentum
debet fieri, qualiter, & in quo loco debeat
creari. Et tibi dicimus, posse naturae reuelando,
lando
@

T H E O R I C A. 143
quòd per subtractionem humidi
radicalis fit, quousque calor naturae excitatus
& expeditus per stimulationem nobis
monstrat dictam actionem. Ideo tibi
opus est, ne illud transeas, ne compositum
se relegatum reperiat, vel separatum à tota
sua natura. Quia postea nollet videre
eam, nec poste à posses tam promptè & celeriter
infigere natura~ deperditam in corpore
sine parte ipsius. Et si haec pars esset
omnino remota à corpore pre'dicto, & poste
à velles in suum initiu~ ponere per viam
corrigendi defectum, esset tibi multum
graue, propter causam tardationis, & sicut
praediximus, natura ipsius non esset ita benè
radicaliter, & per suas proprietates infixa
in suo corpore per hanc artem, nisi
fieret hoc ingenio forti atque subtili huius
magisterij, quod est multum graue fieri,
tanquam per artem naturae, quae multu~
omnibus suis adhaeret intelligentijs ad co~plendum
& finiendum completè suas operationes
non ministraret, quia per artem
à Deo non est intellectus tam subtilis,
quòd primae virtutes in corruptionibus,
suis primis occultae, & in corruptione suorum
obiectorurn debilitentur. Ideo fili opus
est tibi, quòd auises te in prima corruptione,
ptione,
@

R A Y M V N D I L V L L I
& intelligas benè istius praesentis
vltimae conclusionis ordinationem.

De qualitatibus accidentalibus. Et de vnione naturae.
C A P. LXXXIII.
P Ost haec opus est tibi, vt scias acuitate~ pre'dicti vaporis calidi ab ipsomet igne creari, qui procedit ab illa natura, qui quidem
ignis est quarta pars totius naturae in
quatuor partes diuisae, & ideo humore~ penetrando
per suam acuitatem ignis digerit,
& adiuuat grossam naturam cum natura
simplici per continuationem, ac copulationem
minerarum suarum, & minerarum
partium insimul coniunctarum vniformiter
ad modum naturae homogeneae,
sic quòd natura sicca, & grossa per suum
confortamentum retinet naturam humidam,
& subtilem, per ingrossationem naturae
simplae per coagulationem. Et natura
simpla per co~uertionem rarificat grossam
per subtilem vnione~. Sic apparet manifestè,
quòd in quanto natura grossa de
simpla retinuerit per attractione~ nature' calidae
& humidae, intanto est propinquior
subtilitati aereae, quàm esset in sua natura,
& habet
@

T H E O R I C A. 144
& habet maiorem perfectionem, in quanto
etiam natura simpla erit magis adiu~cta,
vel addita cum natura grossa per condensationem,
intanto erit grauitati & ponderositati
propinquior, & minoris perfectionis.
Et sic fili potes intelligere multiplicationem,
vel diminutionem operatiuarum
virtutum. Nam philosophus in libro Meteorum
ait, quòd natura terrestris in loco
generationis metallorum co~tinet in se virtutes
coelestes, per quas conuertitur sua indiuidualitas
in formam, naturam, & speciem
metallorum coadiuuante virtute naturae
terrestris. Alio modo, si virtus naturae
terrestris superet in potentia virtutem naturae
coelestis, quae erat in specificatione
metalli magna siccitas, & magna frigiditas
naturae grossae condensaret humidum,
quòd formam debet recipere metalli in
naturam & confortitatem terrae, & no~ in
forma metalli propter defectum virtutum
coelestium, quae non sunt in dicta natura.
Quare filij veritatis intelligere possunt,
quòd forma metalli venit, & est à virtute
coslesti, influxa in materiae ipsorum profundiori,
ideo dictum est per rationem
Meteoricam, quòd anima est in femine
naturae, sicut magister in suo artificio. Fili,
talis
@

R A Y M V N D I L V L L I
talis virtus coelestis est in proprio loco generationis
metallorum, & ideo est forma
metalli. Facias ergo tunc fili, quòd in loco
generationis aut conuertionis talis sit potentia
coelestis, quae possit transformare
humidum indiuidui sub conseruatione actionis,
appetentis hanc ex natura terrestri,
in formam & speciem transparentem
& finissimam, per congelationem terrestris
sicci, he'c erit res magnae virtutis. Quia
terre' virtus, per temperatum frigus, & per
siccum complexionatum, operata est congelando,
inspissando & retinendo. Et virtus
coslestis formatiua influxa cum virtute
terrae, format speciem in colore coelesti,
quando materia congelatur, sic quòd co~gelando
transformatur species, & informando
illam co~gelatur materia. Quapropter
fili scriptura praecipit, quòd habes argentum
viuum tot vicibus abluere, quousque
vertatur in colorem clarum coelestem.
Et he'c est terra, in qua animas nostra,
seminamus, & in illa est co~gelatio nostra,
& non in alio loco, & per hanc retinentur
simplices spiritus quinti fugitiui, qui habent
formare, & debent formare terram
claram in virtute & forma elixiris, per specialem
differentiam, que' mouetur à nobili
concor-
@

T H E O R I C A. 145
concordantia quintarum reru~, sicut clare~
notabimus in secunda parte huius libri dicta
practica nostra.

Quomodo tota intentio operationis debet esse
in praeparando materia~ lapidis, & in suo temperamento.
C A P. LXXXIIII.
P Ropter ea potest tuus sentire intellectus rationabili consideratione, quòd qua~tò magis materia erit debitè preparata
& subtiliata, tantò virtutes coelestes naturae
superioris obtinebit, & in se retinebit
in qua~to minus, minus. Fili videas ergo &
auises, quomodo aqua mutatur in aerem,
& aer in ignem, si vis habere praeparatione~
naturae. Si velis de materia terrae ignem facere,
opus est tibi à principio, vt eam benè
subtilies, & quòd in naturam aquae & aeris
transmutetur, & quando in contrarium
voles operari, intentione cognita elementa
in contrariu~ mutabis. Veruntamen
facias factum tuum ex re simpliciori. quonia~
in illa appropriatur virtus coelestis tanquam
forma rei simplicioris, & hoc est secundum
actionem materiae & cursum nature'.
Et tene super hoc dictum philosophi
V vij.
@

R A Y M V N D I L V L L I
vij. Methaphysicae, Quòd secundum proprietatem
materiae ei erit appropriata certa
forma, & propria secu~dum suam actionem.
quare si materia est simplex, appropriabit
sibi formam nobilissimam & multum
puram, causa suae simplicitatis & similitudinis,
quae nascitur à proprietate nature'
superioris simplicis. Ideo quando voles
conte~perare lapidis substantiam, pone ipsam
in loco generationis, vel conuersio~is
ad qualitates, de quibus vis per notitia~ certam,
quòd lapis tuus mutetur, videlicet, in
humido calore. quia haec est qualitas, per
quam causatur dulcedo in lapide amaro,
per conseruatione~ humidi lapidis in suo igne,
quousq; possit aeternum ignem pati.

De demonstratione praeparationis lapidis
per differrentiam exemplificatiuam in operatione naturae in suis mineris.
C A P. LXXXV.
T AIi fili modo natura vtitur temperamento in mineris per successiuam operatione~, quanuis accidenti fortuitu multum
erret. Nam si materia sulfuris & arge~ti
viui
@

T H E O R I C A. 146
viui depurata, & ducta ad splenditatem,
reperit locu~ suae retentionis & co~gelatio~is
siccum, terrestrem fuscum & immundum
vel frigidum sine temperantia aliqua, generatio
istius co~uertetur in complexione~
intemperatam, fuscam, terrestrem, cruda~,
ponticam, & amara~, & accipiet forma~ specificam,
secundum specie~, ad quam virtus
cruda terrestris & complexio loci mouet
materiam sulfuris & argenti viui, ad formam
secundum suum actum, sicut manifestè
in omnibus generibus visum est de extremitatib9
& medijs alijs metallicis. Quia
illoru~ materia no~ est aliud simpliciter, nisi
fulfur & ar. vi. mixta simul vaporabiliter,
& specificata in terrestrem speciem atramentosam,
& vaporem grossum terrestre~,
qui nascitur à loco transmutabili generationis.
Fili reuerte igitur materia~ grossam
in simpla~, quousque induerit virtutem ce'leste~,
quae habet claritate~ in lapide nostro
formare, propter hoc, quia potes istud, bene
facere in elementali reuolutione, si intelligas
elementorum conuertibilitatem.
Fili vapor grossus atrame~tosus, à quo creatum
est atrame~tum, est multum acutus &
po~ticus, & ideo partes penetrat sulfuris &
argenti viui depuratorum, & penetrando
V 2 inficit
@

R A Y M V N D I L V L L I
inficit illam materiam depuratam, co~gelando
in speciem illius vaporis atrame~tosi
& lutosi terrestris, qui mixtus est ipsis.
Quare patet id quod diximus, quae est maior
porta~, scilicet, quòd virtutes terrestres
non obtineant super coelestes, sed eco~uerso,
& habebis rem petita~. Per hanc mixtionem
apparet, quòd sit medium inter lapidem
& metallum, cùm dicta mixtio facta
sit in materia lapidis, & in materia metallorum,
& corporum liquabilium. quia medium
est omne illud, quod aliquo modo
cum lapide participat ab vno latere, & in
aliquo modo cum metallo in alio latere,
& vltra adhuc magis proprietas lapidis
est, non posse fundi. Et proprietas metalli,
quam ex eius materia tenet, est posse fundi
per calidum & siccum. Ergo per haec
notare potes, quòd lapides sunt in genere
terrae siccae, & metalla sunt in genere aque'
humide'. Mediu~ ergo vocatur omne illud,
quod cum duabus extremitatibus participat
illorum. Sed aliqua illorum su~t, quae
magis participant cum siccicate, & illa co~tinent
calidam & siccum, constant calido
& sicco, vt Marcasita Antimoniu~ & c. Sed
aliqua illorum mediorum sunt, quae melius
participant gradui humoris, & de illis
distilla-
@

T H E O R I C A. 147
distilatur aqua per calorem & siccitatem,
vt salge~ma. Per hoc fili relucere potest doctrina
ante oculos tuos declarata per hoc
quod est de proprietate metalli, est humidum
aquaticum, & ar. vi. separatum per artem
magisterij tibi reuelati. Habei igitur fili
notitiam naturae mediorum, quia de ipsis
totam scientia~ nostra~ trahimus, & potestate~
pone~di ar. vi. in opere, & trahimus, ar.
vi. à suis cauernis vitreis, & cu~ illis portatur
lapis ad sua~ prima~ natura~, qui est supremu~
medium purgatum ab originali macula.

De extremitatibus nostri lapidis, & quae sunt,
& vnde extrahuntur.
C A P. LXXXVI.
P Ostea cognoscere potes, quòd ar. viuum nostrum est prima extremitas lapidis nostri, & in primo gradu & in secundo
est elixir completum, & modo tali per
artificium nostrum subtiliter inuentum, &
ingenio naturali trahimus extremitates ex
praedictis medijs, quae participant cum lapide
nostro, sicut natura sapiens dedit nobis
scire: nam apertè nobis ostendit modu~
qualiter tra~mutat natura~ de medijs ar. vi.
V 3 in
@

R A Y M V N D I L V L L I
in metallum perfectum, hoc est fili mediu~
commune ad trahendum & ponendum
summum medium de potentia in actum.
Tamen fili debes intelligere in tua operatione
metalla loco mediorum, quae sunt
extremitates natura'. Nam qua~to media sunt
nobilioris naturae, tantò extremitates sunt
nobiliores & digniores in pote~tia. Et ideo
de ipsis mediijs extremitates separamus. s.
viuum arg. argentorum viuorum, & elixir
perfectum, quod est medicina medicinarum.
Quoniam in omnibus medijs aliquo
modo secundum formas co~fusas sunt extremitates.
Alio modo nisi ibi essent, non
possemus in actum ponere, quod est in potentia
naturae. & sic inseparabiles essent
propter impotentiam ibidem existentem.
Item natura nobis manifestat secundum
quod experie~tia certificat, quòd natura illorum
comminuit argentum viuum, & illud
mortiticat constrigendo & congelando,
& post ipsius congelationem commiscible
est corpori, & tunc operatur, &
non antè, omnem colorem dando, quo
indigemus, & virtute suae sicce' nature' terrestris
retentum est, & fugere non potest
à corporibus quibus miscetur. Apparet igitur,
& est sine dubio, cp vapor extremorum
rum
@

T H E O R I C A. 148
est causa constrictionis ar. vi. & in natura,
& in nostro magisterio, quod esse no~
posset, nisi conuenientiam vnius, & disco~uenentiam
alterius haberet contra se per
differentiam concordanciae, prout apparet
in sui caloris co~seruatione per co~uenientia~
conseruatiuam. Ideo vocata est haec
substantia leo viridis, & serpe~s viridis le porarius,
& ar. vi. & pastura basilisci philosophici.
Sed nos illum vaporem, propter potentiam
praesente~, apellamus magis propriè
humorem menstrualem, qui quidem
humor ab arge~to viuo deriuatus est, qua~uis
alteratu~ ar. vi. fit per corruptione~ & fragilitate~
terrestre~, quae sibi aduenit, & hoc
arge~tum viuum cum corpore coniunctu~,
sunt duo spermata, à quibus nasci facimus
dictam aquam viuam, quae est argentum
viuum nostrum, & aqua vitae, quae corpora
mortua resuscitat.

Quomodo menstruale est causa mortis argenti viui.
C A P. LXXXVII.
P Er istum humorem menstrualem declaramus que' nos dicimus, quòd arg. V 4 viuum
@

R A Y M V N D I L V L L I
viuum est causa mortis suae, quia ipsemet
seipsum interficit, & posteà occidit patre~
& matre~ suos, & extrabit eis animas à corporibus,
& epotat omnes ipsorum humiditates,
facit que ipsos negrecere sicut carbonem.
Deinde eos resuscitat tali ac ita
magno splendore, quòd per illam resuscitatione~
pater & mater sui cum ipso viuent,
nec vnquam morientur. Et pro certo, in
praesentia & voluntate certorum socioru~
argentum viuum vulgare congelauimus
per suum menstruale, & aliàs vni de socijs
nostris, in cuius eramus societate expressè,
quasi ad duas Le~cas prope Neapolim,
in quo loco in praesentia Physici regis &
vni9 fratris de sancto Io. de Rhodis, & Bernardi
de la. Bret, & aliorum congelari fecimus
argentum viuum per suam me~strualem
naturam. Et quamuis hoc vidissent, &
manifestè palpassent, tamen non potueru~t
scire, quid esset, nisi simpliciter solum modo
rustico more, regia maiestate salua. Et
si realiter ac philosophicè cognoscere potuissent
per speculatione~ intellectiue' virtutis
dictum menstrales ac suas virtutes, artem
ac scie~tiam absque dubio habuissent,
prout dicti socij, qui per nos multum benè
intellexerunt manifestè & habueru~t. Et
tunc
@

T H E O R I C A. 149
tunc argentum viuum vulgare dimisissent
ad creandum lapidem; & ad exuberandam
suam huiditatem, & ideo nos cogit
ratio, quòd ignoranti habeamus illud celare.
Et tibi fili non celauimus, neque celare
volumus, cui, & quando diximus,
quòd rem vilem accipias, ac ea~ facias suos
amplexare parentes, quousq; penitus crepe~tur,
& sint velut mortui, & recipe ab ipsorum
ventre argentum viuum; à quo lapidem
formes, & postea medicinam, quae
non omnibus est conferenda, & sic vertetur
de pauco in bonum, & de bono in melius.
Benedictus Deus supremus conditor
& redemptor noster, qui de tam vili re preciosam
ita creauit, que' tenet in se proprietatem
& virtutem, ac virtutum ac proprietatum
possessionem, quae in alia non est.

Quod argentum viuum philosophurum, non est argentum viuum commune, & quare sic rarò inuenitur lapis super terram.
C A P. LXXXVIIl.
P Ost he'c intelligere potes, quòd arge~tum viuum nostrum non est vulgare. V 5 Imò
@

R A Y M V N D I L V L L I
Imò arge~tum viuum nostrum est aqua alterius
nature', quod reperiri non potest supra
terra~, cùm in actionem venire no~ possit
per naturam absque adiutorio ingenij,
& humanarum manuu~ operationibus respectu
naturae. Et ideo, cùm natura sola no~
possit eum trahere in actu~ à rebus, in quibus
erat in potentia, nisi per tenebrosam
resolutionem, & ideo est nobis opus, si velimus
nostram creare medicina~, quòd de
illis, in quibus potentialiter erat, nos trahamus
de potentia in actioncm respectu
naturae per industriam rationabilem boni
magistri ac operatoris, per viam generationis
factae per praemeditatam corruptione~,
quam nobis philosophia concessit, & scire
dedit. quare ad nos illius generatio spectat,
virtutem ac potentiam naturae se que~do,
quam virtute~ philosophiae nostre' germanae
ad naturalem reperimus, & non rustica
virtute, quae co~tra naturam est. Et hac
ratione illud argentum viuum nostru~ est,
& no~ rusticorum, qui impotentes sunt ad
humificandum naturam mineralem. Postquam
ergo supra terram generari no~ potest
per solem artificium naturae, nisi nostri
artificij adiutorio magistrali, per nos philosophicè
reperto, sine aliqua ruralitate
vulga-
@

T H E O R I C A. 150
vulgari, ideo in sua generatione opus est,
quod nos subtiliter introducamus actionem
naturae metallinae in materiam, vnde
debet generari, ad quam rem per agenda~
omnis vulgaris rusticus absurdus est penitus
& caecus. Quia ei defecerunt rationes
nostrae philosophicè, quae regunt intellectum
ad directionem absque deuiatione
per A. B. C. D. punctualem magisterij nostri.
Quare patet, quòd argentum viuum
nostrum non est de vulgaribus, quoniam
natura non potest eum creare supra terra~,
neque rusticus similiter ar. vi. nostru~ est, &
penitus nostrae philosophiae, sicut filius est
patris, qui ipsu~ genuit. Ideo scias fili, quòd
causa quare lapis noster supra terram ita
modicè reperitur, est: quia non est potestate
naturae per creatorem superiorem concessa,
quòd illum possit generare sine ingenio
& operatione manuum humanaru~.
Et quia homines ignorant naturam, & naturalem
illius commixtionem & operatione~,
ideo rarus est & paucus in actione manifesta,
quia succurrere non possunt nature',
ratione suae ignorantiae, quousque per
philosophiam transierint vniuersalem, &
desideratam, quae reuelat eis res, quae eis
erant absconditae & celatae, atq; ignotae.
Quomodo
@

R A Y M V N D I L V L L I
Quomodo magisterium istud fit per naturam,
& per operationem artis & scientiae, & non miraculo, & de ipsius demonstratione.
C A P. LXXXIX.
N On credas tamen fili, quòd hoc per aliquod miraculu~ fiat, nec arte confusa, sicut aliqui fatui credunt: imò fit secundum
cursum naturae per artem notam,
de qua certam habemus operatione~, quae
nobis attulit desiderium nostrum per pre'parationem.
quia mundat & purificat naturam
vilem & immunda~, & ponit & conuertit
in naturam nobilem, & siccu~ in humidum
calidumq; in frigidum, si he'c mutatio
non esset terrestris, natura dominaretur
superiori naturae, & conuerteret naturam
indiuidualem homogeneam, ad sua~
naturam grossam & terrestrem, & quòd
hoc sit verum, apparet per experientiam
incontradicibilem. Nam qunando argentum
viuum ponitur in vapore sicco atramentali,
sicut est aqua acuta, statim dissoluitur
per incisionem & penetratione~, quae
mouetur ab acuitate forti patenter, & in
dissoluendo conuertit se in naturam atramenti
menti
@

T H E O R I C A. 151
terrestris, non capiendo forma~ metallicam,
nec formam claram, nec coelestinam,
sicut apparet post euaporationem
dictae aquae, & suam co~gelationem in forma
lapidorum croceorum, quae croceitas
à terreitate pontica & sulfurea procedit,
quae vltra me~suram erat in dicta aqua mixta
per parua frusta cum vniuersalitate &
simplicitate homogenea, quae simplicitas
erat capta & ligata per dictam terrestreitatem,
mutatione lucis & claritis atq; luciditatis
in obscuritatem. Consimiliter per
operationem mediam in contraria forma
vertitur argentum in viuum mixtum cum
atramentis per ablutionem aquae & ignis,
qui totum suum vaporem grossum deuorat
& co~sumit, antequam mixtio illius fiat
cum argento viuo, quòd per simplicitate~
naturae grossae vertitur in simplicitate~, mediante
acuitate moderata congelatur, &
miscetur cum illo, quod magis pariticipat
sua natura in luciditate chrystallina, sicut
apparet post sublimation suam. Et inde
mouetur causa, per quam commendamus
temperantiam ignis ad sublimatione~ ar.
vi. quousq; acuitas, quae nimio igne grossam
terrestreitate~ portat, que' dat infectionem
ar. vi. vt fit penitus euacuata, vel euaporata.
porata.
@

R A Y M V N D I L V L L I
Ideo quia ista per expressione~ sicci
ignis, portat naturam suam in ventre suo,
sicut apparet in aquarum fortium confectionibus,
de qua natura non indigemus:
quia nostri magisterij corruptio est. Sed
quòd velis nos benè, intelligere per hunc
modum. Accipe igitur aeritatem simplicem,
& ablue optimè, & fac aquam, & eam
praepara pre'paratione philosophica, quousque
per quinque planetas transierit, &
postea peruenit ad lunam, & quando per
sex transierit, venit ad solem, qui clarificabit
& illuminabit omnia. Fili, quod dictu~
est, nobis notificat praeparationum multitudinem,
per quas habes ire, & in qualibet
praeparatione per virtutem eius infixa est
cuiuslibet planetae complexio, & ideo si
indiuidua natura reperiat aptum & habile~
locum suae generationis in forma metalli,
vel locus ille generationis est complexionatus
à natura plu~bi secundum suum planetam,
vel Iouis, vel Martis, Veneri, Mercurij,
Solis aut Lunae. Si ad naturam Saturni
fit complexionatus propter suam debilem
digestionem, transmutabit indiuiduu~
in formam & speciem plumbi crudi, lutei
& immundi. Et si ad naturam Iouis, Martis,
aut aliorum, & indiuiduum conuerretur
tetur
@

T H E O R I C A. 152
in naturam loci, ad quem addetur
proter eius infectam digestionem. Et vitrà,
quoniam si locus praedictus generationis
est complexionatus ad natura~ Mercurij,
erit debilioris digestionis, & minoris
potentiae ad terminandum indiuiduum
in forma corporis duri. Et ideo conuetere
non potest, sed tantùm inspissare, & de
natura aeris co~uertit in naturam aque per
condensationem, quam capit aer de suis
paruis partibus terrestribus modicum digestis,
quae immiscentur cum eo vapore elementali,
defectu constrictiuae virtutis, &
ideo inspissatur in rem crudam, se reincrudando
per actionem vniformis caloris &
humiditatis vntuosae, laxatiuae, tartareae,
sicut lac facit in mammillis.

De natura abortiua corporum imperfectorum, & de temperantia vasis naturae.
C A P. XC.
I Deo fili tibi fit manifestum, quòd corpora suprà dicta non sunt nisi abortiua, quae terminum suae perfectionis habere
non potueru~t, sicut illi, qui nati sunt & nascuntur
in locis menstruosis indigestis &
corru-
@

R A Y M V N D I L V L L I
corruptis, patientibus infirmitatem leprae,
& corruptione~ in suis corporibus, & hoc
facit natura ob defectum debitae praeparationis
& naturalis caloris, qui non possunt
benè digerere me~struale, quod est in materia
metalli, vel per sua~ nimia~ excitatione~,
vel stimulationem caloris adurentis, arde~tis,
& cholerici, vel indiuidui, vel loci sui
nimis mutabilis, in quo plurima accide~tia
multotiens possunt aduenire: cùm fit continens
totius materiae omnis generationis.
Quare si locus mutationis indiuidui fit
talis, quòd fit tali modo temperatus, quòd
per suam digestionem, vel bonam temperantiam
habeat magis poteslatem depurandi
cum conseruatione mutatiua germen
suum clarum & purificatum, congelabit
& transmutabit illud in fina~ lunam,
& pura~ per vaporem sui sulfuris iam à macula
originali purgati leprositatis, qui dicitur
locus dictae transmutationis, vel in solem
perfectum secundum bonam temperantiam,
qua~ capiet humidum indiuiduale
à loco suae generationis & digestionis
completae, aut incompletae. Nam illic, vbi
locus generationis, est Solis, & commutationis
& congelationis humiditatis Mercurialis
in finum solem, ibi certè dominatur
tur
@

T H E O R I C A. 153
ignis cum multum nobili temperantia
& in loco generationis lunae, dominatur
aer cum coelesti virtute. Et ideo clarificatur,
& demonstratur, quòd sumus aut vapor
menstrualis terrestris, & argenti viui
non debent excedere, neque superare po~dus
metalli puri, nisi aequaliter illi aliàs in
praeparationibus est auisandum. Quare patet,
quòd si fit plus de virtute terre' in loco
generatio~is, quàm habeat de lumine & de
nobilitate, quae veniunt per mixtione~ planetarum
in dicto loco, congelatum accipiet
& obtinebit tenebrositatem, fuscositatem,
ponderositatem lutulentam, & frigiditatem,
sicut plumbum. Quare patet,
quòd in plumbo dominatur elementum
terrestre, sicut in auro dominatur eleme~tum
altum cum tempera~tia perfecta. Et si
dictus locus in plus pasticiparet coelestibus
virtutibus, & minus in terrestribus, esset
fulgens ac resplendens absque aliqua
corruptione, firmum & solidum per constrictionem
partium, quòd demonstrant
grauitas & po~derositas exiccationes, qua~tum
est de hoc per contrarium, est dicta
proportio constituens specie~ auri, ad qua~
propoptionem venit materia depurata in
illum terminum proportionalem in materiae
X teriae
@

R A Y M V N D I L V L L I
congelatio~e per frigiditatem loci &
per calorem locati, quae importauit omne~
calorem naturale~ ventris materni per terminatam
digestione~, & mater mortua remansit
absq; aliqua virtute, & in frigiditatem
versa, quae constringi~t Mercuriu~ comgelando
plenum calore perfecto in metallo
iam formato.

Quomodo Artista debet notare virtutes minerales
propinquiores perfectioni. Et de operis abbreuiatione per ferme~tationem.
C A P. XCI.
Q Vare de omnibus, quae tibi diximus; fis auisat9 simul & singulariter, multum nota~do virtutes minerales perfectioni
propinquas. Quia tibi dicimus, quòd
argentum viuum depuratu~ potest reuerti
ad naturam illorum, quibus adiunctu~ est,
& intellige hoc ta~ in parte prima, quae est
purgationis & creationis lapidis, quàm in
secu~da, quae est fermentatio & mutatio eius
in finam & veram medicinam. Quando
igitur transieris ad secundam partem
gradus secundi, ad de iam curatum sulfur
cum fermento lauato & abluto, quod appellatum
pellatum
@

T H E O R I C A. 154
est vngentum, vt totum conuertatur
in fermentum, ergo totum vnguentum
erit. quoniam scitum est, & cognitum,
quòd ille, qui dat formam, cu~ eo
concordat quod illam recipit. Item apparet,
& suprà positu~ est, quòd omnis generatio
debet esse ex conuenientibus nature'
quae formas portat, & virtutes coelestes in
se, & haec est causa, quare praeparatio nostra
suppleri non potest, nisi fortè virtute
lo~gitudinis te~poris per multos errores in
prima parte fermentum supplet, & co~plet
per suas virtutes benè te~peratas, & multu~
benè digestas, temporis per breuitate~ sine
impedimento magno. Si hoc scias in secu~da
parte facere, & in hoc transimus cursu~
naturae, quia finit suam operatione~ vna digestio~e
sua sola. Et nos facimus per ferme~tum
illud, quod natura digestione sua iam
compleuerit. Et ideo habeas in te praeparatione
notas, & patientiam in longa ipsarum
mora. Nam omnis prolixtas temporis
est in opere naturae, quia non operatur
nisi per minimè. Et praeparationes nostrae
non fiant, nisi per illa~ in terminis reuolutorum
temporu~ perfectae sunt, sicut res aliae
per naturam create'. Fili nisi nostras agnoscas
pra'paratio~es, nunqua~ habebis thesaurum
X 2 rum
@

R A Y M V N D I L V L L I
omnibus electis praeparatum, & besti,
qui illum intelligunt.

Quomodo Artista debet intelligere, quando lapis
perdit suam natura~ & minuitur, ad illu~ emendandu~.
C A P. LCII.
P Er haec fili tibi dicimus, quòd opus est tibi quòd scias in prima parte emendare lapidem, qui perdit de sua prima
virtute temperata in toto regimine praeparationis:
nam in illa praeparatione indiget
reuerti, & transire de illa ad mortem
per partem gradus secu~di. Ideo fili tibi dicimus
quòd de quantò magis elongatur
à suo temperamento per mortificationes
corporis factas in prima parte, tantò magis
perdit de sua prima natura, & est corpus
passum tanquam homo in magna existe~s
infirmitate per turbationem suorum
spiritualium virtutum ab eo separatarum,
& elongatarum per resolutionem ipsarum,
quam continuè passuum est. Et hanc
rem labilitatem clamamus, quando corpus
à suo nobili temperamento remotum
est, vel à coe'qualitate sua co~plexionali inqua~tum
quantu~
@

T H E O R I C A. 155
patitur, quia ei deficit ipsu~ quod
ei confortaret. Et in quantum sui elongamenti
partem accepit, tanto melius per viam
confortationis appropinquat per reductio~em
naturalem, vel attractionem ad
temperantiam naturale~, & de tanto quòd
magis extendes rotam in portando corpus
ad longiorem corruptionem & montificationem
sub aliqua conseruatione caloris
naturalis, de tanto erit maioris vite &
perfectio~is, si postea per confortationem
suorum spirituum deperditorum reducatur
ad suu~ te~peramentu~. Et hoc est ratione
illius, quod accipiet in sua prima attractione
facta in regimine reductionis, quo superabit
in melius, quam perdid erat in sua
mortificatione. Quoniam temperamentu~
non fit, nisi per restauratione~ rei deperditae.
s. spirituu~ deperditoru~ viuificatoru~, &
restauratio nequit fieri absq; naturali attractione,
neq; attractio absq; euacuatione,
neque aliqua euacuatio sine mortalitate
quadam, quae fit per crematio~em & combustione~
corporis & calcinationem, & euacuationem
humidi radicalis.

Ad sciendum, quomodo lapis est remotior à suo temperamento.
X 3 C A P.
@

R A Y M V N D I L V L L I
C A P. XCIII.
S Cire debes quo te~pore lapis est à suo temperame~to remotior, quando corpus est crematum, & à suo spiritu vacuum
& inanimatum, tunc remotior est, quàm
possit esse à suo te~peramento, & finiuit rotam
corruptionis ad essendum locus proprius
generationis. Et quantò plus humorem
superfluum in sua solutione perdidit,
ta~tò plus attrahet ad se dictum humorem
exuberatum in sua reductio~e. Exemplum,
si corpus perdat B. & G. in suis solutione &
corruptione per rotam extensam id inueniet,
& attrahet D. & E. qui aequipollent
perditioni de B. & C. Et vltrà ad plus per
naturam in regimine reductio~is attrahet
P. & G. qui sunt exuberati per D. & E. propter
fermentatione ~ de B, & de C. Et si corpus
non perdat nisi B. per minorem rota~,
non potest recuperari loco sui, nisi C. &
postea D. exuberatum de B. prouendo ad
temperamentum maius. quia sua perditio
non suffert, nec cursus naturae, & in quantu~
temperame~tum rote' minoris est minus
perfectu~ causa suae minoris corruptio~is, in
tanto est maior temperantia rotae extensae
ad duplicem perfectionem, quae à maiori
nasci-
@

T H E O R I C A. 156
nascitur attractione humiditatis in profu~diori
ratione suae calcinatio~is fortioris solutionis
& mortificationis. Et per hoc intelligere
potes totam intentionem nostra~,
scilicet, quòd totum magisterium nostru~
non est, nisi colligatio humoris resoluti,
vel resolutio vnius, & congelatio alterius,
vel mortificatio vnius que' est spiritualis, &
viuificatio alterius, q~ est corporalis. Quoniam
quocunque modo lapis fit dissolue~dus,
in eodem modo componendus est.
Et haec colligatio nihil aliud est, quàm argenti
viui exuberati & fixi multiplicatio.
Per cuius multiplicatione~ noster lapis venit
ad maiore~ perfectione~ & temperantia~.

De causa suplementis diminutionis corporum
imperfectorum, & quomodo lapis noster co~plebit
eorum defectum. Et de interligamento ad respectum elementtorum naturalium.
C A P. XCIIII.
I N hoc fili est complementum diminutionis corporum imperfectorum, quae deficiunt à quadam pauca humiditate fixa
& inspissatio~e perfecta. Quare patet, quòd
X 4 nostra
@

R A Y M V N D I L V L L I
nostra medicina portat compleme~tum illorum
in corpore perfecto, scilicet, multiplicationem
argenti viui & inspissationem
bonam, & fixionem permanentem. Fili
considera omne illud, quod tibi ostendimus,
quia totius nostri secreti manifestamus
tibi primas causas, quae sunt entia realia
magisterij nostri, & sine illis vllo te~pore
non potest ad impleri. Ideo illud intellige,
quod notamus in testamento nostro per
acuitatem tui intellectus, & vide, qualiter
doctrinae nostrae sunt associatae, & in quibus
melius conueniunt, & quando fiendae
sunt, & quod sunt regimina, & quod vadit
primò, & quod vltimò, & quam potentia~
habent. Quia iam tibi diximus, quòd magisterium
nostrum non est, nisi vnius forme'
corruptio, & generatio alterius per co~seruationem
suae speciei multò magis resplendentis.
Ideo fili, quòd quantum potes
naturali corruptioni per tuam elucidationem
appropinquare appropinqua, &
illud, quod elongare potes, ab illo elonga,
& tu venies ad corruptione~ prime' formae,
verissimi passus, & ad generatione~ secundae
formae, quae nobilis generationis
est. Fili nostri magisterij regimina sunt interligata
& incathenata. Quia primu~ adiuuatur
iuuatur
@

T H E O R I C A. 157
à tertio & à secundo, & tertium à
primo & à secundo, & secundum à primo
& tertio. Et quando eris in primo, media
ipsum de secundo & tertio. Et quando eris
in secu~do, manu leua ipsum à primo & tertio.
Et quando eris in tertio, manu leua ipsum
à primo & secundo. Et omnia ista ligantur
vnum cum alio, non tantùm sola
operationis mixtione diuersa, sed per decoctionis
diuersam digestionem, quo reducuntur
per reiteratam putrefactionem.
Quare tibi ostendimus, quòd totum non
est, nisi vnum solum regime~ decoctionis,
quod per diuersas mixtiones operatiuas
cum inte~tionibus ordinatis primum gradum
ad implent magisterij nostri, quem si
benè intelligis, intelliges secu~dum & tertium,
quod est tota veritas ad implens magisterium
nostrum. Fili intentio nature' est
multum ordinata per opera erratica. Intellige
ergo naturae intentionem & sue' operationis,
& totius reuersionis eius, quia
prima mutatio respicit ad vnum actum, &
per inte~tionem illius ipsa agit, & per illam
transitur ad actionem secundam mutatiuam,
quae tertiam respicit mutationem. Et
nulla istarum finiri potest sine alterius adiutorio,
cùm se habeat fieri per contrarias
X 5 opera-
@

R A Y M V N D I L V L L I
operationes, prout sentire potes per corporum
solutionem, quae est causa congelationis
spiritus, & congelatio spiritus est
causa dissolutionis corporis. Et sic quilibet
respicit actum suum differentem cum
ratione discordantiae. Haec est erratica elementorum
conuersio, quam intelligere
benè tibi opus est, & si benè intelligis, resple~debit
intellectus tuus vberaliter & plenè,
& confortatio & debilitatio, quae facte'
sunt in nostro supremo secreto, & in omni
corpore nature'. Nam per illas est omne te~peramentum,
vel distemperamentum nostri
magisterij, quae sunt latitudo complexionis.

De latitudine complexionis, & quomodo ex duobus terminis comprehenditur.
C A P. XCV.
O Mnis latitudo complexionis fili, cuiuscunq; fit speciei, ad temperamentum, vel distemperamentum vertitur. Et
ideo primae differentiae complexionis sunt
duae tantùm, scilicet, Temperata complexio,
& distemperata. Temperata est illa,
in qua'primae qualitates per mixtionem
disrum-
@

T H E O R I C A. 158
disrumpuntur, quousq; veniant ad illum
terminum, per quem resultat melior dispositio
conpositi, secu~dum illu~ modum,
qui suae speciei debetur. Nam in qualibet
specie absolutè est temperame~tum, quod
quidem est tale ad suam speciem respectu
suae indiuidualitatis, & complexio distemperata
est illa, in qua corp9 solare à meliori
dispositione recedit per dominationem
quarundam qualitatum primarum. Quare
apparet, quòd cùm in nulla complexione
possit aliqua dominari qualitas, nisi simpliciter
vel compositè, ideo omnis co~plexio
distemperata, vel erit simplex, vel composita.
Simplex est illa, in qua vna qualitas
tantùm dominatur, sicut in nostro lapide
siccitas cum qualitate smplici dominatur.
Nec intelligas, quod dicamus ad eo simplam,
quin cum alijs participat in aliquo:
nam hoc esset contra rationem co~plexionis,
cùm fit qualitas co~posita de quatuor
primis. Sed quia per iudicium euide~tis notitiae,
qua~ nobis concessit per sensum manifestum,
nos videmus ac scimus, cp vna illaru~
quatuor tantu~ dominatur multu~ suae
contrariae. Et ideo dicere volumus quando
lapis reducitur, verti debet de humiditate
magna in magnam siccitatem, & in
humidi-
@

R A Y M V N D I L V L L I
humiditatem minorem, & frigiditate~ minorem,
ac minorem caliditatem. Quare
apparet, quòd cùm per istam siccitate~ elementum
terrestre determinetur noster lapis
humidus in naturam terrae aereae per
regimen deductionis naturaliter conuertitur.
Propter ea voluerunt aliqui dicere,
quòd noster lapis sicc9 erat in vltimo gradu,
& remotior sui perfecti temperamenti
iam passus ratione suae siccitatis & acuitatis.
Quare voluerunt illum cibum foras educere
ad suum temperame~tum cum nutritiua
humiditate fermentabili: sed hoc
co~tra stabilem rationem visum est, per naturae
sapientiam, & suo intellectui magnu~
inconueniens, cùm lapis noster per regimen
reductionis ia~ fit informatus per oppositas
qualitates differentiales per concordantiam,
per quam informationem omnis
res suo temperamento se temperat &
appropinquat. Quoniam cùm lapis noster
fuerat per secundum regime~ occisus mortuus
ac subuersus in gurgite Sataliae magnae,
& sua pastura & nutrix fuerat de toto
cremata, arsa, & combusta, deficiens à vita
perfecta, quae est causa approximationis
nobilis temperamenti, id circo visum est,
quòd lapis noster est remotior, quàm esse
possit
@

T H E O R I C A. 159
possit à temperamento, suo existente in regimine
secundo stante infra illum terminum,
in quo sunt duae complexiones magis
extremae & longinquae, quia opus est,
quòd materia non fit ad contrarium proiecta
extra dicti termini latitudinem, sed
quòd participet quodammodo alicui de
complexionibus metallinis, quae sunt proximae
extremitati. Et quòd materia non
transeat vltra extremas complexiones, que'
participant morti. Alio modo, si intensius,
vel remissius procederent contra natura~ à
qualitatibus fortibus & oppositis, ibi penitus
deficeret dicta materia à complexione
metalli, intantum, quòd postea saluari
sub illa non posset indiuiduum metallinae
speciei, sicut apparet in combustibilitate
materiae, quando per ignem nimium corrumpitur,
omnino separatur à natura sua
ob defectum informationis naturalis. Fili
vide ne corpus tuu~ omnino recedat at à natura
sua, hoc est à suis particularibus complexionibus
vltimatis, quae contine~tur sub
latitudine temperamenti, & in tali puncto
materia existente dicimus, quòd à suo te~peramento
est remotior: sed si velis propter
hoc dicere, quòd magisterium nostru~
haberet incipi per tertium regimen, deficeres
ceres
@

R A Y M V N D I L V L L I
at intellectu nostri operis, cùm adhuc
non habeamus subiectum, aut materiam
conuenientem, in qua & per quam
elementa fixanda sunt. Quare opus est,
quòd per tertium regimem de terra & aqua
noster lapis procreatur.

Quomodo substantia sulfuris exiet & extremitatibus,
quando lapis creatur.
C A P. XCVI.
D lcimus ideo, quòd noster lapis primo creatur, vt subtilis substantia calida & fulfurea extrahatur à suis extremis,
& quòd ille contenperetur cum humore,
& cum calore, qui est secundum instrumentum
perfectiuum naturae, & medium
participans: immediatè dicta substantiae,
per quod recipit metalli tincturam, quae
est in dicto instrumento. Sic fili trahimus
lapidem nostru~ ab extremitatibus, in quibus
sunt media confusa, vt non fit vnum
nec alterum: sed vt fit medium, aut neutru~
dictis extremitatib9, id est, inter eas, à quibus
materialiter exiuit, quam neutrum vocamus,
secundum considerationem expressatam
in tractatu de intentione Alchymistarum
mista-
@

T H E O R I C A. 160
sapie~tum, & subtilium: no~ quòd
fit neutra propter negationem extremitatum,
sed propter participitionem vnius &
alterius. Et omnes extremitates suae sunt
corpus dictae ac spiritus, de quibus corporibus
neutra cum omnibus medijs procreantur,
& sunt procreata. Cùm igitur tale
neutrum fit à suis extremitatibus procreatum
mineralibus certis & notis, absq; dubio
in naturis eorum participat indistinctè,
secundum iudicium sensus & experientiae.
Et per consequens, sic habehit &
possit debit certas extremitates subtiles &
mixtas & indistinctas absolutè. Et ideo dictus
est neutrum, sicut sunt sani infirmi. Et
ideo habet in ipsis indifferenter operari
per suam proprietatem neutram, & corpora
infirma reddere nec sana, neq; infirma,
quousque virtus sanitatis in eo fit integrata.
Et ideo patet, cp hoc est propter causam
imperfecta~, quae venit à sua infirmitate
& e'gritudine. Postea fac de illa neutralitate
extremitate~ perfectam, sicut est imperfecta.
Tu adiunges ei alia vice de sua natura
homogenea, ex qua creaba~tur in parte, vidlicet
simpliciter vsq; ad fine~ vt de perfectione
sanitatis, quae est in aere, tollat infirmitatem
& aegritudinem neutri, & quòd
virtus
@

R A Y M V N D I L V L L I
virtus vnius per alterius virtutem confortetur,
& quòd infirmitas & aegritudo dicti
neutri, quae ex parte terrae, & aqua venit,
fit commensurabiliter per humore~ & calorem
alienata, & tu~c inuenies appropinquatum
extremitati perfectae ac temperatae,
& non tenet nisi mediam partem e'gritudinis,
& duas sanitatis. Altera vice fac
istud extremum imperfectum, & adde ei
duas operatiuas virtutes, videlicet aerem
& ignem naturales, & reperies ab extremitatibus
& medijs imperfectis reuersum ad
extremitatem plenam sanitate, & omni te~peramento.
Intellige fili, nam omnia haec
diximus post considerationen, ca. 168. quod incipit. Lapis noster remanet in omnibus suis elementis, &c. Laus honor & gloria Iesu.
Finis Theoricae testamenti.
I N C I-
@
@